آشنایی با ستون مهره ها و عملکرد آن

آناتومی ساختمان استخوانی کمر

هر مهره شامل یک تنه استخوانی در جلو و یک قوس استخوانی در عقب است. قوس استخوانی در واقع تشکیل کانال نخاعی را می‌دهد که نخاع و اعصاب نخاعی در داخل آن قرار می‌گیرد. مهره های کمر انسان از بقیه مهره های بدن انسان بزرگ تر هستند.

لامینکتومی می گویند.

هر مهره هفت زائده دارد شامل: یک زائده در پشت که زائده خاری یا شوکی نام دارد کهSpinal process هم نامیده می شود. دو زائده در طرف راست و چپ که زوائد عرضی Transverse Process نام دارد. دو زائده مفصلی در بالای مهره و دو زائده مفصلی در پایین مهره که Articular Procesd نامیده می شود.
زوائد مفصلی بالا و پایین دو مهره به هم متصل شده و مفصل پشت ستون فقرات یا فاست Facet را درست می کنند که موجب حرکت ستون فقرات می‌شود.
در واقع هر مهره به مهره بالا و پایین خود از طریق سه پایه متصل می شود: 1- دیسک 2- مفصل فاست راست 3- مفصل فاست چپ متصل است و این دو مفصل و دیسک (که در واقع خود یک مفصل است)، در کل باعث حرکت ستون مهره ها به جلو و عقب و طرفین می شود.

www.depuysynthes.com

برای اکثر بیماران سوال است که معنی هر تخصص در علم پزشکی چیست و هر متخصص دقیقا چه کاری انجام می دهد. و برای مشکل خود باید به چه متخصصی مراجعه کند. در ادامه با انواع تخصص ها آشنا می شوید.

- تقسیم بندی انواع تخصص های پزشکی و کاربرد هر یک

باید توجه داشت که پزشکان متخصص به دو دسته ی متفاوت تقسیم بندی می شوند. پزشکان جراح (که علم آنها زیر مجموعه ی علوم جراحی بوده و وظیفه ی جراحی یک بافت را بر عهده دارند). و پزشکان غیر جراح (که علم آنها برای کنترل و نظارت و بهبود عملکرد یک بافت می باشد). ممکن است برای یک بافت یا عضو در بدن دو تخصص متفاوت وجود داشته باشد. به عنوان مثال مشکلات کلیه توسط دو تخصص نفرولوژیست و ارولوژیست درمان می شود و یا مشکلات قلبی توسط جراح قلب و کاردیولوژیست درمان می شود. که این تخصص ها با یکدیگر تفاوت داشته و از دو زیر شاخه ی متفاوت می باشند.
برای درک بهتر این تخصص ها در زیر لیست انواع تخصص ها و گرایشات پزشکی (جراحی و غیر جراحی) و کاربرد هر یک و معنی هر تخصص ذکر شده:

- ارولوژیست Urologist

شاید برای شما هم سوال باشد که ارولوژیست یا یورولوژیست چیست و چه کاری انجام می دهد. پزشک ارولوژی پزشکی است که اصطلاحا به پزشک و متخصص کلیه و مجاری ادرار و تناسلی گفته می شود.

اورولوژی تخصصی در زمینه جراحی است و اورولوژیست در تشخیص، کنترل و درمان اختلالات مجاری ادراری زنان و مردان تخصص دارد. همچنین اورولوژیست بیماری های سیستم تناسلی مردان را نیز درمان می کند.
چه زمانی باید به اورولوژیست مراجعه شود؟
به طور معمول بیماران در موارد زیادی به اورولوژیست مراجعه می کنند. شایع ترین آن ها عبارتند از:

اختلال مجاری ادرار
مشکلات مثانه
بیماری های مربوط به حالب (میزنای)
عیب های آناتومی که بر روی عملکرد کلیه اثر می گذارد
بیماری هایی که بر اندام های تناسلی مرد اثر می گذارد

به طور خلاصه، اگر مشکل در عملکرد کلیه دارید به نفرولوژیست و اگر مشکل مجاری ادراری یا سنگ کلیه و مشکلات تناسلی دارید. به اورولوژیست مراجعه کنید ولی اگر هر دو ناحیه آسیب دیده باشد ممکن است لازم شود توسط هر دوی آن ها معاینه شوید.

تفاوت های بین اورولوژی و نفرولوژی چیست؟
درمان دارویی و جراحی اختلالات مجاری ادرار و سیستم تناسلی مردان با اورولوژی ارتباط دارد ولی درمان دارویی عملکرد و اختلال کلیه ها به نفرولوژی مربوط است.
نفرولوژیست پزشکی است که جراحی نمی کند در حالی که اورولوژیست جراحی نیز انجام می دهد.
اورولوژیست با مجاری ادراری و نفرولوژیست با بیماری های کلیه ها در ارتباط است.
اورولوژی در مقایسه با نفرولوژی بسیار وسیع تر است.

- نفرولوژیست Nephrologist

نفرولوژی و نفرولوژیست

نفرولوژی یکی از فوق تخصص های طب داخلی است و نفرولوژیست پزشکی است که برای تشخیص و کنترل بیماری های کلیوی آموزش دیده است. نفرولوژیست جراح نیست به همین دلیل برای درمان بیماری های کلیوی از روش های دیگری شامل دیالیز، مصرف دارو، متعادل کردن مایعات در بدن، تنظیم الکترولیت و تنظیم فشار خون استفاده می کند
چه زمانی باید به نفرولوژیست مراجعه شود؟

عدم تعادل الکترولیت در بدن
فشار خون بالا
نارسایی شدید کلیه
عفونت مزمن ادرار
بیماری های مزمن کلیه

- اندرولوژیست Andrologist

آندرولوژی ٬ یک زیر شاخه از تخصص ارولوژی است که به تشخیص و درمان اختلالات و مشکلات سیستم تناسلی و تولید مثل مردان کمک می کند. و با روش های جراحی و دارویی مشکلاتی چون ناتوانی در نعوظ یا ناتوانی جنسی و ناباروی مردان را درمان می کند.

- متخصص بیهوشی Anesthesiologist

این متخصصین برای عمل های جراحی در کنار متخصصین جراح فعالیت می کنند و در تمام طول مدت جراحی در اتاق عمل به پروسه ی جراحی نظارت داشته و شرایط بیمار را مانیتور و کنترل می کنند. آنها برای اداره بیهوشی در طول عمل جراحی و پس از آن برای کمک به عوارض ناشی از داروهای بیهوشی فعالیت دارند.

- متخصص بیماری های غدد Endocrinologist

این رشته که یک نوع تخصص غیر جراحی است به بررسی و کنترل و درمان مشکلات تیروئید، مشکلات هورمونی و یا هر گونه مشکل با سیستم غدد درون ریز می پردازد.متخصص غدد پزشکی است. که بیماری‌ها و اختلالاتی نظیر کمبود تولید هورمون تیروئید یا پرکاری تیروئید را درمان می‌کند و با غدد درون‌ریز بدن سروکار دارد. کنترل دیابت و مسائل مربوط به کوتاهی قد و یا پرموئی در خانمها ٬ کمبود وزن در کودکان، بلوغ زودرس و دیررس و سایر بیماریهای غدد درونریز به این گروه از پزشکان مربوط می باشد.

- متخصص گوش و حلق و بینی ENT Specialist

این رشته که از دسته ی رشته های جراحی می باشد مشکلات گوش، بینی و گلو را درمان می کند. جراح گوش و حلق یک متخصص است که عمل های جراحی در این بخش از آناتومی انجام می دهد. تشخیص و درمان و جراحی های گوش فک و صوت و بینی و لوزه بر عهده این جراحان است البته کارهای مربوط به دندان معمولا توسط دندانپزشکان انجام می دهند. این رشته نیز خود زیر شاخه هایی چون جراحی پلاستیک ٬ فوق سینوس ٬ فوق گوش و … دارد

- متخصص زنان Obstetrician

این رشته که نوعی رشته ی جراحی محصوب می شود در زمینه زنان از سیستم تولید مثل زنان، زایمان، سزارین و غیره را انجام می دهد. هر مشکلی در دستگاه تناسلی خانم‌ها و درمان آن مربوط به حوزه فعالیت پزشک متخصص زنان و زایمان می‌شود. تشخیص و درمان و جراحی های رشته زنان در دوران باروری و انجام سزارین و زایمان طبیعی و نیز نازائی زنان (نازایی مردان به ارولوژیست و آندرولوژیست مربوط است) به این گروه پزشکان ارتباط دارد.شخیص، درمانبیماری های زنان در دوران قبل از بلوغ، باروری، یائسگی، انجام سزارین و زایمان طبیعی، نازایی، درمان سرطان های دستگاه تناسلی زنانه،، اختلالات قاعدگی، کیست های تخمدان و... بر عهده متخصصان جراحی زنان و زایمان است این تخصص زیر شاخه هایی مانند جراحی سرطان دستگاه تناسلی زنان، جراحی ای. وی. اف و لاپاراسکوپی زنان، نازایی و ای. وی. اف زنان و فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین) دارد.

- متخصص اطفال Pediatrician

این پزشکی است که هر بیماری را از بدو تولد کودکان و نوجوان درمان می کند.متخصص اطفال همان‌طور که از اسمش پیدا است، در زمینه‌ی درمان کودکان و نوزادان فعالیت می‌کند. تشخیص و درمان بیماریهای کودکان و نوزادان (زیر 15 سال) مربوط به این رشته است این رشته فوق تخصصهای متعددی دارد شامل: نوزادان (که به بیماریهای متولیدن تا یکماه می پردازد)٬ خون و سرطان کودکان٬ ایمنولوژی و آلرژی کودکان ٬ گوارش کودکان ٬ عفونی کودکان ٬ غدد کودکان ٬ روانپزشکی کودکان ٬ قلب کودکان و …..

- ارتوپد Orthopedist

تمامی مشکلات مربوط به استخوان از قبیل ورم مفاصل و پوکی استخوان به پزشک جراح ارتوپدی مربوط است.درمان بیماری‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های مربوط به استخوان‌ها و مفاصل در این شاخه جای دارد. این پزشک در زمینه تشخیص و درمان مشکلات استخوان و یا شکستگی استخوان فعالیت دارد. در ایران به این متخصصین یا جراحان ٬ جراح استخوان و مفاصل هم می گویند. ارتوپدی به شاخه‌ها و تخصص های متعددی تقسیم می‌گردد: جراحی ستون فقرات ٬ جراحی کتف شانه و دست ٬ جراحی تعویض مفاصل زانو و لگن ٬ ارتوپدی اطفال ٬ پزشکی ورزشی ٬ جراحی پا و مچ پا ٬‌ جراحی تومورهای استخوانی و …..

- متخصص داخلی Internal Medicine Specialist

این پزشکان مسئول تشخیص هر بیماری و مدیریت آنها با درمان غیر جراحی هستند. اینها معمولا بیماری های غیر معمول و یا جدی هستند. متخصص داخلی، بیماری های داخلی را تشخیص و درمان می کند. بیماری های داخلی ارگان های مختلفی از بدن را درگیر می کنند که باید برای درمان هر ارگان به متخصص مربوط به آن ارگان از بدن مراجعه کنیم. برای درمان کبد به متخصص کبد و برای درمان کلیه به متخصص کلیه. در قدیم این رشته زیر شاخه نداشت و متخصصان داخلی همه بیماری های داخلی را ویزیت می کردند، از زیر شاخه های این رشتهمی توان به فوق تخصص های: گوارش و کبد ٬‌روماتولوژی ٬ قلب و عروق ٬ نفرولوژی ٬ هماتولوژی و آنکولوژی ٬ غدد ٬ ریه و ….

- جراح عمومی General Surgeon

از تخصص‌های پزشکی است که به درمان بیماری‌های قسمت‌های مختلف بدن انسان باتکیه بر استفاده از روش‌های درمانی جراحی می‌پردازد. تأکید این رشته، کار بر روی تروماها، بیماری‌های دستگاه گوارش، شکم، گردن، غدد درون‌ریز، عروق محیطی و پستان می‌باشد.

این رشته برخلاف نامش، تخصص جراحی‌ای است که بر اندام‌های شکمی (مانند روده‌ها) تمرکز دارد، که شامل مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، کبد، لوزالمعده، کیسه صفرا و مجاری صفراوی، و اغلب غده تیروئید است. جراحان عمومی همچنین با بیماری‌های دربردارنده، پستان، و ….. سروکار دارند. آن‌ها عمدتاً با تنه ی بدن سروکار دارند از آنجا که متخصصین جراحی عمومی در بسیاری از مراکز دنیا، اولین سطح ارائه خدمات به بیماران تصادفی و اورژانس‌های تهدید کننده حیات می‌باشند، دامنه فعالیت‌ها و توانایی شان بسیار وسیع است.
متخصصین جراحی عمومی به این سبب عمومی نامیده می‌شوند که قادر به جراحی همه اعضای بدن می‌باشند و این رشته تنها رشته از رشته‌های تخصصی جراحی است که در آن اصول جراحی آموزش داده می‌شود. رشته هایی چون: جراحی پلاستیک و زیبایی ٬ جراحی لاپروسکوپی ٬‌ جراحی پستان ٬ جراحی روده بزرگ (فوق تخصص کلورکتال) ٬ جراحی کودکان ٬‌ فوق تخصص جراحی عروق ٬ فوق تخصص جراحی قلب ٬ فوق تخصص جراحی سرطان ٬ فوق تخصص جراحی قفسه سینه ٬ فوق تخصص جراحی کولون، رکتوم و بیماری های مقعد٬ …. زیر مجموعه ی این تخصص می باشد.

- متخصص قلب و عروق Cardiologist

پزشک متخصص قلب برای درمان هر گونه مشکل با بیماری های قلبی و بیماری های قلبی و عروقی می باشد.به عبارت ساده تر، متخصص قلب و عروق پزشکانی هستند که قلب و عروق خونی را بررسی می کنند. متخصص قلب و عروق متخصصی است که به عنوان مشاور سایر پزشکان عمل می کند. متخصص قلب و عروق حملات قلبی، نارسایی قلبی و اختلالات ریتم قلب را درمان می کنند. تخصص آنها برای روش هایی مانند سوند قلبی، آنژیوپلاستی بالون و جراحی قلب مورد نیاز است. متخصص قلب با جراح قلب متفاوت است و جراحی های قلب توسط جراح قلب انجام می شود که زیر شاخه ی متخصصین جراح می باشد.

- جراح قلب و عروق Cardiovascular Surgeon

جراحی قلب شاخه‌ای از علم جراحی است و جراح قلب بر روی قلب و عروق اعمال جراحی انجام می دهد. این جراحی غالباً برای درمان بیماری‌های ایسکمیک قلب (مثل جراحی کنارگذر شریان کرنری)، اصلاح عیوب مادرزادی قلب یا درمان بیماری‌های دریچه‌های قلب ٬ پیوند قلب ٬جراحی عروق بزرگ و عروق گردن ٬ فعالیت می کند. این رشته زیر مجموعه ی جراحی عمومی بوده و پس از گذراندن دوره ی تخصص جراحی عمومی فرد در یکی از فوق تخصص های جراحی قلب می تواند تحصیل کند و جراحی های قلب خودش به چندین دسته ی متفاوت تقسیم می شود مثل جراحی قلب اطفال و ….

- متخصص گوارش و کبد Gastroenterologist & Hepatologist

دکتر برای بیماری های مربوط به سیستم گوارش از جمله مشکل شایع التهاب معده و بازگشت اسید به مری را درمان می کنند متخصص گوارش و کبد به بررسی و درمان بیماریهای دستگاه گوارش آندوسکوپی و کلونوسکوپی و نیز درمان بیماریهای کبد و …. می پردازد. متخصص گوارش و کبد بیماری های دستگاه گوارش، کبد و پانکراس را تشخیص و درمان می کند. آندوسکوپی و کولونوسکوپی سیستم گوارش بر عهده ی این متخصصان است.

- فوق تخصص ریه Pulmonologist

پزشکی که مسئول تشخیص و درمان وضعیت ریه در بیماران و یا درمان بیماران بستری شده در بخش مراقبت های ویژه ICU با پشتیبانی از دستگاه تنفس مصنوعی می باشند.این متخصص با بیماری‌های درگیرکننده مجاری تنفسی سروکار دارد. این پزشک متخصص داخلی و فوق ریه می باشد.

- متخصص پوست Dermatologist

این تخصص هر بیماری مربوط به پوست و ضمائم آن مانند مو، ناخن و غیره را درمان می کند.درمان حساسیت های پوستی و خال ها و …. بر عهده ی این متخصصین است.

- ایمونولوژیست Immunologist

این یک دکتر مسئول بررسی مشکلات سیستم ایمنی بدن و هر رفتار مرتبط با آن است. مانند بیماریهای خودایمنی، حساسیت، نقص ایمنی، واکسیناسیون و مشکلات آن ونظارت بر عملکرد بدن پس از پیوند اعضاء و …..

- روماتولوژیست Rheumatologist

پزشک متخصص بیماریهای اتوایمیون و بیماریهای حساسیتی می باشد.این متخصصین به مطالعه و درمان بیماری‌های بافت همبند و استخوان‌ها بدن انسان توجه دارد. مثل التهاب مفاصل ٬ بیماری‌های استخوان ٬ بیماری‌های بافت همبند و …... شناخت و درمان بیماریهای مفاصل و عضلات و گروه بیماریهای رماتولوژی و پوکی استخوان برعهده این پزشکان می باشد.

- چشم پزشک Ophthalmologist

این پزشک که بیماریها و نقص های مختلف چشم و جراحی های مختلف چشم را انجام می دهد. این تخصص با آناتومی، فیزیولوژی و بیماریهای چشم، پلک و مجرای اشکی سر و کار دارد. یک متخصص چشم در تشخیص و درمان بیماریهای طبی و جراحی چشم انسان مهارت دارد. چشم انسان می‌تواند دچار حوادث و بیماریهای مختلف گردد مانند عفونت میکروبی چشم، آب سیاه، آب مروارید، گل مژه، دکولمان شبکیه و … در ایران این رشته دارای چند دوره ی متفاوت است، از جمله استرابیسم (انحراف چشم)، قرنیه و سگمان قدامی، گلوکوم (آب سیاه)، ویتره و رتین (شبکیه)و ….

- انکولوژیست یا خون و سرطان شناس Hematologist & Oncologist

متخصص سرطان و خون در بالغین. پزشک متخصص است که در تشخیص و درمان بیماران مبتلا به سرطان با استفاده از دارو، شیمی درمانی رادیوتراپی و در جایی که نیاز به مداخله جراحی باشد اقدام می کند. اگر مبتلا به سرطان هستید، یک متخصص انکولوژیست بر اساس گزارشات آسیب شناسی دقیق، یک برنامه درمانی را طراحی خواهد کرد که می گوید چه نوع سرطانی و چه میزان ایجاد شده است، چقدر سریع احتمال دارد که گسترش یابد و چه قسمت هایی از بدن شما درگیر باشد.

- متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژی Neurologist

این دکتر اختلالات مغزی مختلف، از جمله، بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر را درمان می کند.متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژی، پزشکی است که در زمینه بیماری های مغز و اعصاب و ستون فقرات تخصص دارد البته بیماری هایی که برای درمان آنها نیازی به جراحی نیست. به طور کلی می توان گفت یک متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست قادر است به درمان غیرجراحی بیماری های مغزی و بیماری های ستون فقرات بپردازد.اینگونه پزشکان هیچگونه عمل جراحی انجام نمی دهند و در صورتی که علائم بیماری فرد به حدی برسد که بیمار نیاز به جراحی داشته باشد در این صورت متخصص مغز و اعصاب بیمار را به یک جراح مغز و اعصاب ارجاع می دهد. زیر مجموعه های این رشته عبارت است از ٬ درد ٬ ام اس ٬ سکته مغزی ٬ نوروفیزیولوژی و ….

- جراحان مغز و اعصاب Neurosurgeon

جراح مغز و اعصاب یا نوروسرجری پزشکی است که با اعمال جراحی به درمان بیماری های مغز و اعصاب و ستون فقرات می پردازد. درمان و جراحی تومورهای مغزی و نخاعی، درمان های اختلالات عروقی مغز، ضایعات و صدمات نخاعی، درمان و جراحی دیسک کمر و گردن از جمله اختلالاتی هستند که یک جراح مغز و اعصاب به درمان و جراحی آن ها می پردازد.
برای درمان بیماری های شایع مغزی همچون تشنج، بیماری صرع، پارکینسون، ام اس و سکته مغزی بهتر است به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.این پزشکان متخصص در انجام اعمال جراحی در بیماری های سیستم عصبی مرکزی و محیطی و مغز کار می کنند و جراحی های مغز و نخاع درمان ضربه های مغزی و تومورهای مغز و نخاع به این گروه از جراحان ارتباط دارد. این رشته خود شاخه های متفاوتی دارد مثل: جراحی قاعده جمجمه ٬ استرو تاکسی ٬ ستون فقرات و ….

- متخصص بیماری های عفونی Infectious Disease Specialist

متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری که به انها متخصص بیماری های عفونی نیز گفته می شود ٬‌بیماری های ناشی از ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و شیوع بیماری های همه گیر تشخیص می دهد.تشخیص و درمان و پیشگیری بیماریهای عفونی ناشی از میکروارگانسیم ها بر عهده این گروه پزشکان است با توجه به مسری بودن این بیماریها اهمیت این رشته در کنترل اپیدیمی های بیماری و هدایت مراکز تصمیم گیری بهداشتی در کشور بسیار مهم است. این رشته با فوق تخصص عفونی اطفال و … متفاوت است و همانطور که گفته شد فوق تخصص عفونی اطفال پزشک متخصص اطفالی است که فوق تخصص عفونی اطفال را گذرانده است. این رشته نیز خود زیر مجموعه های متفاوتی چون: فوق تخصص آسم و آلرژی ٬‌فوق تخصص ایمنی و الرژی و … می باشد

- میکروبیولوژی Microbiologist

میکروبیولوژیست یک دکتر که در مورد علل، تشخیص و درمان بیماری های عفونی که در آن میکروب های درگیر هستندکار می کند.این متخصص درباره شکل، ترکیب، ویژگی‌ها و بیماری‌زایی ریزسازواره‌ها (میکروارگانیسم‌ها) یا جانداران بسیار ریز تحقیق و بررسی می‌کند.

- رادیولوژسیت Radiologist

دکتر متخصص برای استفاده از اشعه X و یا فن آوری های تصویربرداری دیگر به منظور تشخیص بیماری های مختلف است.این رشته به تشخیص بیماریتها با کمک رادیولوژی سونوگرافی داپلر رادیوگرافی CT SCAN و MRI و … می پردازد.

- متخصص پرتو درمانی Radiotherapist

نوعی تخصص پزشکی است که با کمک علم پرتودرمانی به درمان سرطان ها و … می پردازد.

- پزشک اورژانس Emergency Meddicine Specialist

این پزشکان وظیفه ی رسیدگی به تروما و شرایط اورژانسی در اتاق اورژانس (ER) را دارا می باشند. در اروژانس آنها مسیول بررسی و تشخیص اولیه ی استخوان شکسته، سوختگی، ضربه مغزی، حمله قلبی، تروما، حوادث و غیره بوده و درمان اولیه را برای بیمار فراهم کرده ٬ سپس بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع می دهند.

- متخصص اعصاب و روان Psychiatrist

تشخیص و درمان سایکوزها و نورزها روانپریشی ها و اختلالات خلقی و وسواسها و اختلالات خواب و … از وظایف این گروه از پزشکان است.هر شخص مبتلا به بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی و مشکلات اضطراب توسط روان پزشک عمومی درمان می شود. این متخصصین که پزشکی عمومی خوانده و سپس متخصص روان پزشکی شده اند با تجویز دارو می توانند اختلالات روانی در فرد را کنترل و درمان کنند (باید توجه داشت که کارشناس روانشناسی ٬ روانکاوری ٬ …. رشته های دیگر غیر پزشکی بوده که مجوز تجویز دارو نداشته و با گفتگو و روش های دیگر به درمان بیمار کمک می کنند که خود شامل زیر گرایش های دیگری چون**تراپیست ٬ زوج درمان ٬‌مشاور کودک و … می باشند.)

- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی Physiologist

فیزیولوژیست یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی است که در فیزیولوژی و بازتوانی کمک می کند و به درمان غیر جراحی بیماری های عضلانی ٬‌اسکلتی و مفصلی می پردازد.

- متخصص پاتولوژی Patologist

آسیب ‌شناسی بالینی یکی از تخصص‌های پزشکی است. که به امر تشخیص بیماری‌ها بر پایه مطالعه و بررسی مایعات و سایر نمونه‌های اخذ شده از بدن همانند ادرار، خون، مدفوع و … می‌پردازد. این متخصصین در آزمایشگاه ها فعالیت کرده و مسئول بررسی نمونه های گرفته شده از بدن بیماران هستند.

باید توجه داشت برخی تقسیم بندی تخصص ها و فوق تخصص ها در ایران با خارج از کشور متفاوت می باشد .وبرخی تخصص ها مثل متخصص علوم آزمایشگاهی و متخصص کالبد شکافی و دندان پزشکی و زیر مجموعه های آن ٬ داروسازی و …. در این لیست ذکر نشده است.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

ریفلاکس اسید معده چیست؟

بازگشت یا ریفلاکس اسید از معده به مری که در پزشکی به نام GERD (Gastroesophageal Reflux Disease) شناخته می شود شرایطی بسیار شایع بوده و حدود بیست درصد آمریکایی‌ها، با درجات مختلف، دچار آن هستند.

اما ریفلاکس اسید چگونه اتفاق افتاده و چرا اسید معده بالا میاد؟ مری لوله‌ای عضلانی به طول تقریبی 25 سانتی متر است که حلق را به معده وصل می‌نماید. در انتهای مری یک دریچه (اسفنکتر) حلقوی عضلانی وجود دارد که به طور طبیعی اکثر اوقات باید بسته باشد و فقط هنگام عبور غذا یا مایعات از مری به معده باز گردد.

اگر این دریچه (Sphincter) در هنگام هضم غذا یا زمانی که اسید در معده وجود دارد باز شود، محتویات اسیدی معده به درون مری و به سمت بالا برمی گردند و احساس سوزش سر معده (Heartburn) را ایجاد می نمایند.

اسید معده بسیار قوی است و میزان اسیدیته آن بین عدد 1 تا 3 قرار می‌گیرد؛ این میزان اسیدیته حتی می‌تواند فلزات را حل کند (اسیدیته آب و خون در حدود 7 است – عدد صفر و یک نشانگر بسیار اسیدی و 13 و 14 نشانگر بسیار قلیایی هستند – مقیاس صفر تا 14 است). مخاط‌های معده توانایی مقاومت در برابر این اسید قوی را دارند اما بافت مری نسبت به این میزان اسیدیته مقاوم نیست و در صورت تداوم تماس با اسید دچار آسیب خواهد شد.

این آسیب در ابتدا فقط به صورت احساس ناراحتی و سوزش است ولی در صورت عدم توجه می‌تواند به زخم مری و حتی خونریزی مری منجر شود که یک شرایط اورژانسی جدی پزشکی به شمار آمده و می‌تواند جان بیمار را تهدید نماید.

علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که تماس مداوم مخاط مری با اسید معده می‌تواند به تغییر بافتی مخاط مری منجر گردیده و در دراز مدت شانس ابتلا به سرطان مری را در این افراد افزایش دهد (البته رابطه خطی مستقیم هنوز اثبات نشده است).

چگونه اسید معده را از بین ببریم؟

همانطور که عنوان شد، اسید معده بالا و ریفلاکس آن خطراتی جدی را برای سلامتی شما در پی خواهد داشت. اما راهکارهای طبیعی و بدون دارو برای کنترل و از بین بردن این شرایط وجود دارند که در این بخش به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. بهترین راهکارها برای کاهش فوری اسید معده و جلوگیری از ریفلاکس آن عبارتند از:

راهکار طبیعی اول برای کاهش اسید معده: غذاهای تحریک کننده را کنار بگذارید

اگر بالا آمدن اسید معده برای شما مشکل ایجاد کرده است و مشکل را در رژیم غذایی می‎‌بینید، نباید از خود بپرسید که “برای کاهش اسید معده چه بخوریم” بلکه باید بپرسید “برای کاهش اسید معده چه نخوریم”. اولین قدم شما برای رفع اسید معده، اجتناب از خوردن غذا و نوشیدنی هایی است که این روند را تشدید می‌کنند.

مصرف الکل، قهوه و نوشابه را محدود کنید.

سر دسته مواد غذایی که باعث تشدید ریفلاکس اسید معده خواهند شد سه گروه عمده نوشیدنی‌ها هستند که الکل، قهوه و نوشابه های گازدار را شامل می‌شوند. الکل و قهوه اثر شل کنندگی قوی روی دریچه (Sphincter) مری دارند و باعث باز شدن آن و بازگشت غذا و اسید می گردند. قهوه و نوشابه‌های گاز دار (و البته دوغ) خاصیت اسیدی دارند که مشکل ریفلاکس را تشدید خواهند کرد.

گاز درون نوشابه‌های گازدار نیز برای خروج از معده، به دریچه فشار مضاعف وارد کرده و فرآیند ریفلاکس را تشدید می‌کند. بهترین نوشیدنی برای افراد مبتلا به ریفلاکس فقط آب است که خاصیت اسیدی ندارد. بعضی از محققان توصیه می‌نمایند که آب با خاصیت قلیایی (Alkaline Water) نوشیده شود که در بعضی افراد می‌تواند مفید باشد.

نوشیدن حجم زیاد مایعات به همراه غذا برای افرادی که ریفلاکس دارند مضر است زیرا با افزایش حجم مواد داخل معده، شانس ریفلاکس را افزایش می‌دهد. قهوه نیز بهتر است ترجیحا با صبحانه میل شود و در طول روز به خصوص نزدیک به زمان خواب از آن اجتناب گردد.

از خوردن غذاهای تند، چرب و ترش بپرهیزید.

در میان غذا‌ها، غذاهای تند (Spicy)، چرب و یا بسیار ترش می‌توانند باعث ریفلاکس گردند. غذاهای زیاد سرخ شده و چرب، دیرتر هضم و از داخل معده تخلیه شده و به همین دلیل شانس ریفلاکس را افزایش می‌دهند. غذاهای تند باعث شل شدن دریچه (اسفنگتر) مری می شوند و غذاهای ترش و اسیدی با افزایش میزان اسیدیته معده این روند را تشدید می کنند.

فلفل، گوجه فرنگی، پرتقال، لیمو و توت فرنگی اگرچه دارای ویتامین C و منافع زیادی برای بدن می باشند، ولی اگر زیاد مصرف شوند ریفلاکس را تشدید می کنند.اگر از اهل آب پرتغال نوشیدن هستید، بهتر است آن را به همراه غذا و به میزان کم (نصف لیوان در یک وعده) مصرف کنید. گوشت های پرچرب یا غذاهای گوشتی چرب نیز به علت تاخیر در هضم غذا در معده این روند را تشدید می کنند.

راه کار طبیعی دوم برای کاهش اسید معده بالا: بعد از غذا دراز نکشید!

پس از غذا تا یک ساعت از دراز کشیدن پرهیز کنید. اگر نیاز به استراحت دارید، یکی دو بالش زیر سرتان بگذارید تا زاویه مری به معده حدود 45 درجه باشد. شب‌ها نیز اگر به پشت می‌خوابید، از بالش بیشتر یا بلندتر استفاده کنید و اگر به پهلو می‌خوابید به پهلوی چپ بخوابید.

راه کار طبیعی سوم برای کاهش اسید معده بالا: وعده‌های خود را بیشتر کنید!

یکی از راه‌های درمان اسید معده زیاد این است که در عوض سه وعده بزرگ، وعده‌های بیشتر و کوچک‌تری را در روز میل نمایید. زمانی که معده پر باشد، شانس ریفلاکس اسید به مری بیشتر خواهد بود. بنابراین، توصیه می‌شود که در عوض وعده‌های بزرگ، تا جایی که می‌توانید وعده‌های غذایی خود را بیشتر و کوچکتر کنید.

راه کار طبیعی چهارم برای کاهش اسید معده بالا: وزن کم کنید

اگر اضافه وزن دارید وزن کم کنید زیرا اضافه وزن می‌تواند فشار روی اسفنکتر را برای بسته بودن کاهش داده و به ریفلاکس بیشتر اسید منجر گردد.

راهکار طبیعی پنجم برای کاهش اسید معده بالا: سیگار کشیدن را ترک کنید.

اگر سیگاری هستید، به فکر ترک کردن باشید زیرا نیکوتین می‌تواند قدرت اسفنکتر را برای بسته بودن تضعیف کند.

برای کاهش اسید معده چه بخوریم

با اینکه اصلی‌ترین روش کاهش اسید معده بالا دوری کردن از برخی غذاهایی است که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، اما خوردن برخی غذاها نیز می‌تواند به آرامش معده شما کمک کرده و راه حلی برای درمان اسید معده زیاد و ریفلاکس آن باشد.

در میان غذا‌ها، سبزیجات سبز رنگ (به جز فلفل ها) باعث کاهش و بهبود ریفلاکس می شوند (کاهو، خیار و سبزی خوردن بسیار مفیدند). مصرف سالاد نیز بسیار مفید است، ولی کمترین میزان سس (dressing) و مواد ترش افزودنی باید اضافه گردند. توصیه آخر ما به خوانندگان، استراحت به میزان کافی و کاهش استرس است که باعث کاهش ترشح اسید معده و کاهش ریفلاکس و علائم ناخوشایند آن می گردد.

کاهش فوری اسید معده

علاوه بر راهکارهای ذکر شده، اقدامات زیر نیز می‌تواند به عنوان روشی برای درمان اسید معده زیاد مفید بوده و در کم‌ترین زمان ممکن، سوزش ناشی از آن را کاهش داده یا از بین برند.

روش کاهش فوری اسید معده شماره یک: لباس‌های خود را آزاد کنید

گاهی اوقات ممکن است که بر اثر فشار لباس تنگ به شکم شما ریفلاکس اسید معده رخ دهد. بنابراین، در صورت احساس سوزش حتما کمربند خود را شل کرده و لباس‌های تنگ را در بیاورید.

روش کاهش فوری اسید معده شماره دو: صاف بایستید

موقعیت بدن شما در بالا آمدن اسید معده تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر نشسته یا خوابیده احساس سوزش می‌کنید سریعا بایستید و اگر از قبل ایستاده‌اید تلاش کنید که صاف‌تر بایستید.

روش کاهش فوری اسید معده شماره سه: محلول آب لیمو عسل را امتحان کنید

مخلوط آب با مقدار کمی آب لیمو بعلاوه عسل و می‌تواند سوزش معده و اثرات بالا زدن اسید را کاهش دهد.

روش کاهش فوری اسید معده شماره چهار: چای زنجبیل بنوشید

خواص ضد التهابی زنجبیل می‌تواند معده شما را آرام کرده و علائم ریفلاکس را کاهش دهد. بنابراین، مصرف چای یا جوشانده زنجبیل هنگام سوزش معده مفید خواهد بود.

وسط غذا آب ننوشید و بعد از غذا نیز بلافاصله نخوابید، این دو عمل باعث برگشت اسید معده سوزش مری خواهد شد.

کلام آخر

زمانی که دریچه حلقوی عضلانی انتهای مری هنگام هضم غذا یا زمانی که اسید در معده وجود دارد باز شود، محتویات اسیدی معده به درون مری و به سمت بالا باز خواهند گشت که از چنین اتفاقی تحت عنوان ریفلاکس اسید معده یاد می‌شود که با احساس سوزش سر معده همراه خواهد بود. برای رفع اسید معده بهتر است که از خوردن برخی غذاها مثل غذاهای تند، چرب یا خیلی ترش و یا نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار، قهوه و الکل پرهیز کرده و همچنین عادات روزانه مثل دراز کشیدن بعد از غذا خوردن را کنار بگذارید.

نگارش گردآورنده: رضا رحیمی

Sources:

healthline.com

webmd.com

hopkinsmedicine.org

مهره ها

مهره ها 33 استخوان جداگانه هستند که به یکدیگر می پیوندند تا ستون فقرات را تشکیل دهند. مهره ها شماره گذاری شده و به مناطقی تقسیم می شوند:
1- گردن
2- قفسه سینه
3- کمر
4- ساکروم
5- کوکسی
از 33 استخوانی که ستون فقرات ما را تشکیل می دهد، فقط 24 استخوان قابل حرکت هستند. مهره های ساکروم و کوکسیکس بهم وصل شده اند.

گردن

عملکرد اصلی ستون فقرات گردن حمایت از وزن سر (حدود 5 کیلوگرم) است. هفت مهره گردن از C1 تا C7 شماره گذاری شده اند. مهره های گردن را با حرف انگلیسی C نشان می دهند که از کلمه سرویکال Cervical یعنی گردن گرفته شده است. گردن به دلیل داشتن دو مهره اختصاصی که به جمجمه وصل می شوند بیشترین دامنه حرکت را در ستون فقرات دارد. اولین مهره (C1) اطلس استخوان حلقه ای شکل است که مستقیماً به جمجمه متصل می شود.به کمک این مهره ما می توانیم سر خود را به جلو و عقب ببریم به عبارت دیگر این مفصل حرکت "بله" یا "وقتی حرف کسی را تایید می‌کنیم سر خود را تکان میدهیم (حالت تایید) را فراهم می کند. مهره دوم (C2) دارای یک برآمدگی بنام odontoidادنتوئید است که در داخل قوس مهره اطلس می چرخد به همین جهت است که ما می‌توانیم با کمک مهره دوم گردن سر خود را به طرف شانه های خود بچرخانیم است. یا در حالتی که " نه "می خواهم بگوییم و گردن خود را به عقب می بریم از این مهره کمری کمک می گیریم.

قفسه سینه (پشتیچ)

کارکرد اصلی ستون فقرات قفسه سینه نگه داشتن قفس دنده و محافظت از قلب و ریه ها است. دوازده مهره قفسه سینه از شماره T1 تاT12 شماره گذاری شده است. مهره های پشتی را با حرف انگلیسی T نشان می‌دهند که از Thoracic توراسیک گرفته شده است دامنه حرکت در ستون فقرات قفسه سینه محدود است.

کمر

کارکرد اصلی ستون فقرات کمر تحمل وزن بدن است. پنج مهره کمری به شماره L1 تا L5شماره گذاری می شوند. این مهره ها بزرگتر از بقیه مهرها هستند و استرسی که در اثر بلند کردن و حمل اجسام سنگین را خنثی می کنند.‌

استخوان ساکروم

عملکرد اصلی ساکروم اتصال ستون فقرات به استخوان لگن (ایلیاک) است. پنج مهره ساکرال وجود دارد که به هم چسبیده اند. آنها به همراه استخوان های ایلیاک، حلقه ای را تشکیل می دهند که به آن لگن می گویند.

ناحیه Coccyx کوکسیکس یا دنبالچه

در این استخوان چهار استخوان مهره بهم وصل (فیوز شده) است. coccyx باعث اتصال به رباط ها و عضلات کف لگن می شود.

همانطور که در تصویر بالا مشخص است ستون فقرات کمری از 5 مهره تشکیل شده است که در بین آنها دیسک ها قرار گرفته اند. عملکرد اصلی دیسک ها تسهیل حرکت و چرخش ستون فقرات بوده و اساسا نقش ضربه‌گیر داشته لذا فشار بیش از حد به جسم مهره ها نمی آید و مهره ها را از شکستگی محافظت می کنند.

دیسک از یک لایه خارجی به نام آنولوس و یک قسمت مرکزی به نام هسته یا نوکلئوس که حالت ژلاتینی دارد تشکیل شده است و هسته نقش اساسی ضربه گیری را انجام می دهد. اطلاعات بیشتر در این مورد را در مقاله دیسک می توانید مطالعه بفرمایید.

ترانس فورامینال استفاده می شود.

2- Protrusion

همانگونه که توضیح داده شد در بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن بیرون زدگی رخ داده ولی جداره دیسک پارگی نداشته و محتوای هسته دیسک بیرون از کانال ریخته نشده، در این مرحله می توان از لیزر داخل دیسک یا pldd استفاده نمود.

3- Extrusion

در پارگی دیسک یا اکستروژن جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده و کانال دچار تنگی می گردد. درمان این وضعیت آندوسکوپی دیسک است که در آن قطعه بیرون زده برداشته شده و تنگی برطرف می گردد.

جراحی باز:

جراحی باز دیسک کمر تنها در درصد پایینی از دیسک ها اندیکاسیون دارد که شامل اختلالات اسفنکتری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع (سندروم Caud equina) و نیز تخریب رشته های عصبی می باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

علائم دیسک کمر پیشرفته و خطرناک و راه های درمان آن

فتق دیسک بین مهره ای 4 مرحله دارد:

1. برآمدگی (bulging) دیسک کمر
2. بیرون زدگی متوسط (protrusion) دیسک کمر
3. بیرون زدگی شدید (extrusion) دیسک کمر
4. جدا شدن (sequestration) دیسک کمر که به آن دیسک کمر پیشرفته نیز گفته می شود.

درجه فتق دیسک به شدت یا وسعت فتق دیسک کمر بستگی دارد. مرحله چهام فتق دیسک بین مهره ای شدیدترین مرحله است. پزشکان برای درمان افراد مبتلا به مرحله چهارم و همچنین مرحله سوم فتق دیسک کمر تکنیک های جراحی را توصیه می کنند. متاسفانه تکنیک های جراحی عوارض جانبی زیادی از جمله واکنش آلرژیک به بیهوشی، خونریزی،‌ التهاب، عفونت، جای زخم، فلج شدن و در برخی مواقع نیز مرگ به دنبال دارند. همچنین بیمار پس از جراحی به مراقبت ویژه نیاز دارد. برای اینکه درمان مراحل سوم و چهارم فتق دیسک کمر به درستی انجام شود لازم است درباره این وضعیت ها اطلاعات بیشتری داشته باشید.

برای درمان مرحله سوم فتق دیسک و همچنین پس از درمان مرحله چهارم به کمک تکنیک های جراحی می توانید از توانبخشیکمک بگیرید. دو مرحله آخر فتق دیسک کمر درمان های خاص خود را دارند. در توانبخشی دیسک کمر از تکنیک های ویژه ای از جمله تمرینات ورزشی، طب سوزنی، اوزون تراپی و... استفاده می شود. در این مقاله سعی داریم تکنیک های گوناگون طب فیزیکی را برای درمان مراحل سوم و چهارم فتق دیسک و همچنین کاهش درد ناشی از آنها به شما معرفی کنیم. روند درمان و بهبودی فتق دیسک به مرحله ای از این بیماری که فرد به آن دچار شده است بستگی دارد.

دیسک کمر پیشرفته چیست؟

کمربند طبی استفاده کنید تا از کمر و دیسک های بین مهره ای تان محافظت شود.

این را هم در نظر داشته باشید که پس از جراحی برای درمان دیسک کمر پیشرفته، احتمال فلج شدن بیمار نیز وجود دارد. بنابراین در این مرحله جراح کمر، جراح مغز و اعصاب و جراح ارتوپدباید به بیمار توصیه کرده باشند که حتما باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

درمان دیسک کمر پیشرفته با عمل جراحی

اسپاسم عضلات برطرف گردد. وجود تنش در عضلات با گذشت زمان موجب محدود شدن توان حرکتی می شود.

گرما درمانی و سرما درمانی

گرما درمانی و سرما درمانی هردو مزایای خود را دارند و درمانگر توانبخشی ممکن است به نوبت یکی از این دو روش را برایتان به کار ببرد تا به بهترین نتیجه ممکن دست یابید.

درمانگر توانبخشی ممکن است برای افزایش خون رسانی به ناحیه درگیر فتق دیسک از گرما استفاده کند. با رسیدن خون بیشتر به این ناحیه اکسیژن و مواد مغذی که به این ناحیه میرسد افزایش میابد. همچنین جریان خون مواد دفعی تولید شده توسط اسپاسم عضلات را نیز از آن ناحیه با خود میبرد.

در مقابل، سرما درمانی که به آن کرایوتراپی نیز گفته می شود جریان خون را در ناحیه اعمال شده کاهش می دهد. با کاهش یافتن جریان خون یک ناحیه التهاب، اسپاسم عضلات و درد نیز در آن ناحیه کم می شود. درمانگر توانبخشی ممکن است روی ناحیه درگیر پک یخ قرار دهد، یا با یخ آن ناحیه را ماساژ دهد یا حتی برای خنک کردن بافت های ملتهب از اسپری فلوئورومتان استفاده کند.

آب درمانی

کشش ستون فقرات روشی است که به منظور کاهش اثر نیروی جاذبه بر روی ستون فقرات انجام می شود. می توان با وارد کردن نیروی کششی به استخوان های ستون فقرات شدت فتق دیسک را کاهش داد. برای توضیح نحوه اثرگذاری این روش از مثال زیر کمک می گیریم: زمانی که لاستیک ماشین پنچر می شود با قرار دادن جک زیر ماشین، فشار از روی لاستیک برداشته می شود و دیگر پنچر بودن آن قابل مشاهده نیست. به کمک روش تراکشن می توان بیرون زدگی دیسک کمر یا گردن را کاهش داد.

طب سوزنی

اساس این روش که چین باستان تا به امروز مورد استفاده قرار می گیرد این است که در بدن تمام افراد انرژی ای به نام «چی» وجود دارد. زمانی که در بدن فرد چی مسدود یا نامتعادل شود ممکن است بدن دچار درد یا بیماری شود. هدف طب سوزنی سنتی آزاد کردن کانال هایی به نام مریدین است که چینی ها معتقدند انرژی چی از آنها عبور می کند. برای آزاد کردن مریدین ها در نقاط خاصی از بدن، سوزن های بسیار نازک و ظریفی قرار داده می شود.

بر اساس اینکه شما دقیقا به چی مشکلی مبتلا شده اید پزشک طب سوزنی تعدادی سوزن را در نقاط خاصی از بدنتان قرار می دهد. این سوزن ها حدود 20 - 40 دقیقه در آن نقاط باقی میمانند.

همچنین پزشکان باور دارند که طب سوزنی موجب ترشح اندروفین در جریان خون می شود. به بیان دیگر سطح اندروفین که نوعی مسکن طبیعی در بدن انسان است به کمک طب سوزنی افزایش میابد و میزان دردی را که درک و تجربه می کنید کاهش می دهد.

اوزون تراپی

با تزریق اوزون به دیسک بین مهره ای می توان فشاری که به اعصاب نخاعی وارد می شود کاهش داد. علت اثرگذاری این روش این است که با تزریق اوزون به دیسک سبب کوچک شدن بخش بیرون زده دیسک می شود. تزریق اوزون ارتفاع یا آناتومی طبیعی دیسک را تغییر نمی دهد. این روش تفاوت مهمی با روش های جراحی دارد. در روش های جراحی ارتفاع و آناتومی دیسک تغییر داده می شود. برخلاف روش های جراحی، روش اوزون تراپی سلامت دیسک را در بلند مدت بهبود می دهد.

روش های درمانی فعال در توانبخشی برای بازتوانی

روش های درمانی فعال موجب بهبود انعطاف پذیری، قامت بدن، ثبات عضلات مرکزی بدن و حرکت مفاصل می شود. همچنین ممکن است یک برنامه ورزشی برای فرد تنظیم شود تا به نتایج مطلوب دست یابد. این روش ها نه تنها درد را کاهش می دهند بلکه به سلامت عمومی بدن نیز کمک می کنند. درمانگر توانبخشی در طول درمان با بیمار همراهی می کند و برای او برنامه ای اختصاصی با توجه مشکل و پیشینه سلامتی او تنظیم می کند.

ثبات عضلات مرکزی بدن

بسیاری از افراد نمیدانند که داشتن عضلات مرکزی قوی چه نقش مهمی در حفظ سلامت ستون فقرات دارد. عضلات مرکزی (شکمی) بدن به عضلات پشت در حمایت از ستون فقرات کمک می کند. در صورت ضعیف بودن عضلات مرکزی بدن فشار بیشتری به عضلات پشت وارد می شود. درمانگر توانبخشی ممکن است به شما تمرینات ورزشی مخصوصی برای بهبود ثبات عضلات مرکزی و تقویت عضلات پشت بدهد.

تقویت عضلات مرکزی بدن

تنها ورزشکاران نیستند که باید به تقویت عضلات مرکزی بدن و عضلات حمایت کننده پشت خود اهمیت دهند. تقویت این عضلات موجب بهبود قامت بدن (posture) می شود. این عضلات در انجام دادن کارهای روزمره نقش مهمی دارند و درصورت قوی بودن این عضلات در بدن، دچار درد و آسیب در ستون مهره ها نمی شوید. منظور از مرکز بدن بخش میانی بدن یا میان تنه است و تمام عضلات جلو، پشت و کنار بدن را در ناحیه میان تنه شامل می شود. چند نمونه از کارهای روزمره که انجام دادنشان عضلات مرکزی بدن را درگیر می کند در ادامه آورده شده:

• برداشتن چیزی از طبقه بالای کابینت
• خم شدن هنگام بستن بند کفش
• دوش گرفتن و لباس پوشیدن
• برداشتن چیزی از روی زمین
• تمیز کردن خانه (مانند جاروبرقی کشیدن)
• راه رفتن یا ساکن ایستادن با قامت کشیده
• انجام کارهای خارج از منزل همچون باغبانی
• کنترل مثانه و عملکرد صحیح روده ها

بسیاری از افراد از تاثیر قدرت عضلات مرکزی بر سلامت ستون فقرات اطلاع ندارند. این عضلات از ستون فقرات محافظت می کنند و ثبات آن را تضمین می کنند. از سوی دیگر ضعف عضلات مرکزی موجب درد دائمی در کمر، قامت ناصحیح، آسیب رسیدن به عضلات بدن که موجب دشواری در ورزش کردن و انجام فعالیت های روزمره می شود. نشستن طولانی مدت و نداشتن فعالیت بدنی سبب ضعیف شدن عضلات میان تنه می شود.

اثرات منفی نشستن طولانی مدت پشت میز را می توان با کارهای این چنینی کاهش داد: هر 20 دقیقه از پشت میز بلند شوید و کمی راه بروید، در زمان ناهار و استراحت حرکات کششی انجام دهید، از میز های ایستاده (standing desk) استفاده کنید و به طور منظم تمرینات ورزشی مخصوص تقویت عضلات مرکزی بدن را انجام دهید. تمرینات ورزشی تقویت کننده عضلات مرکزی بدن موجب قوی شدن عضلات کمر، پهلوها، شکم و لگن می شود و باعث می شود این عضلات با هماهنگی با یکدیگر کار کنند و نتیجه آن وجود تعادل و ثبات در بدن فرد است. انجام دادن حرکات ورزشی با احتیاط و دقت به داشتن وزن مناسب کمک می کند و این خود باعث می شود ستون فقرات بار وزن کمتری را تحمل کند و فشار کمتری را متحمل شود.

انعطاف پذیری

با یادگیری و انجام منظم حرکات کششی و انعطاف پذیری، بدن خود را برای انجام حرکات هوازی و قدرتی آماده کنید. بدنی که انعطاف پذیر است راحتتر حرکت می کند و دچار گرفتگی نمی شود.

آب درمانی

برخلاف آب درمانی به روش غیرفعال که فرد در محفظه ای پر از آب گرم یا زیر دوش آب گرم مینشیند، در آب درمانی به روش فعال فرد داخل آب حرکات هوازی انجام می دهد. انجام حرکات ورزشی داخل آب بدن را قوی و ورزیده می کند و مانع از وارد شدن استرس به بدن حین انجام تمرینات می شود.

تقویت عضلات

عضلات در صورتی که قوی باشند می توانند از ستون فقرات به خوبی محافظت کنند و مانع از ایجاد درد در این ناحیه شوند.

درمانگر توانبخشی به شما روش هایی آموزش می دهد تا عضلات پشت تان را تقویت کنید و مانع از ایجاد درد در آینده شوید. او همچنین ممکن است نکاتی برای درمان علائم درد به شما بیاموزد. هدف نهایی این است که با به کار بستن سبک زندگی سالمی برای خود، زندگی بدون دردی سپری کنید.

پس از پایان دوره درمان توانبخشی لازم است نکات و تمرینات ورزشی لازم را یاد گرفته باشید تا بتوانید عضلات پشت تان را در بهترین وضعیت نگه دارید تا از ستون فقراتتان به خوبی محافظت کند. درصورتی که به نکاتی که از درمانگر توانبخشی آموخته اید عمل نکنید نتایج به دست آمده در طول درمان دوام نخواهد آورد. لازم است که پس از پایان درمان توانبخشی مراقب کمر و پشتتان باشید تا از ابتلا به فتق دیسک در آینده جلوگیری کنید.

تمرینات ورزشی برای دیسک کمر پیشرفته

حرکتprone extension

برای انجام این حرکت:

1. ابتدا 5 دقیقه روی شکم دراز بکشید. درصورتی که این حرکت برای شما مفید باشد قرارگیری در این حالت مقداری از درد پاهایتان را برطرف می کند.
2. پس از اینکه با قرارگیری در وضعیتی که گفته شد کمی احساس راحتی داشتید بدنتان را طوری از زمین بلند کنید که آرنج هایتان روی زمین قرار گیرد. 5 دقیقه در این وضعیت باقی بمانید.
3. برای بالا بردن سختی این حرکت با فشار دادن دست هایتان به زمین بالا تنه تان را بلند کنید. 3 - 5 ست و در هر ست 10 بار بدنتان را از روی زمین بالا بکشید و مجددا به حالت اولیه روی زمین دراز بکشید.

ممکن است با انجام این حرکت در پایین ستون فقراتتان درد خفیفی احساس کنید اما نباید درد پایاهایتان شدت یابد.

حرکتDying Bug

برای انجام این حرکت:

1. به پشت دراز بکشید زانوهایتان را خم کنید و کف پاهایتان را روی زمین نگه دارید.
2. عضلات شکم خود را منقبض کنید تا کمرتان صاف باقی بماند و از روی زمین بلند نشود.
3. در حالی که عضلات مرکزی بدن خود را منقبض نگه داشته اید هر بار یک پا را در حالی که زانویش خم است بالا بیاورید و پای دیگر را همزمان به آرامی روی زمین بگذارید.
4. سپس یکی از دست هایتان را به بالای سر ببرید و دست دیگر را نیز تا کنار بدن خود پایین بیاورید. این کار را برای دست دیگر انجام دهید.
5. به حرکت دادن دست و پاهایتان ادامه دهید. این حرکت را روزانه در 3 ست 5 تایی انجام دهید.

حرکتStanding Row

برای انجام این حرکت:

1. یک کش مقاومتی را به یک ستون ببندید و هر سر آن را با یک دست نگه دارید.
2. در حالی که دست ها را کنار بدن نگه داشته اید همزمان با هر دو دست کش را به سوی خود بکشید طوری که کتف هایتان به یکدیگر نزدیک شوند.
3. مانع از بالا رفتن شانه هایتان شوید. همچنین نگذارید گردنتان رو به جلو خم شود.
4. روزانه در 3 ست 10 تایی این حرکت را انجام دهید.

حرکتBird Dog

برای انجام این حرکت:

1. در وضعیت چهار دست و پا قرار بگیرید. عضلات شکم تان را منقبض کنید تا بخش پایینی ستون فقراتتان صاف شود و قوص نداشته باشد.
2. بدون اینکه لگن بچرخد دست و پای مخالف را بالا بیاورید تا جایی که در یک راستا قرار بگیرند.
3. در این وضعیت 5-10 ثانیه بمانید سپس به موقعیت اولیه بازگردید و بعد حرکت را با دست و پای دیگر انجام دهید.
4. این حرکت را روزانه در 2-3 ست 10 تایی انجام دهید.

سوالاتی که مدام بیماران می پرسند.

- آیا فتق دیسک کمر خطرناک است؟

جدی ترین عارضه فتق دیسک ابتلا به سندروم دم اسبی (cauda equina syndrome) است. این وضعیت زمانی پیش می آید که بخش بسیار بزرگی از مواد دیسک در سمت کانال نخاع در ناحیه ای که اعصاب کنترل کننده روده و مثانه عبور می کنند پاره می شود.

- اگر فتق دیسک درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

زمانی که دیسک بیرون زده به عصب فشار زیادی وارد کند ممکن است با قطع کردن تکانه های عصبی سبب ایجاد آسیب زیادی شود. فشرده شدن اعصاب ممکن است منجر به وضعیت وخیمی همچون از دست رفتن حس در اندام تحتانی یا از دست رفتن کنترل روده ها شود.

- فتق دیسک حداکثر چه مدت ممکن است ادامه داشته باشد؟

به طور میانگین 4-6 هفته طول میکشد تا فتق دیسک بهبود یابد اما بسته به شدت وخامت و محل بروز ممکن است فتق دیسک پس از چند روز بهبود یابد. زمان مهمترین عامل در بهبودی فتق دیسک است زیرا این عارضه اغلب به صورت خود به خود برطرف می گردد.

- آیا فتق دیسک معلولیت به حساب می آید؟

فتق دیسک را درصورت وخیم بودن می توان نوعی معلولیت در نظر گرفت و به این ترتیب فرد مبتلا واجد شرایط شرکت های بیمه سلامت خواهد بود.

- آیا فتق دیسک باعث فلج شدن فرد مبتلا می شود؟

درصورتی که فتق دیسک شدید باشد ممکن است سبب فلج شدن فرد مبتلا شود. معمولا فتق دیسک در کمر (پایین ستون فقرات) و گردن به وجود می آید.

- آیا پزشک کایروپرکتیک می تواند فتق دیسک را درمان کند؟

از هر 10 نفری که به فتق دیسک مبتلا هستند 9 نفر می توانند به کمک روش های غیرتهاجمی بهبود یابند. اگر برای درمان فتق دیسک خود به دنبال روش های غیرجراحی و محافظه کارانه هستید برای شروع می توانید به کایروپرکتیک مراجعه کنید. کایروپرکتیک به شما کمک می کند تا به طور طبیعی بهبود یابید و دردتان تسکین یابد.

- بهبودی فتق دیسک شدید چقدر زمان میبرد؟

درد ناشی از فتق دیسک در بیشتر مواقع پس از چند روز کاهش می یابد و پس از 4-6 هفته به طور کامل برطرف می گردد. محدود کردن فعالیت های بدنی، یخ درمانی، گرما درمانی و مصرف مسکن های بدون نسخه می تواند در بهبودی هرچه سریعتر به شما کمک کند.

نگارش و گردآورنده: رضارحیمی

علائم عفونت گوش چیست؟

عفونت‌های گوش معمولاً در گوش میانی روی می‌دهند اما پرده گوش و کانال گوش هم می‌توانند به عفونت دچار شوند. عفونت گوش در کودکان (و بزرگسالان) اغلب با علائم زیر همراه است:
. کشیدن یک یا هر دو گوش به دلیل درد
. گریه کردن
. تب
. مشکل در خوابیدن
. ترشحات گوش
. کاهش شنوایی
. احساس پُری در گوش
. تهوع
. استفراغ
. احساس سرگیجه
. صدای وزوز در گوش
. کاهش اشتها
. مشکل در غذا خوردن

عفونت گوش چگونه تشخیص داده می‌شود؟

عفونت گوش توسط پزشک و با معاینه گوش و با توجه به سوابق پزشکی بیمار تشخیص داده می‌شود. پزشک با استفاده از اتوسکوپ یا گوش‌بین، داخل کانال گوش را می‌بیند و اگر عفونت گوش وجود داشته باشد آن را تشخیص می‌دهد و اینکه آیا عفونت در گوش میانی رخ داده یا در کانال گوش.

برای موارد خفیف‌تر عفونت گوش، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند پیش از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک، مراقبت و کمی صبر کنید زیرا خیلی از موارد خودبه‌خود برطرف می‌شوند

درمان عفونت گوش چگونه است؟

داروهایی که برای درمان عفونت گوش تجویز می‌شوند:
. داروهای مسکن
. استامینوفن
. ایبوپروفن
. پزدوافدرین برای کاهش فشار گوش
. قطره گوش آنتی‌بیوتیک برای عفونت کانال گوش
. قطره گوش استروئید برای عفونت کانال گوش
. هیدروکورتیزون
. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای عفونت گوش میانی و عفونت‌های شدید گوش خارجی

پزشکان از چه آنتی‌بیوتیک‌هایی برای درمان عفونت گوش استفاده می‌کنند؟

اگر عفونت گوش ناشی از باکتری باشد (نه ویروس)، پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی تجویز خواهد کرد. برخی از آنتی‌بیوتیک‌هایی که پزشکان برای درمان عفونت گوش تجویز می‌کنند شامل موارد زیر می‌شوند:
. آموکسیل (آموکسی‌سیلین)
. آگمنتین (آموکسی‌سیلین کلاوولونات پتاسیم)
. کورتیسپورین (نئومایسین، پلی‌میکسین‌بی، هیدروکورتیزون) به‌صورت محلول یا سوسپانسیون
. کورتیسپورین تی‌سی (کولیستین، نئومایسین، تونزونیوم، هیدروکورتیزون) به صورت سوسپانسیون
. سیپرودکس (سیپروفلوکساسین، دگزامتازون) به صورت سوسپانسیون
. سیپرو اچ سی (سیپروفلوکساسین، هیدروکورتیزون) به صورت سوسپانسیون
. سیلوکزان (سیپروفلوکساسین) به صورت محلول
. اوکوفلوکس (افلوکساسین) به صورت محلول
. فلوکسین (افلوکساسین) به صورت محلول
. استاسول اچ سی (هیدروکورتیزون، استیک اسید) به صورت محلول
. ازیترومایسین (زیترومکس)
. اریترومایسین
. داکسی‌سایکلین
پزشک نوع باکتری که باعث عفونت گوش شده را ارزیابی می‌کند تا معلوم شود کدام آنتی‌بیوتیک برای درمان لازم است. بیشتر افراد در عرض 24 ساعت بعد از شروع دوره درمان با آنتی‌بیوتیک کم‌کم احساس بهبودی می‌کنند و علائم باید در عرض 48 تا 72 ساعت به میزان چشمگیری تسکین بیابند.
برای موارد خفیف‌تر عفونت گوش، پزشکان اغلب توصیه می‌کنند پیش از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک، مراقبت و کمی صبر کنید زیرا خیلی از موارد خودبه‌خود برطرف می‌شوند.
از کمپرس گرم برای تسکین درد استفاده کنید. از قطره گوش تنها زمانی استفاده کنید که پزشک اجازه داده باشد.

چه زمانی به آنتی‌بیوتیک نیاز دارید و چه زمانی نه؟

آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی قوی هستند که باکتری‌ها را از بین می‌برند. برای عفونت گوش، پزشکان آنتی‌بیوتیک‌هایی به صورت مایع یا قرص تجویز می‌کنند اما گاهی قطره‌های آنتی‌بیوتیک می‌توانند مؤثرتر و بی‌ضررتر از انواع خوراکی باشند، به این دلایل:
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی عوارضی دارند:
. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی بیشتر احتمال دارد که در خارج از گوش سبب مقاومت باکتری‌ها شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، این داروها ممکن است در آینده به‌خوبی اثر نکنند و بیماری‌ها سخت‌تر درمان شوند.
. قطره‌های آنتی‌بیوتیک باکتری‌ها را سریع‌تر و کامل‌تر از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی نابود می‌کنند. این قطره‌ها وارد خون نمی‌شوند، بنابراین داروی بیشتری به ناحیه عفونت می‌رسد.

آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی عوارض جانبی بیشتری دارند:
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی می‌توانند عوارض جانبی بیشتری نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های موضعی داشته باشند. این عوارض شامل اسهال، تهوع و استفراغ، شکم درد، کهیر، سردرد و واکنش‌های آلرژیک خطرناک می‌شوند.

چه کسانی باید از قطره‌های گوش آنتی‌بیوتیک استفاده کنند؟

قطره‌های آنتی‌بیوتیک گوش می‌توانند در موارد زیر مؤثرتر و کم‌ضررتر باشند:
. افرادی که دچار عفونت گوش شناگر می‌شوند. این عفونت به‌واسطه آب در گوش ایجاد می‌شود.
. بچه‌هایی که لوله تهویه گوش دارند. این لوله‌ها جلوی بیشتر عفونت‌ها در پشت پرده گوش را می‌گیرند (قسمتی که به نام گوش میانی معروف است). اگر عفونتی در گوش باشد می‌توان از قطره آنتی‌بیوتیک در کانال گوش استفاده کرد.

چه کسانی باید از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای عفونت گوش استفاده کنند؟

. کودکانی که لوله تهویه در گوش ندارند برای عفونت گوش میانی باید آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی استفاده کنند، خصوصاً وقتی درد شدید یا تب بالا دارند.
. بچه‌هایی که لوله تهویه در گوش دارند باید در موارد زیر آنتی‌بیوتیک خوراکی مصرف کنند:
. بسیار بیمارند.
. به دلیل دیگری باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنند.
. عفونت با قطره برطرف نشده است.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اراک

American Heart Association

WebMed

World Health Organization

(WHO)

​​​​​​داروسازی دکتر عبیدی

حروف اختصاصی در هر آزمایش

FBS: قند خون ناشتا
MCHC: غلظت متوسط همو گلوبین
WBC: شمارش گلبول های سفید
RBC: شمارش گلبول های قرمز
HB: همو گلوبین
HC: هماتو کریت (درصد گلبول های قرمز در خون)
HCV: حجم متوسط گلبول های قرمز
HCH: مقدار متوسط همو گلوبین در گلبول های قرمز
R.D.W: ضریب تغییرات اندازه گیری گلبول های قرمز
PLT: شمارش پلاکت ها
PTE: در صد پلاکت ها
MPV: حجم متوسط پلاکت ها
MCH: وزن متوسط هموگلوبین
MCV: حجم متوسط هموگلوبین
M/E: نسبت سلول های زاینده گلبول سفید به قرمز
RDW: پهنای گلبول قرمز در منحنی
UA: تجزیه کامل ادرار (PH، رنگ، بو، توده های متراکم)
TGs: تری گلیسیرید (چربی که باعث رسوب در رگ هاو عروق می شود)
HCG: تست حاملگی
FSB: آزمایش قند خون
نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

در این بخش با؛

لیست مهمترین داروهای روانپزشکی و موارد مصرف آنها آشنا می شوید

شناخت بهتر بیماری‌های روانی در سال‌های اخیر باعث افزایش روزافزون مصرف داروهای تخصصی روانپزشکی شده‌است. داروهای روانپزشکی در چند رده اول داروهای پرمصرف و پرفروش کشور قراردارند و این خود ناشی از شناخت خوب پزشکان در حیطه درمان‌های بیماری‌های روانی تنی است؛ که باعث گردیده که در میزان بالایی از نسخ پزشکان کشور یک یا چند قلم از داروهای موثر بر خلق، اضطراب، خواب و انواع روان-پریشی‌ها و روان-نژندی‌ها قرارگیرد و چه بسیاری از بیماری‌های گوارشی و دردهای استخوانی و تیرکشیدن قلبی و ریزش مو و سوزش سر و … که با تجویز مناسب یک داروی روانگردان آن آلام به ظاهر ارگانیک رفع گردیده‌است.

از جمله نکاتی که بیماران در زمینه داروهای روانپزشکی باید رعایت کنند این است که داروها باید با تجویز متخصص مصرف شود. دوز دارو و مدت برنامه آن اهمیت دارد. تمام داروها اعتیادآور نیستند و می‌توان با نظر روانپزشک دوز آنها را کاهش و یا قطع کرد. همانطور که هیچگاه یک بیمار مبتلا به فشار خون عنوان نمی‌کند که به داروهای فشارخون معتاد شده است و علت این امر آن است که فرهنگ درمان در خصوص بیماری‌های جسمی جاافتاده است اما در بیماری‌های روانپزشکی این گونه نیست و لازم است اطلاع‌رسانی کافی در این زمینه صورت پذیرد. همچنین بیماران روانپزشکی که مدت طولانی تحت درمان هستند تصور می‌کنند معتاد به دارو شده‌اند در حالی که باید بدانند محتاج دارو هستند.

ازطرفی نمی‌توان منکر ایجاد وابستگی دارویی در برخی بیماران شد؛ اعتیاد به دارو در دو صورت اتفاق می افتد. نخست مصرف خودسرانه داروست و دیگری تجویز داروهای آرامبخش از سوی افراد غیرمتخصص.

ممکن است به بیماری که مبتلا به یک عارضه جسمانی است به یک پزشک متخصص مراجعه و او برای بهبود حالش داروی آرامبخش نیز تجویزکند و بیمار به مدت طولانی از این دارو استفاده‌کند. در این صورت فرد دچار وابستگی دارویی خواهدشد. اما اگر یک روانپزشک برای درمان بیمارش دارویی تجویزکند، دلیل آن نیازی است که وجود دارد و نمی‌توان آن را اعتیاد تلقی کرد.

بنا به دلایل فوق و همچنین لزوم مرور مجدد و اطلاع کافی پرستاران از دسته‌بندی و موارد مصرف داروهای پرمصرف بخش اعصاب و روان و همچنین آموزش بیماران نیازمند این مطلب در سایت منتشر شده است.

داروهای ضداضطراب، آرامبخش و خواب آور

بنزودیازپین ها

معروف‌ترین و پمصرف‌ترین داروهای آرام بخش-خواب‌آور و ضداضطراب از محدوده سال های1950 به بعد آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپینی مغز به نام بنزودیازپین می‌باشند. دیازپام، لورازپام، آلپرازولام، تریازولام و استازولام در بین طبقه‌بندی بنزودیازپین‌ها تقریبا سریع‌ترین جذب و سرعت بالا در رسیدن به حداکثر سطح خونی و شروع تاثیر را دارا می‌باشند. در میان بنزودیازپین‌ها، آلپرازولام دارای خاصیت ضدافسردگی تقریبا برابر با سه حلقه‌ای هاست. در اختلال هراس یا وحشتزدگی و در اختلال هراس با آگورافوبیا و یا بدون آگورافوبیا دو داروی آلپرازولام و کلونازپام در ردیف‌های اول یا دوم درمانی تلقی می‌شوند.

موارد مصرف بالینی بنزودیازپین‌ها

اختلال اضطراب، بیقراری، هیجانات ناشی از مسائل و مشکلات زندگی و انواع اضطراب‌های ناشی از سایر بیماری‌ها (مانند: وسواس، فوبیا، هیپوکندریا، هیستری)، انواع بیخوابی‌ها (بیخوابی‌های اول شب یا اشکال در تداوم خواب)، افسردگی و اختلالات دوقطبی، اختلال هراس و فوبیای اجتماعی.

عوارض جانبی بنزودیازپین‌ها

شایع‌ترین اثر نامطلوب این داروها خواب آلودگی است. سرگیجه و آتاکسی و نگرانی از سقوط در سالمندان و شکستگی‌های استخوانی وجود دارد. تخریب اعمال شناختی در عملکرد روزانه به صورت خفیف و نوعی فراموشی در مصرف این داروها دیده می‌شود.

زولپیدم

یک ایمیدازوپیریدین است که از گروه بنزودیازپین‌ها نمی‌باشد ولی از طریق مشابه با این گروه فعالیت می‌نماید و بر مجموعه گیرنده‌های گابا آمینوبوتیریک اسید و گیرنده‌های بنزودیازپین اثر می‌کند و تنها مورد مصرف زولپیدم فقط به عنوان خواب‌آور است و دیگر اثرات بنزودیازپین‌ها مانند شل‌کنندگی عضلات را ندارد.

بوسپیرون

یکی از داروهایی که در درمان اضطراب به کار می‌رود؛ است. بوسپیرون برخلاف بنزودیازپین‌ها و باربیتورات‌ها اثر خواب آلودگی، شل کنندگی عضلات و یا خاصیت ضدتشنجی نداشته و در درمان اضطراب مصارف آن تایید گردیده که احتمال وابستگی دارویی نداشته و علائم ترک نیز در قطع آن دیده نشده‌است. بوسپیرون در درمان خصومت و خشم معمولا موثرتر از بنزودیازپین هاست. در افراد مسن و سالمندان، اثرات قابل ملاحظه از نظر درمان اضطراب و افسردگی داشته و این گروه سنی با مصرف بوسپیرون عوارض کمتری نیز داشتند.

آنتی هیستامین ها

به داروهایی اطلاق می‌شود که گیرنده‌های هیستامینی تیپ1 H1 را بلوکه می‌نمایند که از این گروه داروی هیدروکسی زین، دیفن هیدرامین، سیپروهپتادین معروف‌ترین آنها بوده و از محدوده 1940 به بعد به مدت زمان طولانی مورد مصرف بوده و نسبتا از داروهای مطمئن در زمینه روانپزشکی بالینی است.

اثرات آنتی هیستامین بر ارگانیسم های مختلف

اثر آنتی هیستامین‌ها بر سیستم اعصاب مرکزی عبارتست از خاصیت تسکین و آرام بخشی و خواب آوری و کنترل تهوع در بیماری‌های مسافرتی و کاهش اختلالات حرکتی و اثرات اتونوم آن باعث کاهش فشارخون و اتساع برونش‌ها می‌شود.

موارد استفاده درمانی آنتی هیستامین ها

درمان پارکینسون ناشی از نورولیتیک هاو درمان دیسونی حاد ناشی از این گروه دارویی است. خواب آورهای نسبتا بی‌خطرهستند و خاصیت ضداضطرابی در درمان کوتاه مدت را دارا می‌باشند. و بخصوص به خاطر عوارض کم از جمله خواب‌آورها و ضداضطراب‌های مورد مصرف کودکان زیر 6 سال می‌باشند.

عوارض مصرف آنتی هیستامین ها

خواب آلودگی، سرگیجه، ناهماهنگی حرکتی، تهوع، درد شکم، استفراغ، اسهال، خشکی دهان، تاری دید و افزایش وزن از عوارض مصرف داروها در زمان حاملگی باعث ایجاد ناهنجاری و همچنین باعث ترشح در شیر مادر می‌شود.

آنتاگونیست های گیرنده بتا آدرنرژیک (بتابلوکرها)

بتابلوکرها بعنوان ضد اضطراب محیطی عبارتند از: پروپرانول، نادولول، آتنلول و متوپرولول که تا حدودی از نظر مسیرهامتابولیک و جذب در چربی‌ها و نیمه عمر باهم متفاوت هستند. پروپرانول معروف‌ترین این گروه در رشته روانپزشکی می‌باشد.

اثرات دارویی بتابلوکرها بر روی اعضای مختلف

درمان اختلالات فوبیای اجتماعی (جمعیت هراسی)، موثر در درمان کلیه لرزش‌های وضعیتی ناشی از مصرف لیتیوم، کنترل‌کننده اضطراب محیطی و موقعیتی، اثرات مفید در تظاهرات محیطی سمپاتیکی اضطراب (مانند: لرزش، تعریق و افزایش ضربان قلب)، موثر در ناآرامی ناشی از داروهای ضدجنون، موثر در انواع پرخاشگری و رفتار توام با خشونت در بیماری‌های اسکیزوفرنی، اختلال کنترل تکانه‌ها، الکلیسم، آنسفالیت‌ها و سایر ضربات مغزی که همراه آن بیماری حملات پرخاشگری شدید داشته توام کردن بتابلوکرها به داروهای اصلی آنها تا حدودی قادر به کاهش اینگونه رفتارها بوده است. در اختلال اضطراب فراگیر (GAD) با اثر بر روی سیستم اعصاب سمپاتیک محیطی بسیاری از علایم را کاهش می‌دهد.

عوارض جانبی و احتیاط های لازم بتابلوکرها

کاهش فشارخون، کاهش ضربان قلب، سرگیجه، نارسائی احتقانی قلب، آسم، کاهش شدید قندخون همراه با تزریق انسولین، تهوع و اسهال و درد شکم، عدم نعوظ، خستگی و سستی، بیخوابی، کابوس‌های شبانه، افسردگی.

یبوست، تاری دید، احتباس ادراری و شاید به عوارض آنتی کولینرژیک مرکزی منجر شده که با علایم اختلال شعور و اختلال شناختی همراه است.اثرات رخوت زا به همرا بیحالی و سستی، عوارض مغزی و سیستم عصب مرکزی، عوارض قلبی، عوارض روانپزشکی (احتمال ایجاد حملات شیدایی در دوقطبیI) و سایر عوارض متفرقه (افزایش وزن، ناتوانی جنسی، فقدان اورگاسم، اختلال در انزال، عوارض خونی).

داروهای ضدافسردگی مهارکننده منوآمین اکسیداز (MAOIs)

گروه MAOIs ها اگرچه از نظر خواص ممکن است با چندحلقه‌ای‌های ضدافسردگی و مهارکننده‌های اختصاصی سروتونین رقابت نماید ولی بخاطر عوارض جانبی آن در رژیم‌های غذایی خاص این گروه از داروها را برای گروه خاصی از بیماران افسرده و سایر بیماران روانپزشکی در نظرگرفته و مصرف می‌نمایند. این داروها به دلیل عوارض زیاد، کم تجویز می‌شود.

موارد مصرف MAOIs

افسردگی‌های اساسی بخصوص افسردگی‌های اضطرابی و یا نوروتیک و یا افسردگی‌هایی با علایم وحشت‌زدگی و هراس بوده و موارد مصرف دیگر آن در آگورافوبیا، اختلال پانیک، اختلال PTSD و فوبیای اجتماعی، دردهای روانزاد گزارش گردیده است؛ و بیشتر تآکید گردیده که در افسردگی‌های آتیپیک که با پرخوابی و پرخوری و اضطراب و بدون علایم نباتی هستند موثر می‌باشند.

عوارض MAOIs

مصرف این داروها با رژیم نسبتا غنی از مواد تیرامین دار بسیار خطرناک است. شایع‌ترین و نگران‌کننده‌ترین عارضه این داروها کاهش فشارخون وضعیتی، افزایش وزن، کاهش میل جنسی و بیخوابی است.

احتیاط در مصرف منوآمین اکسیداز ها

در بیماران کبدی، کلیوی، تشنجی، قلبی و عرو قی و پرکاری تیروتیدی و در بیماران با احتمال دوقطبی I، احتمال چرخش سریع به طرف مانیا با احتیاط مصرف شود. همچنین مصرف آن در حاملگی و شیردهی ممنوع است.

مهارکننده های اختصاصی باز جذب مجدد سروتونین (SSRIs)

این داروها شامل فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، فلوواکسامین، سیتالوپرام هستند که به طور وسیعی به خاطر عوارض کم آن در جهان جای چندحلقه‌ای‌های ضدافسردگی و MAOI را آهسته آهسته گرفتند.

فلوکستین

FDA فلوکستین را برای OCD وMDD و بولیمیا مورد تایید قرارداد. ولی شواهد نشان می‌دهد که فلوکستین در درمان دیس تایمیا، فوبیای اجتماعی، اختلال شخصیت، PMS و افسردگی‌های آتیپک و سایر اختلالا ت طیف OCD قابل مصرف است. مصرف فلوکستین در برگشت وابستگی الکل کنترل‌کننده بوده و در انزال زودرس و خستگی مزمن نیز تاثیر آن گزارش شده است.

فلوواکسامین

تاثیر این دارو در درمان MDD برابر فلوکستین است و در درمان وسواس تاثیری برابر کلومی پرامین دارد. گاهی در مصرف فلوواکسامین افزایش سرفه و سینوزیت دیده می‌شود. در بیماران آسمی از نظر تداخل با تئوفیلین با ملاحظه باید مصرف گردد. تهوع در 40% موارد دیده‌شده و سردرد نیز در موارد بسیاری جزء عوارض آن است.

پاروکستین

از طرف FDA برای اختلالات MDD و OCD و اختلال شخصیت تایید شده است. از عوارض آن خشکی دهان، یبوست، تاری دید، احتباس ادرار و خواب آلودگی است. پاروکستین ممکن است علائم اکستراپیرمیدال را تشدید کند. در مورد فوبیای اجتماعی، OCD، انزال زودرس نیز موثر گزارش گردیده ‌است.

سرترالین

توسط FDA برای اختلال MDD و OCD و اختلالات شخصیت تایید شده است. سرترالین در درمان دیس تایمی، پانیک، PMS، افسردگی پس از زایمان، PTSD و انزال زودرس موثر گزارش گردیده است. اسهال ناشی از سر ترالین شایعتر از فلوکستین و پاروکستین است و سبب تهوع می‌گردد. 15% بیماران مصرف سرترالین را به علت عوارض قطع می‌نمایند.

سیتالوپرام

توسط FDA برای اختلالات دیس تایمی، افسردگی و اختلالات اضطرابی تایید شده است. داروی مطمئنی از نظر عوارض کلیوی و کبدی است. سیتالوپرام هیچگونه عارضه‌ای دربیماری قلبی و عروقی و تنفسی نداشته و شاید یکی از بهترین درمان‌ها در افسردگی همراه با سایر بیماری‌های جسمی است. بخصوص در افراد مسن خوب تحمل گردیده و دارای حداقل عوارض می‌باشد.

ترازودون

در اختلالات اضطرابی، حملات پانیک، اختلال وسواسی اجباری و در درمان بیخوابی موثر بوده است. سایر موارد مصرف ترازودون اختلال PTSD، اختلال پانیک و افسردگی با علائم واضح اضطرابی است. از عوارض این دارو ناراحتی معده است.

نفازودون

موارد مصرف آن در افسردگی متوسط، ملانکولی، افسردگی همراه با اضطراب، اختلال پانیک، ملال قبل از قاعدگی و دردهای مزمن می‌باشد. نفازودون و ترازودون در بین ضدافسردگی‌ها از نظر اینکه خواب REM را افزایش داده و تداوم خواب را بهبود می‌بخشد بی‌نظیرند. نفازودون بخاطر افت قابل ملاحظه در فشارخون، در افراد دارای بیماری قلبی-عروقی و سکته‌های مغزی باید باملاحظه مصرف شود.

میرتازاپین

این دارودر افسردگی همراه با اضطراب و افسردگی‌های با آشفتگی‌های شناختی موثر است. از عوارض شایع آن خواب آلودگی، خشکی دهان و یبوست است.

صرع است که در دوزهای ضدافسردگی در صورت رعایت مقادیر دارو قابل اغماض است. سایر عوارض بوپروپیون می‌توان از بی‌قراری، بی‌خوابی، کانفوژن، دلیریوم و سایکوز را نام برد. از نظر نداشتن عوارض جنسی در بیماران افسرده با مشکلات جنسی انتخاب اول است و بیش از آنکه مانند سایر ضدافسردگی ها افزایش اشتها دهد باعث کاهش آن می‌شود. عمده مصرف آن در بیماران MDD بوده و در BMD امکان شیفت به طرف مانیا وجوددارد. جهت جلوگیری از این پدیده مصرف کنترل کننده‌های خلقی در بیماران با این زمینه الزامی است. به علت اثرات بوپروپیون بر روی دوپامین، احتمال تحریک پسیکوز وجود دارد. از این دارو در درمان ADHD کودکان و بزرگسالان نیز استفاده گردیده که به اندازه ریتالین موثر گزارش شده است ولی باعث تشدید تیک‌ها در بیماران با زمینه ADHD و توره گردیده است. اثرات تحریکی آن باعث مصرف این دارو در سندرم خستگی مزمن شده است.

ربوکستین

ربو کستین داروی موثر در بیماری افسردگی و کنترل آثار طولانی مدت آن است. در بیماری پانیک نیز موثر گزارش شده و در علائم فوبیک و اضطراب انتظار نیز مورد مصرف است. آثار آنتی کولینرژیکی کمتری داشته و عوارض خواب آلودگی و آژیتاسیون و اضطراب کمتری از آن گزارش شده. عوارض قلبی-عروقی نداشته و درصد کمی از مصرف‌کنندگان عوارض جنسی گزارش نموده‌اند.

داروهای ضدجنون (آنتی سایکوتیک ها)

آنتاگونیست های گیرنده دوپامین

به هشت گروه تقسیم می گردند: فنوتیازینها، دی بنزوکسازپین، تیوگزانتینها، دی هیدروایندول، بوتیروفنن، دی فنیل بوتیل پیپریدین، بنزامید، بنزیسوکسازل.

موارد استفاده داروهای ضدجنون

اسکیزوفرنیا، مانیک، افسردگی پسیکوتیک، اسکیزوافکتیو و اختلال هذیانی، شخصیت‌های مرزی و سایکوزهای گذرا، پسیکوزهای ناشی از سوء مصرف مواد و داروها، دمانس آلزهایمر و پسیکوزهای ناشی از تومور مغزی، اختلالات حرکتی (اگره هانتیگتون، اختلال تیک و …)، اختلال درد مزمن، تهوع و سکسکه و خارش.

عوارض جانبی ضدجنون ها

عوارض قلبی، سقوط فشارخون وضعیتی، عوارض آنتی کولینرژیکی محیطی و مرکزی، عوارض غددی و عوارض غددی جنسی، عوارض پوستی، عوارض خونی، عوارض چشمی، عوارض کبدی و صفراوی، مسمویت و خودکشی، عوارض نامطلوب حرکتی (از جمله دیستونی حاد، پارکینسون، آکاتژیای حاد و…)، عوارض تشنج‌زا، عوارض چاقی، عوارض سستی و خواب‌آوری.

کلوزاپین (ضدجنون و آنتاگونیست های سروتونین-دوپامین)

کلوزاپین در سالهای 1990 به بعد به عنوان یکی از موثرترین داروهای ضدجنون در بیماران اسکیزوفرنی که به درمان‌های کلاسیک آنتی سایکوتیک‌ها جواب نداده و یا عوارض آنها برایشان قابل تحمل نبوده شناخته و معرفی شد و سازمان نظارت بر مصرف دارو در آمریکا با شرط انجام آزمایشات هماتولوژیک هفتگی برای جلوگیری از عارضه خطرناک 1 تا 2% آگرانولوستیوز مصرف آن را بلامانع اعلام نمود.

موارد مصرف کلوزاپین

درروانپریشی‌های مقاوم به درمان که حداقل با اقدام به درمان با چندین آنتی‌سایکوتیک کلاسیک مقاومت نشان داده و پاسخ نداده‌اند کلوزاپین در طیف وسیعی موثرتر از سایر آنتی سایکوتیک‌ها شناخته شده‌است.از موارد مصرف دیگر در اختلال خلقی دو قطبی I، در بیماران اسکیزوافکتیو و در اختلال شخصیت مرزی موثر گزارش گردیده و در بیماران پارکینسون که دچار سایکوزمی‌شوند داروی انتخابی است.

عوارض شایع کلوزاپین

خواب آلودگی، سرگیجه، یبوست، تهوع، تعریق، خشکی دهان، احتباس ادرار، لرزش، تب، چاقی، تشنج و بیقراری.

ریسپریدون

برای درمان اختلالات روان پریشانه، کاهش‌دهنده علائم مثبت اسکیزوفرنی و تا حدودی موثر بر علائم منفی و موثر در درمان اختلال اسکیزوافکتیو. مصرف ریسپیریدون اختلال اوتیستیک، درمان کمکی یا تنها برای اختلال مانیا، افسردگی سایکوتیک و سایکوزهای اسکیزوفرنی و اسکیزو افکتیو است. در موارد محدودتری در اختلال وسواس، آنسفالوپاتی ناشی از ایدز، شخصیت مرزی، اختلال توره، بیماری هانتیگتون و پارکینسون کاربرد درمانی داشته.

عوارض مصرف ریسپریدون

خواب آلودگی، سرگیجه، تهوع، پرحرکتی، تشنج، سنکوپ، افزایش وزن، اختلال اورگاسم، افزایش رنگینه‌های پوست.

اولانزاپین

داروی موثر بر اختلالات روانپریشی بوده و توسط FAD برای اسکیزوفرن‌های با علائم مثبت و منفی و اسکیزوفرن‌های مقاوم به درمان موثر شناخته شده‌است. خواص ضداضطراب و ضدافسردگی داشته و در حمله اول سایکوز موثرتر از حملات مزمن است.

عوارض مصرف اولانزاژین

خواب آلودگی، سرگیجه، افزایش وزن و چاقی و… که افزایش وزن و چاقی ارتباط چشمگیری با اولانزاپین داشته است.

کوئتیاپین

موثر بر انواع سایکوزها و موثر در رفع علائم منفی و مو ثر در بیماران سایکوتیک مزمن با عوارض کم مانند خواب آلودگی، افت فشار خون، افزایش وزن.

زیپراسیدون

در درمان سایکوز، افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و اسکیزوافکتیو موثراست.

آمانتادین

یک داروی ضدویروس آنفولانزا A2 می‌باشد که بر روی علائم پارکینسون و اختلالات حرکتی ناشی از نورولیپتیک‌ها موثر است.

موارد مصرف آمانتادین

پارکینسون ناشی از داروها، سندرم پوزه خرگوش، رژیدیتی و لرزش، آکاتژیای حاد ناشی از داروهای ضدجنون.

عوارض مصرف آمانتادین

اختلال شناختی و اختلال حافظه، سرگیجه، بیخوابی، اختلال توجه بیقراری و اضطراب و آتاکسی و لکه‌های پوستی.

داروهای تنظیم کننده خلق

لیتیوم

اثرات لیتیوم بر اعضای مختلف بدن، مانع ترشح هورمون تیروئید و باعث کم‌کاری قابل برگشت تیروئید می‌شود. در افراد مستعد به بلوک قلبی، عملکرد سینوسی را مختل کرده و باعث وقفه قلبی می‌گردد. قدرت کلیه را برای غلیظ کردن ادرار کاهش داده و ممکن است از عوارض ماندگار آن باشد.

موارد استفاده لیتیوم

اختلال دوقطبی I، ایپزودهای افسردگی اساسی، درمان نگاه‌دارنده بیماری دوقطبی، اختلال افسردگی اساسی، اختلال اسکیزوفرنی و پرخاشگری، اختلال اسکیزوافکتیو.

عوارض لیتیوم

عوارض گوارشی، عوارض قلبی، عوارض پوستی و مسمومیت با مقادیر زیاد لیتیوم.

کاربامازپین

داروی انتخابی و موثر در صرع تامپورال وانواع درد عصب سه قلو ودر روانپزشکی به عنوان داروی دوم در کنترل فرکانس‌های بیماری خلقی دوقطبی I و کنترل حملات حاد شیدایی تاثیر چشمگیری داشته است.

موارد مصرف کاربامازپین

اختلال دوقطبی I، افسردگی اساسی، اسکیزوفرنیا و اسکیزوافکتیو، اختلال کنترل تکانه.

عوارض کاربامازپین

عوارض خونی، عوارض کبدی و صفراوی، عوارض گوارشی، عوارض عصبی، عوارض پوستی و قلبی.

والپروات

یکی از داروهای موثر در انواعی از صرع معرفی می‌گردد و در سالهای اخیر پس از لیتیوم داروی خط دوم در حد کاربامازپین جهت کنترل حملات اختلال خلقی دوقطبیI مصرف می‌شود.

موارد مصرف والپروات

اختلال دوقطبیIو گزارشات مکرر از تاثیر نسبی سدیم والپروات در بیماریهای مختلف مانند اختلال پانیک، PTSD، بولیمیا، ترک الکل داده شده است.

عوارض دارویی والپروات

عوارض گوارشی، عوارض عصبی، عوارض کبدی و خونی.

گاباپنتین

از داروهای نسبتا جدید ضدصرع بوده که در سال 1993 مورد تایید FAD قرار گرفت. گاباپنتین باعث بهبود خلق گردیده و کیفیت زندگی را نیز بهتر می‌گرداند.

شایع‌ترین عوارض آن خواب آلودگی، آتاکسی و گیجی است.

لاموتریژین

برای درمان مانیا و افسردگی موثر است. هنچنین گزارش گردیده لاموتریژین در درمان مانیا و افسردگی در وضعیت ترکیبی و دوره‌های تند موثر بوده و در درمان نگاهدارنده نیز موثر است و در درمان افسردگی در ظرف3 هفته بهبودی چشمگیری مشاهده شده است. از موارد دیگر مصرف آن درمان سایکوز هنگام تشنج است.

از عوارض آن بیخوابی، سرگیجه، آتاکسی، دوبینی و تاری دید است.

توپیرامیت

خاصیت ضدصرع دارد. در گزارشات متفاوتی اثر آن را روی اختلالات دوقطبی مفید توصیف نموده و افراد مورد مطالعه معمولا دوقطبی‌های مقاوم به درمان بوده که به درمان‌های رایج جواب نداده اند.

داروهای مورد استفاده در ترک مواد افیونی

اعتیاد: مجموعا به وابستگی روانی، جسمانی و یا تحملی اطلاق می‌شود که پس از مصرف درازمدت مواد افیونی بروز می‌کند. مواد شبه افیونی رایج عبارتند از: هروئین، هیدرومورفون، کدئین، مپریدین، بوتورفانول و هیدرو کنون. لازم به ذکر است سالانه حدود 2/6 میلیون نفر آمریکایی از داروهای ضددرد به دلایل غیرطبی استفاده می‌کنند و بیش از 3 میلیون نفر در آمریکا هروئین مصرف می‌کنند.

کلونیدین

از آگونیست‌های گیرنده آدرنرژیک بوده و از جمله داروهای پذیرفته شده جهت کنترل و کاهش فشارخون می‌باشد که در روانپزشکی مصارف عمده آن جهت ترک مواد افیونی و مشتقات دیگر مورفینی است.

موارد مصرف کلونیدین در روانپزشکی

ترک اعتیاد: کلونیدین در ترک مواد افیونی باعث کاهش علایم اتونومیک ترک مانند گشادی مردمک، عرقریزی، آبریزش دهان و بینی و افزایش فشار خون گردیده ولی برعلایم سایکولوژیکال مواد تاثیری نداشته است.

سایر اختلالات روانپزشکی: در درمان تورت گاه بجای هالوپریدول برای کاهش عوارض از کلونیدین استفاده می‌کنند و در سایر بیماری‌های اضطرابی مانند هراس، فوبی، وسواس اجبار و اضطراب منتشر و گاه در ترک سیگار و اختلال مصرف گردیده است.

عوارض کلونیدین

خشکی دهان، احساس خستگی، تهوع، سرگیجه، یبوست، کاهش فشارخون، بیخوابی، افسردگی، کابوس و توهمات.

متادون

از درمان‌های اختصاصی ترک مواد مخدر افیونی و مسمومیت‌زدایی مواد و درمان نگاهدارنده ترک اعتیاد می‌باشد. متادون در سم زدایی کوتاه مدت (7 تا 30 روزه)، سم زدایی طولانی مدت (180 روزه) و درمان نگاهدارنده بیش از (180 روزه) افراد وابسته به مواد شبه افیونی به کار می‌رود. برای این منظور متادون فقط در درمانگاه‌های خاص به نام مراکز درمان نگهدارنده با متادون MMTPS و بیمارستان‌ها و زندان قابل وصول است.

فواید ثبت نام در برنامه متادون

1. خطر مرگ را تا 70% کاهش می‌دهد.
2. احتمال ارتکاب اعمال مجرمانه را کم می‌کند.
3. درمان نگهدارنده با متادون اغلب بایستی در تمام طول عمر ادامه یابد.
4. سبب کاهش مصرف غیرقانونی مواد شبه افیونی و سایر موارد مورد سوء مصرف می‌شود.
5. خطر ابتلا به تمام بیماری‌های عفونی و از همه مهم‌تر HIV و هپاتیت A و B را کاهش می‌دهد.

موارد مصرف متادون

ترک مواد افیونی کوتاه مدت 1 ماهه و یا ترک‌های طولانی مدت 6 ماهه با درمان نگاهدارنده و همچنین برای ترک سوء مصرف الکل، بنزودیازپین‌ها، کوکائین و ماری جوانا نیز مصرف می‌شود.

عوارض متادون

اسپاسم مجاری صفراوی، کولیک روده، احتباس ادراری، تعریق، بی‌نظمی خواب، عادت ماهیانه نامنظم، کاهش لیبیدو، یبوست، قرمزی پوست و خارش.

نالترکسون

نالترکسون آنتاگونیست خالص مواد شبه افیونی است. از داروهای موفق جهت رهایی بیمار از علائم ترک مواد شبه افیونی، افیونی و الکل است و از خصوصیات آن کاهش ولع افراد مصرف‌کننده مواد است و صرفا احساس درون ذهنی نشئه را که موجب سومصرف مجدد ماده می‌گردد را برطرف می‌کند. نالترکسون باید بااحتیاط مصرف و شروع گردد؛ چون ممکن است باعث واکنش‌های حاد ترک مانند اسهال و استفراغ شدید و کم آبی مرگبار بدن گردد. به این دلیل مصرف نالترکسون خطر سوء مصرف مجدد مواد را کاهش داده در صورتی که این درمان توام با برنامه‌ای رفتاری باشد. عوامل توفیق در این درمان عبارت است از: انگیزه بالا، متاهل بودن، شاغل بودن و حمایت قوی خانوادگی و اجتماعی. مطمئن ترین زمان شروع نالترکسون معمولا 7 تا 10 روز پس از آخرین مصرف مواد افیونی و شبه افیونی است.

بوپرونورفین

اثر ضددردی آن 25 تا 40 برابر مورفین می‌باشد. به عنوان جانشینی برای متادون و همچنین برای درمان نگاهدارنده در سم زدایی از اپیوئیدها و کوکائین مورد مصرف است. این دارو وابستگی فیزیکی کمتری نسبت به سایر نارکوتیک‌ها داشته و عوارض مصرف آن گاهی کاهش فشارخون، گیجی، خواب آلودگی و تهوع می‌باشد و موارد احتیاط مصرف آن عبارتست از: نارسائی تنفسی، نارسایی حاد کلیه، هیپوتیروئیدی،هیپرتروفی پروستات.

داروهای محرک مغزی روانی (سمپاتومیمتیک ها)

این گروه از داروها بخاطر اثراتی که بر آزادسازی دوپامین مغزی داشته و در بسیاری از بیماری‌های روانپزشکی کودک مانند کاهش توجه و تمرکز، کودکان بیش فعال و هیپراکتیو اثرات چشمگیری نشان داده است از طرف سازمان دارو وغذای آمریکا از 1952 به بعد مجاز برای مصرف دانسته شده و در کشور ما نیز چند نوع آن تحت پوشش داروهای حفاظت شده وزارت بهداشت قابل دسترس برای موارد مجاز می‌باشد. اولین داروی این گروه و قدیمی‌ترین آن دکستروآمفتامین و آمفتامین بوده و پس از آن متیل فنیدیت و پمولین به این گروه اضافه گردید.

موارد استفاده درمانی سمپاتومیمتیک ها

نارکولپسی، اختلال کاهش توجه و تمرکز همراه با پرفعالیتی، اختلال افسردگی مقاوم به درمان‌های رایج بخصوص افسردگی سالمندان.

عوارض دارویی سمپاتومیمتیک ها

سمپاتومیمتیک‌ها ممکن است باعث وخامت گلوکوم، بالارفتن فشارخون و عوارض قلبی و عروقی گردند و از مصرف آن در اختلالات اضطرابی و پسیکوتیک باید خودداری نمود. از عوارض رایج که به ماهیت دارو وابسته است ایجاد اضطراب، بیخوابی و کاهش اشتها می‌باشد. ندرتا ممکن است باعث تشدید تیک‌های عصبی و علائم تورت گردند. سایر عوارض این داروها شامل خشکی دهان، گشادی مردمک چشم، دندان قروچه بوده که مانعی یرای ادامه دارو نخواهد بود. در مصرف درازمدت و دوز بالای ریتالین و آمفتامین احتمالا بروز پسیکوزهای پارانوییدی وجود دارد.

دیگر داروهای موثر در روانپزشکی

دانترولن

داروی شل‌کننده مستقیم عضلات و استخوان‌بندی بوده که مصارف آن در روانپزشکی بخصوص در درمان سندرم بدخیم نورولپتیک‌ها و کاتاتونی و سندرم سروتونرژیک شناخته شده است.

عوارض دانترولن

عوارض دانترولن عبارتند از: ضعف عضلات، خواب آلودگی، سرگیجه، منگی، تهوع، اسهال، خستگی، اختلال تکلم، سردرد، اختلال بینایی، هپاتیت، تشنج.

دیسولفیرام

جهت درمان وابستگی به الکل و پس از آن جلوگیری از مصرف مجدد الکل مورد تجویز است.

یوهمبین

یک آنتاگونیست گیرنده آدرنرژیک است که هم جهت درمان اختلالات عملکرد جنسی نامشخص و هم ناشی از دارو در مردان مصرف می‌شود. موارد استفاده یوهمبین در روانپزشکی به عنوان درمان ناتوانی نعوظی عضوی و روانشناختی مردان است که احتمالا اثر آن بر سلسله اعصاب محیطی اتونومیک است.

سیلدنافیل

سیلد نافیل در 1992 ساخته شد که در درمان ناتوانی جنسی مردان موثر بوده و منجر به نعوظ آلت تناسلی می‌گردد. اولین بار برای کسانی که حداقل 3 سال دچار ناتوانی جنسی بوده و بیش از این تحمل آن را نداشتند تجویز می‌گردید و در حال حاضر در آمریکا روزانه 10000 سخه از آن تجویز می‌گردد که یکی از پرمصرف‌ترین داروها در طول 27 سال اخیر تجارت دارویی آمریکا است. بعضی از پزشکان معتقدند که این دارو حتی می‌تواند در پاسخ جنسی خانم‌ها بخصوص پس از یائسگی موثر واقع گردد.

موارد مصرف سیلدنافیل

سیلد نافیل در گروه کثیری از بیماران که به علل گوناگون دچار ناتوانی جنسی شدند موثر است. این گروه عبارتند از: ناتوانی‌های عروقی، ناتوانی‌های ناشی از بیماری‌های عروق محیطی، فشارخون، دیابت، افسردگی، عمل بای پس قلب، صدمه نخاع، مصرف داروهای ضدفشارخون، ضدافسردگی و ضدروانپریشی.

عوارض مصرف سیلدنافیل

عوارض مصرف سیلدنافیل شامل گرگرفتگی، سردرد، احتقان بینی، سوزش دل، مشکلات بینایی در دید آبی رنگ، سنکوپ کامل است.

تذکرات زیر ضروری است که باید همیشه درباره‌ی داروها رعایت شود:

1. اکیداا از خوددرمانی احتراز کنید.
2. از درمان دیگران بپرهیزید.
3. داروی تجویزشده از سوی پزشک معالج را دقیقاا طبق دستور مصرف کنید.
4. به هر دلیل از قطع ناگهانی دارو اجتناب کنید و در صورت احساس هرگونه عارضه‌ای با پزشک مشورت کنید.
5. از تکرار داروی تجویز شده بدون اجازه‌ی پزشک جداٌ خودداری کنید.

جدول خلاصه داروهای روانپزشکی

داروهای رایج	موارد مصرف	عوارض شایع
آنتی هیستامین	ضداضطراب، خواب آور	خواب آلودگی، سرگیجه
ضدافسردگی چندحلقه‌ای	افسردگی اساسی، هراس، اضطراب فراگیر، وسواس جبری	خشکی دهان، یبوست، تاری دید
فلوکستین	OCD،MDD، فوبی اجتماعی، اختلال شخصیت	خاصیت تحریکی، کاهش وزن
ریسپریدون	اختلال روان پریشانه، اسکیزوفرنی، اسکیزوافکتیو	خواب آلودگی، سرگیجه، تهوع، تشنج
آمانتادین	لرزش، رژیدیته، آکاتژیای حاد، پارکینسون	اختلال شناختی و حافظه، سرگیجه، بیخوابی
لیتیوم	اختلال دوقطبیI، افسردگی اساسی، اسکیزوفرنی، پرخاشگری	تهوع، اسهال، پرادراری، پرنوشی، عوارض قلبی، کم کاری تیروئید
متادون	ترک موادمخدر افیونی، مسمومیت زدایی مواد	احتباس ادراری، تعریق، یبوست، اختلال خواب، خارش
آمفتامین	نارکولپسی، اختلال کاهش توجه و تمرکز همراه با پرفعالیتی، افسردگی مقاوم به درمان	ایجاد اضطراب، بیخوابی، کاهش اشتها
دانترولن	شل‌کننده مستقیم عضلات و استخوان بندی، کاتاتونی	خواب آلودگی، سرگیجه، تهوع، اسهال

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:

آذر، ماهیار. نوحی، سیما. داروهای رایج روانپزشکی، ویرایش دوم، انتشارات ارجمند، سال1386

درمان افتادگی رحم با توانبخشی عضلات کف لگن

دفع فوریتی ادرار،‌ و احتباس ادراری می‌شود.

انتروسل: فتق یا بیرون زدگی قسمت فوقانی واژن که قسمتی از روده کوچک وارد واژن می‌شود. ایستادن باعث درد کمر و احساس فشار می‌شود و این مشکل هنگام دراز کشیدن برطرف می‌گردد.

رکتوسل: فتق یا بیرون زدگی قسمت دیواره خلفی واژن بخشی از رکتوم وارد واژن می‌‌شود. این حالت باعث دشوار شدن حرکات روده شده تا جایی که بیمار مجبور از قسمت داخلی واژن خود را فشار دهد تا رکتوم تخلیه شود.

چه موقع باید برای درمان افتادگی رحم به پزشک مراجعه کرد؟

---

در صورت بروز موارد زیر باید شما به متخصص ارولوژی مراجعه کند:

• در صورتی که بیمار دهانه رحم خود را در نزدیکی واژن احساس کند.
• در صورتی که بیمار دچار نشت ادرار شده باشد.
• در صورتی که بیمار به طور مداوم احساس کند رکتوم او پر است.
• در صورتی که بیمار احساس کند به کانال واژن فشار وارد می شود یا بیرون زدگی چیزی را در ورودی واژن خود احساس نماید.
• در صورتی که بیمار به طور مداوم از درد پایین کمر رنج می‌برد و هنگام راه رفتن مشکل دارد برای دفع ادرار و مدفوع به مشکل برخورده است.

بیمار باید در صورت بروز موارد زیر فورا به پزشک مراجعه نماید:

• احتباس یا بروز مشکل در دفع ادرار و مدفوع
• افتادگی کامل رحم (رحم به طور کامل از واژن خارج می‌شود).

نحوه انجام معاینات پزشکی برای تشخیص این بیماری چیست؟

---

• پزشک براساس سابقه پزشکی بیمار و معاینه لگن می‌تواند افتادگی رحم را تشخیص دهد.
• در حالت ایستاده و خوابیده و وضعیت لگن بیمار را بررسی می‌کند.
• پزشک از بیمار می‌خواهد سرفه کند یا زور بزند تا میزان فشار داخلی شکم او را بررسی نماید.
• برخی از اختلالات خاص از قبیل انسداد مجرای پیشاب به علت افتادگی رحم باید از طریق پیلوگرام وریدی یا سونوگرافی تایید شود. در پیلوگرام وریدی ماده حاجب به درون سیاهرگ تزریق می‌شود سپس اشعه ایکس مسیر ماده حاجب درون مجاری ادراری را دنبال می‌کند.
• پزشک برای رد کردن سایر مشکلات ناحیه لگن انجام سونوگرافی را درخواست می‌کند. در این حالت قسمت سر دستگاه روی شکم بیمار یا درون واژن قرار داده می‌شود تا به کمک امواج صدا تصاویری دقیق از ناحیه واژن و رحم به دست بیاید.
• گاهی اوقات برای تهیه تصاویر بهتر و با وضوح بالا انجام اسکن ام آر آی درخواست می‌شود. انجام این اسکن فقط در موارد خاص درخواست می‌گردد.

روش‌های درمانی غیر جراحی برای افتادگی رحم چیست؟

---

درمان افتادگی رحم به میزان ضعیف بودن ساختارهای محافظ اطراف رحم بستگی دارد.

درمان خانگی

می‌توان با انجام دادن برخی از تمرینات ورزشی چون کگیل به تقویت عضلات لگن کمک کرد. اما در اکثر موارد افتادگی رحم ربطی به تقویت ساختارهای عضلانی رحم ندارد. آسیب دیدگی مکرر رحم به علت زایمان و عوامل دیگری که در قسمت فوق به آنها اشاره کردیم در کنار پارگی رباط‌های محافظ واژن باعث بروز این عارضه می‌شود. در اکثر موارد خروج جنین از کانال واژن باعث کشیدگی واژن و متعاقباً پارگی فاسیای درون لگن می‌شود. انقباض عضلات ناحیه لگن می‌‌تواند به رفع مشکل نشت خفیف ادرار علت افزایش فشار داخل شکم ایجاد می‌شود (عطسه کردن و سرفه کردن) کمک ‌کند، البته این تمرینات ورزشی نمی‌‌توانند به رفع مشکل اختلالات عمیق مربوط به افتادگی رحم کمک نمایند.

داروها

می‌توان از استروژن درمانی برای تقویت عضلات بدن و عضلات اطراف واژن استفاده کرد. استفاده از شیاف یا پماد واژینال می‌‌تواند به بهبود قدرت و توانایی بافت‌های واژن کمک کند البته این روش فقط در زنانی که یائسه شده‌اند استفاده می‌شود. استروژن درمانی می‌تواند باعث بروز عوارض مختلف، به ویژه در افرادی که دچار برخی از انواع سرطان هستند، شود و ریسک بروز برخی از مشکلات از قبیل سکته و تشکیل لخته خونی را به ویژه در زنان مسن افزایش دهد. استروژن درمانی باعث بهبود بافت های آسیب دیده که منجر به افتادگی رحم شده‌اند نمی‌‌شود.

استفاده از وسایل محافظ رحم

بیوفیدبک یک فرآیند درمانی است که بیمار می‌تواند اطلاعات بیشتری را در خصوص کنترل عملکرد بدن خود به دست بیاورد. متخصص اورولوژی و زنان و زایمان از بیوفیدبک برای تعیین محل عضلات کف لگن و تقویت آنها استفاده می‌کنند. در بیوفیدبک درمانی وسایل مخصوصی درون واژن، رکتوم، یا روی پوست قرار داده می‌‌شود تا عملکرد عضلات کف لگن کنترل گردد. سپس پزشک از بیمار می‌خواهد عضلات کف لگن خود را منقبض کند و قدرت حرکتی انقباضات صفحه کامپیوتر مشاهده می‌کند. این روش به بیمار کمک می‌کند بتوانند به تدریج انقباضات را قوی‌تر و کارآمدتر کند.

تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی (NMES)

---

تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی روش دیگری است که در برخی موارد از آن برای تقویت عضلات ضعیف کف لگن و بهبود کنترل مثانه استفاده می‌شود. تحریک الکتریکی اعصاب ناحیه لگن باعث می‌شود عضلات ضعیف لگن و اسفنکتر مجرای پیشاب و مقعد منقبض شوند. پزشک سر دستگاه را وارد واژن می‌کند و جریان الکتریکی خفیفی را به بدن ارسال می‌نماید و باعث منقبض شدن عضلات می‌شود و سطح آن پایین‌تر از آستانه تحمل درد است. پزشک از بیمار می‌خواهد هنگام احساس کردن جریان الکتریکی به منقبض کردن عضلات خود بپردازد. پس از شروع انقباضات، پزشک جریان الکتریکی را به مدت 5 تا 10 ثانیه قطع می‌کند. معمولاً هر جلسه درمانی حدود 20 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.

جراحی افتادگی رحم

---

انتخاب عمل جراحی برای درمان افتادگی رحم به عوامل متعددی از قبیل سن بیمار، سطح سلامت عمومی او، و تمایل به بارداری در آینده بستگی دارد. در برخی موارد شدید، پزشک اقدام به خارج کردن رحم (هیسترکتومی) می‌کند. پزشک در حین جراحی به اصلاح افتادگی دیواره رحم، مجرای پیشاب، و مثانه و رکتوم می‌پردازد. این جراحی به صورت شکمی(ایجاد برش روی شکم) به صورت واژینال(ایجاد برش روی دیواره واژن) یا به صورت لاپاروسکوپی استفاده از وسایل مخصوص برای انجام عمل جراحی از طریق برش‌های کوچک انجام می‌شود.

مراقبت‌های پس از عمل افتادگی رحم

---

مراقبت‌های پس از عمل افتادگی رحم عنوان به نحوه درمان این مشکل بستگی دارد:

• اگر این بیمار تحت عمل کردن جراحی قرار گرفته باشد باید طبق توصیه پزشکان قسمت های روتین خود را انجام دهد. بیمار از پساری استفاده می‌کند باید پزشک پساری را تمیز کرده و چک نماید و آن را در محل مناسب قرار دهد.
• در صورتی که بیمار نحوه خارج کردن و تمیز کردن آن را در منزل یاد گرفته باشد نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. تعداد زیادی از بیماران قادر به خارج کردن یا نصب مجدد پساری نیستند این افراد باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.

چگونه می‌توان از افتادگی رحم جلوگیری کرد؟

---

• وزن خود را کاهش دهید.
• مواد غذایی حاوی فیبر بخورید تا از یبوست پیشگیری شود.
• تمرینات کگل را انجام دهید تا عضلات کف لگن شما قوی شود.
• این تمرینات می‌توانند به بهبود نشت خفیف ادرار کمک کنند.
• از برداشتن اجسام سنگین یا زور زدن خودداری کنید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی