کم کاری غدد تیروئید چه عوارضی دارد؟

آیا کم کاری تیروئید باعث چاقی می شود؟

یکی از مشکلات و مواردی که می‌تواند باعث چاقی شود، کم کاری تیروئید است.

8. علائم خطرناک تیروئید کم کار

گاهی بیمار به علائم اولیه‌ی کم‌کاری تیروئید بی‌توجهی می‌کند و همین مسئله باعث بروز مشکلات و عوارضی می‌شود که خطرناک‌تر هستند. در صورتیکه به علائم اولیه بی‌توجهی شود، به نقل از mayoclinic، علائم خطرناکی در بیمار دیده‌می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

چاقی مفرط یا چاقی بیش از اندازه

دردهای مفصلی مانند زانو درد، درد شانه، دردهای گردن و موارد مشابه

نازایی (همچنین در زنان ممکن است که علائمی مانند بی‌نظمی در پریود و دوره‌ی ماهیانه دیده‌شود)

مشکلات و درد قلبی از دیگر علائمی هستند که ممکن است در کم کاری تیروئید خطرناک دیده‌شود.

با دیدن علائم تیروئید کم‌کار به چه دکتری مراجعه کنیم؟

در صورتیکه با علائم اولیه و یا علائم خطرناک‌تر کم کاری تیروئید مواجه شدید، باید بدانید که یک جای کار غده‌ی تیروئید شما می‌لنگد و برای درمان آن باید اقدام کنید. یکی از بهترین راه‌های درمان این بیماری مراجعه به دکتر است. دکتر برای شما داروهایی تجویز می‌کند که می‌تواند تیروئید کم کار شما را تعدیل کند. برای درمان کم کاری تیروئید می‌توانید به دکتر غدد یا دکتر داخلی مراجعه کنید. مراجعه به دکتر غدد انتخاب بهتری است، زیرا دکتر غدد بیشتر از هر کسی در این زمینه تخصص دارد و می‌داند که چه درمانی برای شما بهتر است.

علت بوجود امدن تیروئید کم کار چیست؟

علت‌های ایجاد هیپوتیروئیدی را می‌توان از انواع آن به سادگی تشخیص داد. این علت‌ها عبارتند از:

تروما یا آسیب بیرونی به غده‌ی تیروئید

بیماری خودایمنی

کمبود ید در رژیم غذایی و جذب کم ید توسط بدن

کمبود هورمون محرک غده‌ی تیروئید

علل مادرزادی مثل نداشتن غده تیروئید

ژنتیک

مصرف بیش‌از‌حد داروهای ضدتیروئید برای درمان پرکاری تیروئید

قرارگرفتن در معرض اشعه

درمان با ید رادیواکتیو

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کم کاری تیروئید هستند؟

اگر در هر یک از گروه‌های زیر قرار بگیرید، احتمال بالاتری برای ابتلا به تیروئید کم کار در شما وجود دارد:

زنان

افراد بالای 60 سال

سابقه‌ی بیماری‌های تیروئیدی در خانواده

ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مثل بیماری سلیاک یا دیابت نوع یک

درمان با رادیواکتیو

جراحی تیروئید

زنان باردار

زنانی که در 6 ماه گذشته زایمان کرده‌اند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

کبد چرب یکی از بیماری‌های شایع است که معمولاً در اثر سبک زندگی نادرست و به‌ویژه رژیم غذایی ناسالم به وجود می‌آید. خوشبختانه در مواردی که هنوز بیماری به مرحله حاد نرسیده است، درمان کبد چرب با رعایت یک سری از نکات امکان‌پذیر خواهد بود. در ادامه مقاله قصد داریم تا مروری داشته باشیم بر این نکات و به همه روش‌های مؤثر برای بهبود سلامت کبد چرب اشاره کنیم؛ با ما همراه باشید.

عوارض کبد چرب چیست؟

قبل از اینکه به درمان کبد چرب بپردازیم، بهتر است اصلاً ببینیم که کبد چرب چه عوارضی دارد و چرا باید آن را درمان کنیم.

کبد چرب درصورتی‌که درمان نشود، خصوصاً در کبد چرب گرید 3 به‌مرور می‌تواند باعث اختلال در عملکرد کبد شود و در نهایت باعث از بین رفتن بافت کبد و ایجاد فیبروز و سیروز کبدی شود. در این حالت تنها راه نجات جان بیمار پیوند کبد است که ممکن است کاندیدای مناسب پیدا نشود یا پیوند موفقیت‌آمیز نباشد. بنابراین هرچند که این فرایند در مدت طولانی‌ای اتفاق می‌افتد و ممکن است در کوتاه‌مدت مد نظر قرار نگیرد؛ اما، کبد چرب در صورت پیشرفت به‌مرور و به آسانی می‌تواند باعث مرگ شخص شود.

آیا کبد چرب درمان دارد؟

حال مقاله را با پاسخ این سؤال که آیا کبد چرب درمان دارد یا خیر ادامه می‌دهیم. تاکنون دارو یا روش خاصی که مستقیماً و کامل باعث درمان کبد چرب شود شناخته نشده است. بااین‌حال با رعایت راهکارهایی که در ادامه به آن می‌پردازیم می‌بینیم که پاسخ این سؤال که آیا کبد چرب درمان دارد بله است و به‌سادگی می‌توان هم از آن پیشگیری کرد و هم از پیشرفت آن به سمت کبد چرب گرید 3 جلوگیری کرد.

راهکارهای درمان کبد چرب

کبد چرب مانند دیابت نوع دو یک بیماری وابسته به اختلالات متابولیک بوده و نیاز به مدیریت دقیق دارد. تحقیقات گسترده‌ای در زمینه پیداکردن درمان قطعی در حال انجام است؛ ولی، تاکنون دارو یا روش درمانی مسلم برای کبد چرب ارائه نشده است؛ به همین دلیل برای غلبه بر کبد چرب و درمان آن همواره بر راهکارهای بدون دارو پافشاری می‌شود. این راهکارها را در ادامه معرفی کرده‌ایم.

اصلاح رژیم غذایی

مهم‌ترین عاملی که می‌تواند سلامت کبد شما را تحت تأثیر قرار دهد رژیم غذایی‌تان است و اگر به اندازه کافی به آن توجه کنید، شانس زیادی جود دارد تا بیماری کبد چرب درمان شود. برای درمان کبد چرب سعی کنید نکات تغذیه‌ای زیر را سرلوحه روتین غذایی روزانه خود قرار دهید:

• چربی‌های سالم بخورید. اضافه‌کردن چربی‌های سالم‌تر به رژیم غذایی موجب می‌شود بدن بتواند تا حدودی بر مقاومت انسولین غلبه کند و سلول‌ها پذیرای گلوکز انباشته‌شده در خون شوند و به این ترتیب کبد چرب در زنان و مردان بهبود می‌یابد. چربی‌های حاوی امگا 3 در منابع غذایی مانند گردو، دانه سویا و بذر کتان یافت می‌شود. مهم‌ترین منبع امگا 3 روغن ماهی (به‌ویژه سالمون و ساردین) است که مقادیر زیادی از این ترکیب را در خود گنجانده است. گروه دیگری از چربی‌های مفید موسوم به اسید‌های چرب غیراشباع هستند که در زیتون و روغن زیتون به فراوانی یافت می‌شوند و برای بهبود وضعیت کبد چرب مفید هستند.
• چربی‌های اشباع را محدود کنید. در مقابل چربی‌های سالم، اسید‌های چرب اشباع‌شده قرار دارند که بیمار مبتلابه کبد چرب خصوصاً کبد چرب گرید 3 باید از مصرف آن‌ها خودداری کند. تفاوت بین این دو گروه از چربی به ساختار شیمیایی آن‌ها بر می‌گردد.
• مصرف شیرینی و شکر را محدود کنید. مصرف بیش از اندازه کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، که شیرینی یا نوشیدنی‌های بسیار شیرین مثل انواع نوشابه‌ها مثال بارز آن‌ها هستند، سبب تشدید کبد چرب به‌ویژه کبد چرب گرید3 در افراد چاق یا مقاوم به انسولین خواهد شد.

مواد غذایی که کبد چرب را درمان می‌کنند

لازم به توضیح است که در این مطلب تنها هدف ما ارائه راهکارهایی است که از طریق آن‌‌ها کبد چرب درمان خواهد شد. اما اگر تمایل دارید که بدانید کبد چرب چگونه رخ خواهد داد، مطالعه مقاله «کبد چرب چیست و چگونه به وجود می‌آید» را به شما توصیه می‌کنیم.

بسیاری از ترکیبات موجود در مواد غذایی وارد کبد شده و در آنجا متابولیزه می‌شوند. در بیماری کبد چرب در زنان و مردان جایگزین‌شدن چربی با سلول‌های اصلی کبدی اتفاق می‌افتد که این امر درنهایت عملکرد کبد را کاهش می‌دهد. بنابراین بسیاری از ترکیبات غذایی یا دارویی در بیمار باید با احتیاط و ملاحظه فراوان استفاده شود. اما مواد غذایی خاصی وجود دارند که به‌ویژه برای افراد مبتلابه کبد چرب مفید هستند:

• چای سبز: این نوع چای منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است. چای سبز یک گزینه مناسب برای کاهش چربی خون در بیماران مبتلابه اختلالات متابولیک، مانند کبد چرب در زنان، است.
• گردو: همان طور که پیش‌تر اشاره شد، گردو منبع غنی از چربی امگا 3 بوده که برای کبد چرب مفید است.
• زردچوبه: این ادویه حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی فراوانی است که با نام «فلاونوئید» شناخته می‌شوند. یکی از بهترین روش‌های مصرف این ادویه تهیه چای زردچوبه است. فلاونوئیدهای موجود در زردچوبه در درمان کبد چرب و کاهش خطر ابتلا به این بیماری مفید هستند.
• آووکادو: مقادیر چربی سالم و فیبر موجود در این گیاه باعث کاهش قند خون و استرس اکسیداتیوشده و یکی از پیشنهاد‌های تغذیه‌ای مهم در افراد مبتلابه دیابت و کبد چرب است. بااین‌حال مصرف آووکادو در افرادی که نارسایی کبدی دارند باید با احتیاط انجام شود.
• میوه و سبزیجات: یک رژیم حاوی میوه‌ها و سبزیجات فراوان نقش مهمی در سلامت افراد مبتلابه بیماری‌های متابولیک، مانند کبد چرب، ایفا می‌کند. به‌خصوص کلم‌بروکلی به‌صورت ویژه‌ای به مبتلایان به کبد چرب پیشنهاد شده است.
• حبوبات و غلات کامل و مغزها: این مواد دارای خواصی هستند که می‌توانند به کبد چرب غیرالکلی کمک کنند.

مکمل‌های مفید برای درمان کبد چرب

یک سری از مکمل‌های غذایی می‌توانند مسیر شما را برای رسیدن به درمان کبد چرب هموار کنند. البته روی‌آوردن به سبک زندگی سالم‌تر کماکان راه‌حل اصلی بهبود کبد چرب و درمان آن تلقی می‌شود؛ اما، بهره‌گیری از مکمل‌های زیر نیز می‌تواند کمی به روند بهبودی کمک کند.

• خارمریم در آزمایشات مختلف تأیید شده است که خواص محافظت‌کننده از کبد دارد. برخی از مطالعات نیز به این نتیجه رسیده‌اند که، استفاده از خارمریم به تنهایی یا ترکیب آن با ویتامین e می‌تواند به کاهش حساسیت به انسولین، التهابات یا آسیب‌های کبدی در افراد مبتلابه کبد چرب غیرالکلی کمک کند.
• بربرین: بربرین نوعی ترکیب گیاهی است که مطالعات مختلف تأثیر آن را بر روی کاهش قند خون، کاهش سطوح کلسترول و انسولین به همراه برخی خواص سلامتی دیگر ازجمله بهبود کبد چرب و درمان آن به اثبات رساندند.
• دریافت پروتئین وی چه از منابع طبیعی و چه از منابع مکملی می‌تواند به بهبود کبد چرب کمک کند. برخی مطالعات ثابت کردند که، مصرف پروتئین وی می‌تواند تا 20 درصد به درمان کبد چرب در زنان چاق منجر شود. علاوه بر این پروتئین وی ممکن است سبب کاهش آنزیم‌های کبدی شود که این مسئله بسیار برای افراد مبتلابه کبد چرب در سطح پیشرفته مفید خواهد بود.

وزن کم کنید

در کنار تغذیه سالم، با وزن کم‌کردن نیز کبد چرب درمان خواهد شد. درصورتی‌که مبتلا به چاقی هستید یا اضافه وزن دارید سعی کنید که کالری‌های دریافتی خود را محدود کنید. علاوه بر این یک برنامه ورزشی با ترکیبی از تمرینات هوازی و تمرین با وزنه را جهت کاهش چربی و رسیدن به تناسب اندام دنبال کنید.

دیابت را کنترل کنید

اگر دیابتی هستید، بیشتر در خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارید و ابتلا به این بیماری نیز می‌تواند بیشتر برای شما خطرناک باشد. با پزشک خود درمورد کنترل دیابت در ارتباط باشید و سعی کنید دستورالعمل‌های لازم را به‌درستی دنبال کنید.

چرا درمان کبد چرب اهمیت دارد؟

کبد چرب یک بیماری شایع است که در صورت توجه‌نکردن به آن می‌تواند مشکلاتی اساسی را برای مبتلایان به وجود آورد. خوشبختانه درمان و بهبود وضعیت کبد چرب در مراحل اولیه از طریق یک سری تغییرات در عادات و دنبال‌کردن سبک زندگی سالم‌تر امکان‌پذیر خواهد بود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منابع:

www.webmd.com

www.medicalnewstoday.com

www.mayoclinic.org

www.healthline.com

www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24672644

www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21288612

www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19638084

گواتر چیست؟ علائم، تشخیص و درمان گواتر

گواتر (Goiter) معمولاً بدون درد است. در حقیقت، گواتر بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید است که می‌تواند بلعیدن را مشکل کند. غده تیروئید هورمون‌هایی ترشح می‌کند که به کنترل متابولیسم و سایر فرآیندهای مهم در بدن کمک می‌کند. ابتلا به گواتر همیشه به این معنی نیست که غده تیروئید درست کار نمی‌کند.

حتی زمانی که غده تیروئید بزرگ شده است، هنوز می‌تواند مقدار طبیعی هورمون تولید کند. اگر غده تیروئید بیش‌ازحد (پرکاری تیروئید) و یا خیلی کم (کم‌کاری تیروئید) هورمون تولید کند، فرد ممکن است به گواتر مبتلا شود. برای شناخت بیشتر این عارضه با مقاله دیگری از مجله هومکا همراه باشید.

گواتر چیست؟

غده تیروئید چیست؟ غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در قاعده گردن قرار دارد و دو هورمون موثر در عملکرد بدن را می‌سازد. این هورمون‌ها تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) نامیده می‌شوند. تیروئید سرعت ضربان قلب و سرعت کالری سوزی را کنترل می‌کند. تیروئید، هورمون‌ها را برای کنترل متابولیسم آزاد می‌کند. هورمون مهم دیگری که تیروئید تولید می‌کند، هورمون پاراتیروئید نام دارد. این هورمون به حفظ مقدار سالم کلسیم در خون کمک می‌کند. به رشد غیرطبیعی غده تیروئید گواتر گفته می‌شود.

اگر تیروئید به هر علتی بزرگ شود به‌صورت برجسته در جلوی گردن قابل‌مشاهده خواهد بود که به آن گواتر می‌گویند. گواتر ممکن است به دلیل کمبود ید و یا به دلیل تکثیر خوش‌خیم سلول‌های تیروئید ایجاد شود. در برخی شرایط با ظاهر شدن گواتر تغییری در سطح هورمون‌های تیروئیدی رخ نمی‌دهد اما گاهی نیز ممکن است سطح هورمون‌ها تحت تأثیر قرار گیرد. در کشورهایی که کمبود ید در آن‌ها شایع نیست ندول تیروئید و التهاب عوامل اصلی گواتر به‌شمار می‌روند. انواع گواترها به شرح زیر است:

• گواتر کلوئیدی: این نوع گواتر به دلیل کمبود ید برای تولید ‌هورمون‌های تیروئیدی پدیدار می‌شود. افراد مبتلا گواتر کلوئیدی معمولاً در مناطقی زندگی می‌کنند که ید غذایی محدود است
• غیر سمی: علت گواتر غیر سمی ناشناخته است اما بعضی عوامل مثل مصرف داروهای لیتیومی در ایجاد چنین اختلالی تأثیر دارند. داروهای لیتیومی برای درمان اختلالات خلقی نظیر اختلال دوقطبی تجویز می‌شوند. در گواتر غیر سمی تولید هورمون‌های تیروئیدی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و عملکرد تیروئید نرمال است
• گواتر ندولی یا سمی: توده‌های جامد یا مایع به نام ندول در تیروئید است که به‌صورت توده‌های ناصاف و سخت ظاهر می‌شوند. تعداد گره‌ها از یک تا چندین گره متغیر است و هر گره هورمون تیروئید خود را تولید می‌کند و این روند باعث پرکاری تیروئید می‌شود

علائم و نشانه‌های گواتر

علائمی که در گواتر ظاهر می‌شود به اندازه و نوع گواتر بستگی دارد. گاهی اوقات گواتر اصلاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. گاهی نیز با علائمی همراه است. این علاپم عبارت‌اند از:

• تورم در پایه گردن
• احساس تنگی در گلو
• گرفتگی صدا
• سرفه کردن
• دشواری در تنفس
• مشکل در بلع
• سرگیجه
• تورم ورید گردن

در اغلب موارد، ورم گواتر خفیف است و به همین علت علائمی که در فرد بروز می‌کند خفیف هستند و با درمان به‌موقع فروکش می‌کنند. علائم گواتر خفیف به‌صورت زیر است:

• سرفه گهگاه و خفیف
• احساس فشار جزئی در ناحیه گلو
• تغییر اندک و ملایم تن صدا

علائم گواتر در زنان ممکن است متفاوت باشد. گواتر ممکن است در هر فردی و در هر رده سنی بروز کند اما شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است و گاهی بر نحوه عملکرد تیروئید نیز اثرگذار است. اندازه گواتر بسته به عامل زمینه‌ای و شدت آن متفاوت است.

گواتر پرکار چیست؟

پرکاری تیروئید به معنای ترشح هورمون، بیش از مقدار موردنیاز بدن است. پرکاری غده تیروئید یکی از دلایل ابتلا به گواتر است. این اختلال معمولا به دلیل بیماری دیگری به اسم گریوز (Graves’ disease) اتفاق می‌افتد. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند. گواتر پرکار می‌تواند متابولیسم را تسریع کند و علائم ناخوشایندی ایجاد کند.

وقتی برای اولین بار به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوید، ممکن است احساس انرژی کنید. این مشکل به این دلیل است که متابولیسم شما زیاد شده است؛ اما با گذشت زمان، این افزایش متابولیسم می‌تواند انرژی شما را از بین ببرد و باعث احساس خستگی شود. معمولاً پرکاری تیروئید روند کندی دارد. اگر در زمان ابتلا جوان باشید، علائم ممکن است به‌طور ناگهانی ظاهر شوند.

اگر شما یک فرد مسنی هستید، به‌احتمال‌زیاد علائمی مانند ضربان قلب تند را خواهید داشت یا ممکن است بعد از فعالیت‌های روزمره احساس خستگی بیشتری کنید. برخی داروها می‌توانند علائم پرکاری تیروئید را کاهش دهند. اگر برای درمان فشار خون بالا یا بیماری دیگری از بتا بلاکرها (Beta blockers) استفاده می‌کنید، ممکن است ندانید که به آن مبتلا هستید. مطمئن شوید که پزشک شما از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع است.

علائم گواتر پرکار

علائم رایج این بیماری عبارت‌اند از:

• عصبی بودن، اضطراب یا بدخلقی
• خستگی یا ضعف
• حساسیت به گرما
• تورم در قاعده گردن
• کاهش وزن ناگهانی
• ضربان قلب سریع یا ناهموار یا تپش قلب
• داشتن حرکات روده بیشتر
• لرزش دست و انگشتان
• مشکلات خواب
• نازک شدن پوست
• موهای نازک و شکننده
• تغییر در چرخه قاعدگی

گواتر کم‌کار چیست؟

کم‌کاری گواتر که به آن بیماری کم‌کاری تیروئید نیز می‌گویند، یکی از اختلال شایع تیروئیدی است. با گواتر کم‌کار، غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند. هورمون‌هایی که توسط این غده ترشح می‌شوند، از طریق جریان خون عبور می‌کنند و تقریباً بر هر قسمت از بدن، از قلب و مغز گرفته تا ماهیچه‌ها و پوست تأثیر می‌گذارند. اگر تیروئید هورمون کافی ترشح نکند، سوخت‌وساز بدن کند می‌شود. این بدان معناست که بدن انرژی کمتری تولید می‌کند و متابولیسم کندتر می‌شود.

علائم گواتر کم‌کار

• تغییرات در چرخه قاعدگی
• یبوست
• افسردگی
• خشکی و ریزش مو
• پوست خشک
• کلسترول بالا
• خستگی
• حساسیت بیشتر به سرما
• صدای خشن
• درد مفاصل، سفتی و تورم
• مشکلات حافظه
• درد و سفتی عضلانی
• ضعف عضلانی
• صورت پف‌کرده
• ضربان قلب آهسته
• تورم غده تیروئید
• افزایش وزن غیرقابل توضیح یا مشکل در کاهش وزن
• سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)

علت بیماری گواتر چیست؟

کمبود ید

ید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است. اگر فرد به‌اندازه کافی ید از رژیم غذایی دریافت نکند تولید هورمون‌های تیروئیدی به مشکل می‌خورد و متعاقب آن غده هیپوفیز نیز برای جبران این کمبود به تیروئید سیگنال‌های محرک ارسال می‌کند که باعث رشد بیش‌ازحد تیروئید می‌شود.

بیماری هاشیموتو

در بیماری هاشیموتو سیستم ایمنی به بافت تیروئید حمله کرده و منجر به آسیب‌دیدگی و التهاب غده تیروئید می‌شود. بافت تیروئید آسیب‌دیده قادر به تولید هورمون نخواهد بود و ازاین‌رو هیپوفیز پی‌درپی با ارسال سیگنال‌های محرک باعث رشد بیش‌ازحد غده تیروئید می‌شود.

بیماری گریوز

گریوز یک اختلال خود ایمن است که در آن سیستم ایمنی با تولید آنتی‌بادی، گیرنده‌های TSH (گیرنده سیگنال‌های رشد) را به‌طور پیوسته تحریک می‌کند. این روند باعث رشد بیش‌ازحد غده تیروئید می‌شود. با انجام و تفسیر آزمایش TSH، می‌توان عملکرد تیروئید را مورد بررسی قرار داد و از بروز این بیماری‌ها آگاه شد.

ندول‌های (گره‌های) تیروئید

تکثیر نامنظم سلول‌های تیروئید باعث تشکیل توده‌های سلولی در بافت غده می‌شود. بر اثر چنین اختلالی ممکن است یک ندول یا چندین ندول در غده ظاهر شود. علت دقیق این اختلال مشخص نیست اما عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی و سبک زندگی در ایجاد ندول‌ها تأثیرگذارند. بیشتر گره‌های تیروئیدی خوش‌خیم (غیر سرطانی) هستند.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید شیوع کمی دارد و حدود 5 درصد از ندول‌های تیروئیدی ممکن است از نوع بدخیم (سرطانی) باشند.

بارداری

هورمونی گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) که در دوران بارداری تولید می‌شود، می‌تواند باعث تحریک بیش‌ازحد غده تیروئید و بروز گواتر شود.

تشخیص گواتر

برای تشخیص گواتر، پزشک ممکن است گردن بیمار را لمس کند و از او بخواهد تا آب دهان خود را قورت دهید. راه‌های دیگر برای تشخیص گواتر عبارت‌اند از:

• آزمایش هورمونی: اندازه‌گیری سطوح هورمونی خاص در آزمایش خون می‌تواند نشان دهد که آیا غده تیروئید بیمار به‌درستی کار می‌کند یا خیر
• آزمایش Anti TPO: مثبت بودن این فاکتور در آزمایش خون می‌تواند به تشخیص مشکلات تیروئید مانند گواتر کمک کند.
• آزمایش آنتی‌بادی: این آزمایش خون آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی که در صورت داشتن استعداد ابتلا به بیماری خودایمنی تیروئید تولید می‌شوند را اندازه‌گیری می‌کند
• سونوگرافی: این آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد تا اندازه غده تیروئید بیمار را ببیند و تعیین کند که آیا غده تیروئید دارای گره‌هایی است یا خیر
• اسکن تیروئید: این تست تصویربرداری اطلاعاتی در مورد اندازه و عملکرد غده تیروئید ارائه می‌دهد
• MRI یا CT اسکن: اگر گواتر بسیار بزرگ است یا به قفسه سینه گسترش یافته باشد، ممکن است از این تست‌های تصویربرداری استفاده شود
• بیوپسی: این روش شامل واردکردن یک سوزن در غده تیروئید برای به دست آوردن نمونه بافت یا مایع است. سپس نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود یا تحت آزمایش‌های دیگری قرار می‌گیر

پیشگیری از گواتر

با افزایش دریافت ید می‌توان از گواتر کلوئیدی پیشگیری کرد. هنگامی که مصرف ید به حداقل نیاز تخمینی بزرگ‌سالان یعنی 100 تا 150 میکروگرم در روز برسد، احتمال بروز گواتر به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. دو روش برای افزایش دریافت روزانه ید وجود دارد. اولین روش، مصرف ید بیشتر در رژیم غذایی است که می‌توان آن را از نمک یددار و یا مواد غذایی حاوی ید مثل شیر، ماهی و تخم‌مرغ تأمین کرد. روش دوم شامل مصرف داروهای یددار است. استفاده از نمک یددار مقرون به‌صرفه‌ترین روش برای تأمین ید موردنیاز بدن است.

علائم سرطان گواتر (گواتر بدخیم)

تشخیص زودهنگام سرطان گواتر می‌تواند دشوار باشد! این سرطان معمولاً از تیروئید به غدد لنفاوی پیش می‌رود و در صورت عدم‌تشخیص زودهنگام می‌تواند به سایر بافت‌های گردن گسترش یابد و درنهایت به کبد، ریه‌ها، استخوان و مغز برسد. وقتی به نقاط دور بدن برسد، بعید است که درمان موفقیت‌آمیز باشد. هر چه سرطان تیروئید زودتر تشخیص داده شود، احتمال توقف و درمان آن بیشتر است.

متأسفانه، علائم هشداردهنده اولیه برای این نوع سرطان وجود ندارد. علائم و نشانه‌هایی مانند گرفتگی صدا، مشکل در بلع یا احساس توده در گلو، اغلب تا زمانی که تومور پیشرفت نکرده است، ظاهر نمی‌شوند. درحالی‌که همه بیماران علائم مشابهی ندارند، در زیر برخی از شایع‌ترین علائم گواتر سرطانی آورده شده‌اند.

• توده گردن
• گردن درد
• گرفتگی صدا
• سرفه
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• تنگی نفس

سایر علائم نادرتر یا غیرمعمول سرطان تیروئید عبارت‌اند از: اسهال شدید، سندرم کوشینگ، گرگرفتگی صورت (قرمزی صورت، گردن یا قفسه سینه همراه با احساس گرما یا سوزش)، درد استخوان و کاهش وزن غیرمعمول. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، به‌خصوص اگر سابقه خانوادگی سرطان تیروئید دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. توجه به کوچک‌ترین علائم اغلب یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان است.

گواتر چه عوارضی دارد؟

• اگر گواتر بزرگ باشد باعث فشرده شدن نای و احساس تنگی نفس می‌شو
• در برخی از بیماران که داروهای یددار مصرف می‌کنند ممکن است پرکاری تیروئید رخ دهد
• نوع خودایمن گواتر و نوع ندولی در موارد نادری ممکن است به سمت بدخیم شدن پیش برود (کمتر از 5 درصد موارد)
• گواتر ندولار یا همان گره‌ای می‌تواند باعث درد و گاهی خونریزی شود

این مقاله فقط ارائه دهنده اطلاعات کلی بود برای درمان گواتر حتما باید به پزشک متخصص مراجعه نمود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: هومکا

هر آنچه باید درباره

در این مقاله که به تایید تیم پزشکی داروسازی عبیدی رسیده درباره هموفیلی اطلاعات مفید و دقیق علمی را در اختیار شما مخاطبان وبلاک دانستنی های پزشکی رضا رحیمی قرار می دهیم.

بیماری هموفیلی چیست؟

هموفیلی معمولا یک اختلال خونریزی‌دهنده ارثی است که در آن خون به درستی لخته نمی‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به خونریزی خود به خود و همچنین خونریزی پس از آسیب‌دیدگی یا جراحی شود.

خون حاوی انواع پروتئین‌ها به نام فاکتورهای انعقادی است که می‌تواند به توقف خونریزی کمک کند. افراد مبتلا به هموفیلی سطوح پایینی از فاکتور 8 (VIII) یا فاکتور 9 (IX) دارند. شدت هموفیلی با توجه به میزان فاکتور موجود در خون تعیین می‌شود. هر چه میزان این فاکتورها کمتر باشد، احتمال خونریزی بیشتر است که می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی برای سلامتی شود.

در مواردی نادر، ممکن است فرد به صورت غیرژنتیکی در مراحلی از زندگی، به هموفیلی مبتلا شود. اکثر موارد مربوط به دوران میانسالی یا کهنسالی یا زنان جوانی است که به تازگی زایمان کرده‌اند. این وضعیت اغلب با درمان مناسب برطرف می‌شود.

علت ابتلا به بیماری هموفیلی چیست؟

هموفیلی به دلیل جهش یا تغییر در یکی از ژن‌هایی ایجاد می‌شود که در ساخت پروتئین‌های فاکتورهای انعقادی نقش دارند. این تغییر یا جهش می‌تواند مانع از عملکرد صحیح یا از بین رفتن پروتئین لخته‌کننده خون شود. این ژن‌ها روی کروموزوم جنسی X قرار دارند. مردان(XY) دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y و خانم‌ها (XX) دارای دو کروموزوم X هستند. مردان کروموزوم X را از مادر و کروموزوم Y را از پدرِ خود و زنان از هر یک والدینِ خود، یک کروموزوم X به ارث می‌برند.

کروموزوم X حاوی ژن‌های زیادی است که در کروموزوم Y وجود ندارند. این به این معنی است که مردان تنها یک نسخه از اکثر ژن‌های روی کروموزوم X دارند، در حالی که زنان دارای 2 نسخه از این ژن‌ها هستند. بنابراین، اگر مردان یک کروموزوم X حاوی جهش در ژن فاکتور 8 یا فاکتور 9 را به ارث ببرند، ممکن است به بیماری هموفیلی مبتلا شوند. زنان نیز ممکن است هموفیلی داشته باشند، اما این حالت بسیار نادر است. در چنین حالتی هر دو کروموزوم X حاوی ژن جهش‌یافته است. در این زنان، علائم خونریزی ممکن است مشابه مردان مبتلا به هموفیلی باشد.

یک زن با یک کروموزوم X حاوی ژن جهش‌یافته، ناقل هموفیلی است. به این معنا که او می‌تواند کروموزوم X حاوی جهش ژن را به فرزندانش منتقل کند.

هموفیلی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• خونریزی در مفاصل که می‎تواند منجر به بیماری مزمن مفصلی و درد شود
• خونریزی در سر و گاهی اوقات در مغز که ممکن است باعث مشکلات طولانی مدت مانند تشنج و فلج شود.
• اگر خونریزی کنترل نشود یا اگر در اندام‌های حیاتی مانند مغز رخ دهد، ممکن است منجر به مرگ شود.

انواع بیماری هموفیلی

انواع مختلفی از هموفیلی وجود دارد. رایج‌ترین انواع هموفیلی عبارتند از:

• هموفیلی A (هموفیلی کلاسیک)به دلیل کمبود یا کاهش فاکتور انعقادی 8 (VIII) ایجاد می‌شود.
• هموفیلی B به دلیل کمبود یا کاهش فاکتور انعقادی 9 (IX) ایجاد می‌شود.

نشانه‌های بیماری هموفیلی چیست؟

علائم شایع هموفیلی عبارتند از:

• خونریزی در مفاصل ممکن است باعث تورم، درد یا سفتی در مفاصل شود و اغلب زانوها، آرنج‌ها و مچ پا را درگیر می‌کند.
• خونریزی در پوست (کبودی) یا عضله و بافت نرم باعث تجمع خون (هماتوم) در ناحیه درگیر می‌شود.
• خونریزی دهان و لثه و نیز خونریزی پس از افتادن یا کشیدن دندان که به سختی کنترل می‌شود.
• خونریزی پس از ختنه
• خونریزی بعد از تزریق واکسن
• خونریزی در سر نوزاد پس از زایمان سخت
• وجود خون در ادرار یا مدفوع
• خون‌دماغ مکرر که به سختی کنترل می‌شود.

میزان شیوع بیماری هموفیلی

از هر 5000 تولد پسر در حدود 1 نفر مبتلا به هموفیلی است. هموفیلی A حدود چهار برابربیشتر از هموفیلی B شایع است و حدود نیمی از مبتلایان به شکل شدید این اختلال مبتلا هستند.

تشخیص بیماری هموفیلی

معمولا از افرادی که اعضای خانواده مبتلا به هموفیلی دارند یا داشته‌اند، خواسته می‌شود نوزادان پسرشان بلافاصله پس از تولد مورد آزمایش قرار گیرد.

حدود یک سوم نوزادانی که به هموفیلی مبتلا می‌شوند، جهش جدیدی دارند که در سایر اعضای خانواده وجود ندارد. در این موارد، اگر نوزاد تازه متولد شده علائم خاصی از هموفیلی را نشان دهد، پزشک ممکن است احتمال ابتلا به هموفیلی را بررسی کند.

برای تشخیص، پزشک آزمایش‌های خون خاصی درخواست می‌کند تا بررسی کند که آیا خون به درستی لخته می‌شود یا خیر. اگر این آزمایش‌ها غیرطبیعی باشند، آزمایش بررسی فاکتورهای انعقادی انجام می‌شود تا علت اختلال خونریزی مشخص شود. این آزمایشها نوع هموفیلی و شدت آن را نشان می‌دهد.

آیا بیماری هموفیلی درمان دارد؟

در حال حاضر بهبود قطعی برای هموفیلی وجود ندارد، اما درمان مناسب به مبتلایان اجازه می‌دهد تا از کیفیت زندگی خوبی برخوردار شوند.

بهترین راه برای درمان هموفیلی جایگزینی فاکتور انعقادی (8 و یا 9) است تا خون به درستی لخته شود. فاکتورهای انعقادی مصنوعی به عنوان دارو برای پیشگیری و درمان خونریزی طولانی مدت تجویز می‌شوند. این داروها به صورت تزریقی تجویز می‌شوند.

در موارد خفیف، تزریق معمولا تنها در صورت بروز خونریزی طولانی مدت انجام می‌شود؛ اما در موارد شدید تزریق منظم فاکتورهای انعقادی برای پیشگیری از خونریزی ضروری است.

ارائه مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌تواند به پیشگیری از برخی مشکلات جدی برای مبتلایان هموفیلی کمک کند.

زندگی با بیماری هموفیلی

به کمک درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به هموفیلی می‌توانند زندگی عادی داشته باشند.

با این حال، در صورت ابتلا به هموفیلی باید:

• از ورزش‌های با برخورد زیاد مانند فوتبال خودداری کنیم.
• در مصرف داروها احتیاط کنیم، زیرا برخی داروها، مانند آسپرین و ایبوپروفن، می‌توانند بر قابلیت لخته شدن خون تأثیر بگذارند.
• مراقب دندان‌ها و لثه‌های خود باشیم و به طور منظم با مراجعه به دندانپزشک معاینه شویم. مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها‌ به ما کمک می‌کند تا از مشکلاتی مانند بیماری لثه که می‌‌تواند باعث خونریزی شود جلوگیری کنیم.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:

Centers for Disease Control and Prevention , National Health Service

علائمی که به شما می‌گویند کلیه‌هایتان دچار مشکل یا بیماری شده‌اند با مطالعه این مقاله دانش خود را در این باره افزایش دهید

14 علامت وجود مشکلات کلیوی کدام است؟

بیماری کلیوی یکی از بیماری‌های خاموش است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به ناتوانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود.

کلیه‌ها از مهم‌ترین ارگان‌های بدن هستند و عملکردهای مهمی را بر عهده دارند. شاید با خودتان فکر کرده باشید علائم مشکلات کلیوی واضح است؛ اما باید بگوییم که این‌طور نیست و اغلب علائم، نامحسوس است و این باعث خطرناک شدن آن‌ها می‌شود چرا که ممکن است بیماری خیلی پیشرفته شود تا فرد متوجه آن شود و تازه اقدام به درمان کند. در واقع بیماری کلیوی یکی از بیماری‌های خاموش است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به ناتوانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود.

هنگامی‌ که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست

کار کلیه‌ها در بدن چیست؟

دو کلیه‌ی لوبیا شکل بخشی از دستگاه ادراری هستند که در زیر دنده‌های شما و دو طرف ستون فقرات قرار گرفته‌اند. کلیه‌ها در بدن وظایف متعددی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
تصفیه و پاکسازی خون
کلیه‌ها هر روز حدود 200 لیتر خون را تصفیه کرده و سموم، اسید، مواد شیمیایی و مایعات اضافی را دفع می‌کنند.
تنظیم فشارخون
کلیه‌ها با تنظیم سطوح مایعات و الکترولیت‌ها در بدن و تولید برخی هورمون‌ها به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.
حفظ سلامت استخوان‌ها
کلیه‌ها شکل فعال ویتامین D را می‌سازند و کلسیم و فسفر موجود در بدن را متعادل می‌کنند و بدین ترتیب باعث تقویت استخوان‌ها می‌شوند.
تنظیم تولید گلبول‌های قرمز
کلیه‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که باعث تحریک استخوان‌ها برای تولید گلبول‌های قرمز می‌شوند. گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در سراسر بدن هستند.

علائم مشکلات کلیوی

نشانه‌های زیر می‌توانند علائم مشکلات کلیوی باشند:

تورم
تورم به‌خصوص در ساق و مچ پاها، دست، اطراف چشم و صورت ممکن است نشانه‌ای از وجود یک بیماری شدید کلیوی باشد. در واقع اِدم یا همان احتباس مایعات می‌تواند به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع مایعات اضافی یا نمک و یا به دلیل نشت پروتئین از کلیه‌ها اتفاق بیفتد.

درد ناگهانی
ممکن است دچار کمردرد یا پهلودردی شوید که به قسمت جلوی بدنتان کشیده می‌شود. این درد می‌تواند نشانگر این موضوع باشد که شما به عفونت ادراری مبتلا هستید که به سمت کلیه‌ها مهاجرت کرده و آن‌ها را نیز آلوده کرده‌اند. درد خیلی شدید می‌تواند یکی از علائم سنگ کلیه نیز می‌باشد.

تغییرات ظاهری ادرار
ممکن است ادرار قهوه‌ای یا قرمز به نظر برسد و این نشان می‌دهد که حاوی خون است. وقتی کلیه‌ها به هر دلیلی آسیب ببینند؛ از جمله بیماری کلیوی، سنگ کلیه، سرطان، کیست یا التهاب کلیه و... باعث ضعیف شدن کلیه‌ها و نشت خون می‌شود. ادرار کف‌آلود نیز می‌تواند نشان‌دهنده نشت پروتئین در کلیه باشد.

حتما مقاله7 علت ادرار کف آلود را بخوانید

خستگی و احساس ضعف
خسته‌اید و نمی‌دانید چرا؟ کمبود آهن می‌تواند مقصر این امر باشد. در واقع یکی از کارهای کلیه‌ی شما تولید گلبول‌های قرمز است و وجود بیماری پیشرفته کلیه می‌تواند کلیه‌ها را از تولید اریتروپویتین، هورمون تنظیم کننده تولید گلبول‌های قرمز، باز دارد و این امر می‌تواند منجر به کم‌خونی شود و از آنجا که گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند، بنابراین در صورت کمبود آن، اکسیژن به اندام‌ها و ماهیچه‌های اصلی نمی‌رسد و باعث خستگی می‌شود. یکی دیگر از دلایل احتمالی احساس خستگی تجمع مایعات اضافی، سموم و ناخالصی‌های موجود در خون است که آن هم در نتیجه‌ی وجود مشکل در کار کلیه‌هاست.

احساس ضعف و خستگی می‌کنید؟

پیچ‌خوردگی یا گرفتگی ناگهانی عضله
تجمع سموم در گردش خون می‌تواند باعث گرفتگی ناگهانی عضلات شود. این مشکل ممکن است نشانه‌ی یک بیماری پیشرفته کلیوی باشد.

گیجی و سردرگمی
گیجی و سردرگمی نیز یکی دیگر از علائم است که می‌تواند چندین دلیل مرتبط با بیماری کلیوی داشته باشد. برای مثال، مقادیر کم آهن ممکن است منجر به مشکلات شناختی یا سرگیجه شود، زیرا تعداد کمتری گلبول قرمز وجود دارد که اکسیژن را به مغز شما منتقل کند. سردرگمی همچنین ممکن است در نتیجه‌ی سطوح بالای سموم در مغز شما باشد. سطوح بالای پروتئین نیز می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.

فشارخون بالا
بیماری‌های کلیه یکی از شایع‌ترین دلایل فشارخون بالا است. کلیه‌ها هستند که تنظیم می‌کنند چه مقدار نمک باید در گردش خون ما باقی بماند. اگر آن‌ها به درستی قادر به انجام این کار نباشند و نمک اضافی در خون بماند، می‌تواند منجر به افزایش فشارخون شود. علاوه بر این، اگر کلیه آسیب ببیند می‌تواند موجب تحریک تولید هورمون‌هایی شود که فشارخون را بالا می‌برند.

مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید بخصوص در پاها شود

نقرس
اوریک‌اسید اضافی باعث تورم مفاصل، به‌خصوص در شست پا می‌شود که بسیار دردناک است. در واقع 90 درصد مواقع، یک فرد به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع اوریک‌اسید از جریان خون، دچار نقرس می‌شود.

عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
عفونت‌های تکرارشونده دستگاه ادراری ممکن است به علت سنگ‌های کلیوی ایجاد شود. عفونت‌های دستگاه ادراری خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

تنگی نفس
هنگامی‌که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست.

درد عضلانی و تپش قلب
یکی از وظایف کلیه‌ها حفظ تعادل مواد معدنی در خون است. مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و سدیم که به‌عنوان الکترولیت شناخته می‌شوند در عملکرد عضلات نقش اساسی دارند. یکی از وظایف اصلی پتاسیم کنترل نحوه واکنش و انقباض عضلات است. بنابراین اگر سطح پتاسیم به دلیل عملکرد نادرست کلیه خیلی زیاد شود می‌تواند موجب درد عضلانی و تپش قلب شود.

بوی بد دهان
صحبت ما در اینجا بوی دهان به دلیل عدم رعایت بهداشت و مسواک و... نیست، بلکه وجود طعم فلزی و آمونیاک مانند است که معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما مواد دفعی و سموم را به‌خوبی از خونتان خارج نمی‌کنند. علاوه بر این، سموم می‌توانند مغز شما را به روشی تحت تأثیر قرار دهند که باعث تهوع یا استفراغ شود. در این شرایط تهوع صبحگاهی دیده می‌شود که در طول روز بهتر می‌شود.

برای آشنایی بیشتر10 بیماری مولد بوی بد دائمی دهان را مطالعه کنید

خارش و خشکی پوست
مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید به‌خصوص در پاها شود. خارش واکنشی است که وقتی اوره، ماده‌ای که از تجزیه پروتئین حاصل می‌شود، در بدنتان انباشته می‌شود، به وجود می‌آید. علاوه بر این خارش می‌تواند در نتیجه عدم تعادل مواد معدنی در خون نیز اتفاق بیفتد. مقادیر زیاد فسفر، که به طور طبیعی توسط کلیه‌های سالم دفع می‌شود، ممکن است در بافت‌های نرم جمع شده و باعث خارش شود.

خارش می تواند نشانه یک بیماری باشد

مشکلات خواب
تجمع سموم در مغز می‌تواند موجب سخت به خواب رفتن و اختلالات خواب مانند آپنه، حتی در بیمارانی که اضافه‌وزن ندارند، شود و کم‌خونی ناشی از بیماری کلیه نیز می‌تواند خطر ابتلا به سندرم پای بی‌قرار را افزایش دهد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: وب سایت دانشگاه علوم پزشکی اراک

دلیل کف آلود بودن ادرار چیست؟

ادرار معمولاً زرد کمرنگ تا کهربایی تیره بوده و همچنین صاف است. عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی تا داروها و یا بیماری ها می توانند باعث تغییر رنگ و کف آلود بودن ادرار شوند.

دلیل کف آلود به نظر رسیدن ادرار پر بودن مثانه است و ادرار برای تخلیه سریع به سرعت به توالت برخورد می کند.

اما شرایط دیگر نیز می توانند باعث کف آلود بودن ادرار شوند و برای تشخیص لازم است به پزشک مراجعه کنید.

درباره علت کف آلود بودن ادرار و اقداماتی که در صورت بروز این مشکل باید انجام دهید اطلاعات کسب کنید.

چه علائم دیگری همراه با ادرار کف آلود ظاهر می شود؟

ادرار هر چند وقت یکبار اندکی کف می کند و دلیل آن معمولاً سرعت جریان ادرار است.

کف آلود بودن ادرار در اکثر مواقع و یا بدتر شدن شرایط با گذشت زمان به احتمال زیاد نشانه یک بیماری است.

اگر ادرار کف آلود است به دنبال علائم دیگر نیز باشید. این علائم می توانند سرنخ هایی باشند که نشان می دهند یک بیماری پزشکی باعث ایجاد این مشکل شده است:

• تورم دست ها، پاها، صورت و شکم که می تواند نشانه تجمع مایعات در کلیه های آسیب دیده باشد.
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل خواب
• تغییر در مقدار ادرار تولیدی
• ادرار کدر
• ادرار با رنگ تیره تر
• در مردان ارگاسم خشک و یا تولید مایع منی کم یا عدم تولید مایع منی هنگام ارگاسم
• ناباروری مردان یا مشکل در باردار کردن شریک خود

دلایل کف آلود بودن ادرار چیست؟

بارزترین علت کف آلود بودن ادرار سرعت جریان ادرار است. همانطور که آب هنگام خروج سریع از شیر کف می کند ادرار نیز در صورت برخورد سریع به توالت کف می کند.

این نوع کف باید به سرعت از بین برود.

گاهی نیز ادرار در صورت غلیظ بودن کف می کند. اگر آب زیادی ننوشیده باشید و کمبود آب داشته باشید غلظت ادرار بیشتر می شود.

ادرار کف آلود همچنین می تواند نشان دهنده وجود مقدار زیاد پروتئین مانند آلبومین در ادرار باشد. در این شرایط پروتئین موجود در ادرار با هوا واکنش داده و کف تولید می کند.

به طور معمول کلیه ها آب اضافی و مواد زائد خون را تصفیه کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند.

پروتئین و سایر مواد مهم و مورد نیاز بدن بسیار بزرگ هستند و از فیلترهای کلیه نمی گذرند و در نتیجه در جریان خون باقی می مانند.

زمانی که کلیه ها آسیب دیده باشند عمل تصفیه را بدرستی انجام نمی دهند. آسیب دیدن کلیه ها باعث می شود مقدار زیاد پروتئین به ادرار نشت کند.

به این مشکل پروتئینوری گفته شده و نشانه بیماری مزمن کلیه یا مرحله پایانی بیماری کلیه است که نارسایی کلیوی مرحله نهایی نامیده می شود.

علت کمتر شایع کف آلود بودن ادرار انزال رتروگراداست. در این وضعیت که در مردان اتفاق می افتد مایع منی به جای خارج شدن از آلت تناسلی در مثانه باقی می ماند.

مصرف داروی فنازوپیریدین (Pyridium, AZO Standard, Uristat, AZO) نیز یکی دیگر از علل شایع کف آلود بودن ادرار است.

افراد برای درمان درد ناشی از عفونت های ادراری از این دارو استفاده می کنند.

همچنین گاهی مشکل در واقع تنها توالت شماست. برخی مواد شیمیایی برای تمیز کردن توالت می توانند ادرار را کف آلود نشان دهند.

در صورتی که این مورد دلیل بروز مشکل باشد باید کف به محض شستن توالت از بین برود.

عوامل خطر چیست؟

در صورت پر بودن مثانه جریان ادرار بیشتر و سریع تر شده و احتمالاً ادرار کف آلود خواهد شد.

همچنین ادرار در صورت داشتن غلظت بیشتر که می تواند به دلیل کمبود آب بدن یا بارداری باشد کف می کند.

پروتئین موجود در ادرار نیز می تواند باعث ایجاد کف شود و دلیل آن معمولاً بیماری کلیوی است. احتمال ابتلا به بیماری کلیوی در صورت داشتن موارد زیر بیشتر است:

• دیابت
• سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
• فشار خون بالا

علل انزال رتروگراد عبارتند از:

• دیابت
• داروهایی که برای درمان فشار خون بالا، پروستات بزرگ شده یا خلق و خو استفاده می شوند.
• آسیب عصبی ناشی از صدمات نخاعی، دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس
• جراحی پروستات یا مجرای ادرار

اگر مشکوک به بیماری کلیوی یا انزال رتروگراد هستید و یا ادرار همچنان کف آلود است با پزشک خود تماس بگیرید.

علت کف آلود بودن ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک به احتمال زیاد برای بررسی سطح پروتئین ادرار از نمونه ادرار استفاده می کند.

در این آزمایش ادرار که طی یک دوره 24 ساعته انجام می شود سطح آلبومین با سطح کراتینین که ماده ای است که هنگام تجزیه عضلات تولید می شود مقایسه خواهد شد.

به عدد بدست آمده نسبت آلبومین به کراتینین ادرار گفته می شود. این عدد میزان کیفیت تصفیه خون توسط کلیه ها را نشان می دهد.

اگر نسبت آلبومین به کراتینین ادرار بالاتر از 30 میلی گرم در گرم باشد احتمالاً به بیماری کلیوی مبتلا هستید. پزشک برای بررسی عملکرد کلیه ها آزمایشات دیگری نیز انجام خواهد داد.

اگر انزال رتروگراد دلیل مشکوکی برای کف آلود بودن ادرار باشد پزشک اسپرم موجود در ادرار را بررسی می کند.

کف آلود بودن ادرار چگونه درمان می شود؟

درمان ادرار کف آلود به علت آن بستگی دارد. اگر ادرار غلیظ باشد نوشیدن آب و مایعات بیشتر کمبود آب بدن را برطرف کرده و کف را از بین می برد.

درمان دیابت و فشار خون بالا

اگر کف آلود بودن ادرار بدلیل آسیب کلیوی باشد باید علت را درمان کنید. دیابت و فشار خون بالا اغلب منجر به بیماری کلیوی می شوند. با مدیریت مناسب این شرایط می توانید پیشرفت آسیب کلیوی را کاهش دهید.

پزشک به شما توصیه می کند یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و برای کمک به درمان دیابت ورزش زیادی انجام دهید. برای اطمینان از باقی ماندن سطح قند در حد مطلوب باید مرتباً قند خون را آزمایش کنید.

قند خون بالا می تواند به کلیه ها آسیب برساند. همچنین احتمالاً لازم است برای کاهش قند خون دارو مصرف کنید.

در ارتباط با فشار خون بالا نیز بهتر است یک رژیم مناسب را دنبال کنید و فعال باشید. محدود کردن نمک و پروتئین در رژیم غذایی نیز می تواند فشار خون را کاهش دهد و از فعالیت بیش از حد کلیه ها جلوگیری کند.

پزشک می تواند مسدودکننده های کانال کلسیم، داروهای ادرار آور یا داروهای دیگری که فشار خون را کاهش می دهند تجویز کند.

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین دو دارویی هستند که فشار خون را کاهش می دهند و از کلیه ها در برابر آسیب های اضافی محافظت می کنند.

درمان انزال رتروگراد

انزال رتروگراد مگر در مواردی که بخواهید صاحب فرزند شوید و یا ارگاسم خشک شما را آزار دهد نیازی به درمان نخواهد داشت.

پزشک با استفاده از داروهایی که برای درمان سایر بیماری ها تأیید شده است اما گردن مثانه را برای جلوگیری از ورود مایع منی به مثانه می بندند می تواند این شرایط را درمان کند.

استفاده از داروهای بدون برچسب زیر نیز می تواند به درمان این بیماری کمک کند:

• برومفنیرامین
• کلرفنیرامین (Chlor-Trimeton Allergy 12 Hour، Chlorphen SR)
• افدرین
• ایمی پرامین (توفرانیل)
• فنیل افرین (4-Way Nasal, Neo-Synephrine, Neo-Synephrine Mild, Neo-Synephrine Extra Strength)
• سودوافدرین (Sudafed Congestion, Nexafed, Zephrex-D)

استفاده از داروهای بدون برچسب به این معناست که دارویی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای یک منظور تأیید شده باشد برای هدف دیگری که مورد تأیید قرار نگرفته است استفاده می شود.

در این شرایط پزشک می تواند از یک دارو برای درمان شرایط مورد نظر استفاده کند.

دلیل این کار این است که سازمان غذا و داروی آمریکا آزمایش و تأیید داروها را کنترل می کند اما بر نحوه استفاده پزشکان از داروها برای درمان بیماران نظارتی ندارد.

بنابراین پزشک می تواند از دارویی که فکر می کند برای درمان شما مناسب است استفاده کند.

چشم انداز

ادرار کف آلود در صورتی که هر چند وقت یک بار اتفاق بیفتد احتمالاً مشکلی ایجاد نخواهد کرد اما چنانچه مشکل ادامه یابد می تواند نشانه آسیب کلیوی باشد.

معمولاً این علامت در اواخر بیماری کلیوی ظاهر می شود بنابراین لازم است فوراً برای درمان اقدام کنید.

در موارد غیر شایع این مشکل در مردان می تواند نشانه انزال رتروگراد یا اثر دارویی باشد که مصرف کرده است.

درمان بیماری یا قطع دارویی که باعث ایجاد این مشکل شده است باید کف کردن ادرار را متوقف کند.

اکثر اوقات دلیلی برای نگرانی درباره ادرار کف آلود وجود ندارد. غالباً می توانید ادرار کف آلود را به راحتی و با نوشیدن آب بیشتر برطرف کنید.

اما در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:

• ادرار کف آلود پس از چند روز از بین نمی رود.
• علائمی مانند تورم، حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها و خستگی دارید.
• ادرار کدر یا خونی است.
• در مردان کم بودن یا عدم تولید مایع منی هنگام ارگاسم و یا یک سال یا بیشتر سعی در باردار کردن شریک زندگی بدون موفقیت
• نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی
• منبع: کلینیک اورولوژی الهام

امروز درباره یک بیماری نادری صحبت خواهیم کرد که آگاهی از آن می تواند یک زندگی سالم را به فرزندان هدیه کند. جامعه سالم منوط به همکاری تمامی سازمان‌ها و نهادهای دولتی است. از وزارت بهداشت تا وزارت بازرگانی، کشاورزی، آموزش و پرورش و.... همه مسئولند.

بیماری کاناوان چیست؟

این یک اختلال ژنتیکی نادری است که بر مغز اثر می گذارد. این یک وضعیت نورودژنراتیو است یعنی با گذشت زمان ناهنجاری مغز بدتر می شود. فقدان یک ماده شیمیایی مهم مغزی باعث می شود مغز اسفنجی گردد و به درستی کار نکند.

بیماری کاناوان بخشی از گروهی از بیماری ها به نام لوکودیستروفی است. این بیماری های نادر ژنتیکی هستند. اختلالاتی که بر مغز، نخاغ و اعصاب اثر می گذارند و علائم آنها با گذشت زمان بدتر می شود.

انواع مختلف بیماری کاناوان چیست؟

این بیماری ممکن است در دوران نوزادی یا اوایل کودکی رخ دهد. بیماری کاناوان شیرخوار شایع ترین نوع و شدیدتر است. نوزادان مبتلا به این بیماری اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی می میرند.

بیماری کاناوان جوانی کمتر شایع است و بیماری خفیفی ایجاد می کند. این نوع از بیماری معمولا باعث کاهش طول عمر فرد نمی شود.

علائم بیماری کاناوان:

• کمبود آسپارتو آسیلاز
• لوکودیستروفی کاناوان
• بیماری Canavan-Van Bogaert-Bertrand
• تخریب اسفنجی سیستم عصبی مرکزی
• سندرم ون بوگارت برتراند

چه کسانی در خطر ابتلا به بیماری کاناوان هستند؟

بیماری کاناوان می تواند هر کسی را مبتلا کند. اما اغلب در یهودیان اشکنازی با اجداد از شرق لهستان، لیتوانی و روسیه غربی اتفاق می افتد. در این جمعیت، از هر 6400 تا 13500 نوزاد 1 نفر مبتلا به این بیماری است.

علت سندرم کاناوان چیست؟

این بیماری ارثی است. بدین معنی که از والدین به فرزندان منتقل می شود.

جهش در ژنی که آنزیمی به نام آسپارتواسیلاز (ASPA) را می سازد باعث این بیماری می شود. وظیفه ASPA تجزیه یک ماده شیمیایی مغز به نام N-استیل آسپارتات (NAA) است.

افراد مبتلا به بیماری کاناوان ASPA کافی ندارند. بنابراین NAA در بافت مغز ایجاد می شود. این به میلین (ماده سفید) آنها آسیب می رساند. میلین ماده ای چرب است که اعصاب مغز و ستون فقرات را محافظت و تغذیه می کند. با گذشت زمان، این امر باعث می شود که مغز افراد مبتلا به این بیماری به بافتی اسفنجی با فضاهای ریز پر از مایع تبدیل شود. همچنین از ارسال و دریافت صحیح سیگنال های عصبی توسط مغز جلوگیری می کند.

علائم بیماری کاناوان چیست؟

علائم بیماری کاناوان نوزادی معمولا از 3 تا 6 ماهگی ظاهر می شود. عبارتند از:

• تون ماهیچه ای غیرطبیعی: مانند عضلات ضعیف یا سفت.
• سرغیرطبیعی بزرگ (ماکروسفالی) که کنترل آن سخت است.
• تاخیر در رشد: مانند ناتوانی در غلت زدن، نشستن، خزیدن، راه رفتن یا صحبت کردن.
• مشکل در خوردن یا بلعیدن.
• فقدان مهارت های حرکتی برای کنترل حرکات عضلانی، که گاهی اوقات به عنوان «floppiness» توصیف می شود.
• رفتار ساکت و آرام یا بی پاسخ: که نشان دهنده علاقه یا احساسات کم است.

اکثر کودکان تا 10 سالگی به سرعت بدتر می شوند و دچار مشکلات تهدیدکننده زندگی می گردند.

• از بین رفتن حس شنوایی
• ناتوانی ذهنی
• اسپاسم عضلانی
• مشکل در بلع
• از بین رفتن حس بینایی

افراد مبتلا به نوع نوجوانی این بیماری ممکن است تنها تاخیرهای خفیفی در رشد تجربه کنند. آنها ممکن است در صحبت کردن یا فرایند یادگیری در مدرسه مشکل داشته باشند. اما علائم شدید نیست.

نحوی تشخیص بیماری کاناوان:

اگر پزشک مشکوک به این بیماری باشد، ممکن است چندین آزمایش برای تشخیص آن انجام دهید:

• آزمایش های خون یا ادرار که سطوح NAA یا ASPA را آزمایش می کنند یا آزمایش هایی که به دنبال جهش ژنتیکی هستند.
• آزمایش های سلول های خاص پوست (به نام فیبروبلاست ها کشت شده) برای بررسی کمبود ASPA.

ممکن است تشخیص این بیماری قبل از تولد نوزاد صورت گیرد. آمنیوسنتز تستی است که برای سنجش سطح NAA از مایع اطراف جنین استفاده می کند. این تست معمولا در هفته 15 تا 20 بارداری انجام می شود.

یک تست دیگر برای والدین با خطر بالای بیماری کاناوان یا دارای جهش ژنتیکی در دسترس است. نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) از نمونه بافت جفت برای آزمایش جهش ژنتیکی استفاده می کند. این روش در هفته 10 تا 12 بارداری انجام می شود.

بیماری کاناوان چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. هدف درمان مدیریت علائم است. گزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از لوله های تغذیه برای تحویل غذا و مایعات به بدن
• داروهای کنترل تشنج (ضدتشنج)
• فیزیوتراپی برای بهبود پوسچر و ارتباطات فرد

آزمایش و مشاوره ژنتیک می تواند مفید باشد.

چگونه از بیماری کاناوان پیشگیری کنم؟

شما نمی توانید از این بیماری جلوگیری کنید. اما خانواده ها می توانند آزمایش DNA انجام دهند تا ببینند آیا حامل جهش ژنتیکی هستند یا خیر. هر دو والدین باید حامل جهش باشند تا نوزادشان به این بیماری مبتلا شود. آزمایش می تواند به آنها کمک کند تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد تولد نوزاد بگیرند.

چشم انداز افراد مبتلا به سندرم کاناوان چیست؟

دانشمندان ژن عامل بیماری کاناوان را شناسایی کردند و در حال آزمایش درمان های احتمالی هستند. استراتژی ها عبارتند از:

• ژن درمانی
• SASPA مصنوعی که می تواند به جریان خون تزریق شود
• درمان با سلول های بنیادی

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: آزمایشگاه آرمین

علت آب آوردن زانو، تشخیص و درمان آن

آب آوردن زانو حالتی است که مایعات اضافی اطراف مفصل زانو جمع می­شود. آب آوردن زانو از عارضه­های شایع ناشی از عفونت، آرتروز و آسیب دیدگی زانو است. زمانی که زانو آب می­آورد ممکن است خون، چرک و سایر مایعات اطراف زانو جمع شده و سبب شوند زانو متورم شود. یک زانوی متورم در حالت عادی ممکن است دردی نداشته باشد؛ اما زمانی که تورم زانو از آب آوردن باشد، احتمال درد گرفتن زانوی بیمار و اینکه نتواند زانوی خود را خم و راست کند و در زمان راه رفتن احساس درد داشته باشد، وجود دارد.

علائم آب آوردن زانو

علائم و نشانه های التهاب و آب آوردن زانو عبارت هستند از:

• تورم: در حالت تورم زانو، پوست اطراف کاسه زانو به طور مشخصی نسبت به زانوی طبیعی پف کرده به نظر می­اید.
• خشکی زانو: زمانی که در مفصل زانو مایعات اضافی جمع می­شود، بیمار نمی­تواند زانو را خم یا راست کند.
• درد زانو: وقتی زانو خم می­گردد، به علت افزایش حجم مایعات فشار زیادی به زانو وارد شده و درد غیرقابل تحملی خواهد داشت.

آب آوردن زانو به انگلیسی

آب آوردن زانو به انگلیسی با عبارت افیوژن یا افوژن (effusion) شناخته می شود.

نکته ای که باید بدانید این است که در حالت عادی، در مفصل زانو مقداری مایع روان کننده و لیز وجود دارد که وجود مقدار کمی از این مایع کاملا طبیعی است و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند، اما بعد از آسیب و التهاب، زانو متورم شده و دردناک می شود.

علت آب آوردن زانو

• آرتروز

یکی از شایع­ترین اشکال آرتروز زانو، نوعی است که در اثر سایش یا پارگی غضروف محافظ موجود در انتهای استخوان رخ می­دهد. آرتروز مفاصل یا استئوآرتریت ممکن است ­روی هر کدام از مفاصل بدن تاثیر بگذارد. اما بیشترین تاثیر را ­روی مفاصل دست، لگن، زانو و ستون فقرات دارد. این تاثیر با گذشت زمان سبب التهاب و تورم و در نهایت آب آوردن زانو می­شود.

• روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید

این بیماری نوعی التهاب مزمن مفصلی است که با درد، تورم، قرمزی و خشکی همراه است. همچنین این بیماری ممکن است سبب التهاب در ماهیچه­ ها، رباط­ ها و تاندون­ها شود.

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که منشا آن ناشناخته است و بارزترین ویژگی آن، آرتروز التهابی است که می­تواند منجر به آب آوردن زانو بشود.

• نقرس

بیماری نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در بدن بیمار به وجود می­اید و بیمار مبتلا به آن، قادر به دفع یا تولید بیش از حد این ماده نیست. اسید اوریک محصول تجزیه کننده مواد غذایی است که از طریق کلیه ­ها دفع می شود. تجمع این ماده در بدن و رسوب کریستال­های اسید اوریک، سبب درد مفاصل و در نهایت آب آوردن زانو خواهد شد.

• شبه نقرس

این بیماری همان نقرس است؛ ولی عامل آن تجمع ماده دیگری با نام پیروفسفات کلسیم در اطراف مفاصل است.

• ضربه یا تروما

وارد آمدن ضربه شدید یا آسیب حاد در زانو، خصوصا هنگام انجام فعالیت­های ورزشی، می­تواند سبب بروز تورم، درد و خشکی در زانو شود. حتی ممکن است در اثر وارد شدن ضربه یا آسیب، عضلات، تاندون­ها و رباط­ها آسیب ببینند یا پاره شوند. این نوع آسیب­ها سبب بروز ورم زانو یا همان آب آوردن زانو می­شوند.

این تروماها شامل پارگی مینیسک، پارگی رباط، شکستگی استخوان و … هستند.

• تومورها

تومورها و کیست­هایی که در زانو تشکیل می­شوند، ممکن است بافت اطراف زانو را تحریک کنند و منجر به آب آوردن زانو شوند.

• بیماری لایم

بیماری که علائم اولیه آن تب، لرز، خستگی، سردرد، گره های لنفاوی متورم و درد مفاصل و عضلات است.

• بیماری آرتریت پسوریاتیک

این بیماری نوعی ورم مفاصل است که مبتلایان به پسوریازیس به آن دچار می شوند. این بیماری نیز خشکی، درد و تورم به همراه دارد که ممکن است سبب بروز ورم زانو شود.

• بورسیت

تورم کیسه­ های کوچک پر شده از مایع که جدا کننده استخوان زانو از عضلات و تاندون­ها هستند.

• عفونت

عفونت ناشی از بیماری­هایی مانند سل، گونوره و بروسلوز که التهاب و تورم ایجاد می­کنند.

آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟

در جواب این سوال باید گفت که بله، هرگونه تورم و ترومای زانو نشان دهنده آسیب جدی در زانو است که سریعا باید درمان شود. بعد از جمع شدن آب در زانو هم باید سریعا به پزشک متخصص زانو و ارتوپد مراجعه کنید تا آسیب زانوی شما خیلی سریع درمان شود.

آب آوردن زانو نشانه چیست؟

جمع شدن آب در اطراف زانو نشان دهنده التهاب یا مشکل در زانو است. با بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز یا ضربه شدید به زانو، مایع مفصلی در اطراف زانو جمع می شود. به همین دلیل است که آب آوردن زانو نشانه خوبی نیست و باید حتما در اولین فرصت توسط پزشک متخصص معاینه شود.

عوارض التهاب و آب آوردن زانو

1. کاهش حجم عضلانی: مایعات موجود در زانو ممکن است سبب آسیب رساندن به عملکرد عضلات شوند که ضعف و آتروفی عضلات ران را در پی خواهد داشت.
2. کیست بیکر (کیسه پر از مایعات): تجمع بیش از اندازه مایعات در زانو منجر به ایجاد کیست بیکر در پشت زانو خواهد شد.

چه زمانی برای آب آوردن زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟

زمانی­ که اقدامات مراقبتی و مصرف داروهای تجویز شده، تورم و درد را تسکین ندهد یا یک زانو نسبت به زانوی دیگر قرمز و پف کرده باشد، برای معاینات بیشتر و درمان کلینیکی باید به پزشک مراجعه کرد.

برای تشخیص آب آوردن زانو چه کار باید کرد؟

از آنجایی که آب آوردن زانو خود به تنهایی یک بیماری نبوده و نشانه­ ای بر وجود بیماری های دیگری مانند آرتروز، تروما یا عفونت در زانو است، پزشک از طرق زیر علت اصلی ورم زانو را تشخیص خواهد داد:

• اولتراسوند
• تست اشعه ایکس
• آزمایش خون
• MRI
• آزمایش مایع مفصلی

درمان­های کلینیکی برای آب آوردن زانو

در علم پزشکی برای درمان آب آوردن زانو روشهای مختلفی وجود دارد. خارج کردن آب زانو، فیزیوتراپی، عمل جراحی تعویض زانو و درمان با دارو از جمله رایج ترین روشهای درمانی برای آب آوردن زانو است.

خارج کردن مایع میانی مفصل زانو و استفاده از دارو تنها علائم ناشی از آب آوردن زانو را کاهش می­دهد. بنابراین برای درمان قطعی باید علل اصلی آب آوردن زانو تشخیص داده شود.

درمانهای رایج آب آوردن زانو

برای رفع مشکل زانو باید اقدام به معالجه و درمان کرد. درمان­های ورم زانو عبارتند از:

دارو

داروهای مرتبط با درمان آب آوردن زانو شامل آنتی بیوتیک­ها، مسکن­ها و کورتیکواستروئیدها هستند.

• آنتی بیوتیک­ها: این دارو زمانی تجویز می­شود که آب آوردن زانو ناشی از عفونت باشد.
• مسکن­ها: مسکن برای کاهش درد از سوی پزشک تجویز می­شود و در صورتی که مسکن­های رایج درد را کاهش ندهد، مسکن­های قوی­تر برای بیمار تجویز خواهد شد.
• کورتیکواستروئیدها: این دارو ضدالتهاب قوی است که ممکن است به صورت قرص یا تزریق در مفصل زانو برای بیمار در نظر گرفته شود.

خارج کردن مایع مفصلی

خارج کردن مایع مفصلی زمانی انجام می­شود که ورم زانو خود از بین نرود یا وجود مایع مفصلی به مفصل زانو آسیب برساند.

در این روش سرنگی را داخل فضای مفصلی زانو برده و پزشک با فشار دادن زانو سعی می­کند حداکثر مایع مفصلی در زانو جمع شود تا همزمان با سرنگ آن ­را بکشد. در اکثر مواقع، مایع بیرون کشیده شده را برای آزمایشات لازم جهت نبود عفونت به آزمایشگاه می­دهند.

تزریق کورتیزون

یکی دیگر از روش­های درمان آب آوردن زانو، تزریق کورتیزون در مفصل زانو پس از خارج کردن مایع مفصلی است. کورتیزون دارویی قوی است و آثار طولانی مدت برای درمان خشکی و ورم زانو دارد.

استفاده از زانوبند طبی

استفاده از زانوبند طبی برای کاهش کشیدگی بافت­های زانو و حمایت از مفصل زانو کمک کننده است. پوشیدن این زانوبند برای بیمارانی که دچار آرتروز زانو هستند بسیار مفید است و از فشار روی زانوی آسیب­ دیده می­کاهد.

تعویض مفصل زانو

در مواردی که آب آوردن زانو ناشی از استئوآرتریت حاد باشد، با استفاده از پروتزهای مصنوعی مفصل زانو را جایگزین کرده تا درد و تورم بیمار کاهش یابد. تعویض مفصل زانو باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا بتوان بهترین نتیجه را از این روش درمانی گرفت.

آرتروسکوپی زانو

در عمل آرتروسکوپی زانو پزشک یک لوله انعطاف پذیر که سر آن دوربین دارد را وارد زانو کرده تا از طریق همان لوله، آسیب به غضروف را ترمیم کند یا بافت شل را از بین ببرد.

جراح شما، آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی را از طریق برش های کوچکی به نام پورتال وارد بدن می کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به جهت تقویت و بهبود دامنه حرکت زانو انجام می­پذیرد که فیزیوتراپ در طی انجام فیزیوتراپی ممکن است از کرایوتراپی، اولتراسوند یا تراشه استفاده کند.

آیا کشیدن آب زانو ضرر دارد؟

وقتی زانو آب می آورد، ممکن است پزشک آب زانو را با سوزن بکشد و برای آزمایش و تشخیص علت اصلی ایجاد کننده درد به آزمایشگاه های پزشکی ارسال کند. به کشیدن آب زانو، ارتروسنتزگفته می شود. وقتی پزشک آب زانو را می کشد، ممکن است خون، چرک و مایع های زرد رنگ به داخل سوزن کشیده شود.

در لحظه کشیدن آب زانو، بسیاری از افراد نگران می شوند که این کار خطرناک باشد و باعث بیشتر شدن درد زانو شود؛ اما باید بدانید که این کار برای تشخیص علت زانودرد ضروری است. به جز کشیدن آب زانو، رادیوگرافی، سیتی اسکن، بیوپسی، MRI و نمونه برداری از مفصل برای تشخیص مشکل زانو و درمان زانو انجام می شود.

آمپول برای آب آوردگی زانو

از کورتیکواستروئیدها برای درمان انواع بیماری‌های زانو مانند آب آوردگی زانو استفاده می‌شود. درست است که تزریق کورتیزون درد زانو را کاهش می دهد؛ اما درمان قطعی این مشکل نیست. تزریق کورتیزون در زانو، مسیر سیگنالهای زانو را قطع می کند و درد را کاهش می دهد. بعد از کاهش درد زانو، شما می توانید زانوهای خود را راحت تر حرکت دهید و دردش را برای چند هفته کمتر حس کنید. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای برای افزایش فعالیت خود در دوران ورزش، از تزریق کورتیزون به زانو کمک می گیرند.

آیا آب زانو جذب می شود؟

اگر زانوهای شما آب آورده است، نباید آنها را به حال خود رها کنید تا خود به خود آب زانو جذب شود؛ بلکه باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا زانوهای شما با نظر پزشک متخصص ارتوپدی درمان شود و درگیر ناتوانی های حرکتی و درد شدید زانو نشوید.

درمان و مراقبت­های خانگی آب آوردن زانو

اگر شما هم درگیر التهاب های زانو شده اید، می توانید با روشهای خانگی این مشکل را برطرف کنید. برای درمان آب آوردن زانو می توانید از این درمانها و مراقبت های خانگی کمک بگیرید:

استراحت

زمانی که ورم زانو در مرحله درد و تورم است باید از فشار آوردن و انداختن وزن روی زانو پرهیز کرد. استراحت و داشتن کمترین تحرک برای بیمار بسیار در این شرایط کمک کننده است.

کمپرس سرد

برای کنترل درد و تورم زانو، کمپرس سرد و بالا قراردادن زانو مناسب است. روزانه هر دو تا چهار ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه، روی زانو کمپرس سرد قرار داده شود.

در ارتفاع قرار دادن زانو

در زمان کمپرس کردن زانو، به وسیله یک پشتی زانو را بالا قرار داده تا از سطح قلب بالاتر قرار بگیرد. همچنین در زمان خواب با استفاده از یک بالشت زیر زانو، کمی به زانو ارتفاع دهید.

درمان سنتی آب آوردن زانو

بعضی افراد از درمانهای سنتی و طب گیاهی برای درمان آب آوردگی زانو استفاده می کنند. روغن زیتون، روغن اکالیپتوس، مصرف گل همیشه بهار و گل لیندن و روغن فلفل تند برای کاهش درد زانو عالی است؛ اما برای گرفتن نتیجه قطعی بهتر است به پزشک متخصص و جراح زانو مراجعه کنید.

قرص و پماد برای درمان آب آوردن زانو

با قرص و پماد شاید بتوان درد زانو پس از تورم و التهاب را کاهش داد؛ اما برای درمان قطعی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

قرص هایی مانند استامینوفن و ناپروکسن برای کاهش درد زانو خوب هستند. همچنین می توان از پمادهای موضعی مانند Joint Pain Ointment برای کاهش درد زانو استفاده کرد.

ورزش برای درمان آب آوردن زانو

برای جذب آب زانو می توان از حرکات ورزشی کمک گرفت تا ورم زانو بخوابد و التهاب زانو کمتر شود. حرکتهای کششی باعث افزایش انعطاف پذیری عضلات همسترینگ و عضلات اطراف زانو می شود.

برای کشش عضلات اطراف زانو، صاف بایستید و کمرتان را خم کنید و بدون خم کردن زانوها، دستها را به نوک پایتان برسانید.

حرکت بعدی، ایستادن روی نوک انگشتان پا است که به تقویت عضلات چهار سر ران کمک می کند.

حرکت بعدی هم باعث تقویت عضله داخلی ران می شود. برای این حرکت به پهلو دراز بکشید و بالشتی را بین پاهای خود قرار دهید. با فشار وارد کردن به بالشت میان پا، می توانید عضلات اطراف زانو را تقویت کنید و فشار ناشی از آب آوردن زانو را کاهش دهید.

فیزیوتراپی برای درمان آب آوردن زانو

برای درمان ورم زانو و زانو درد می توان از فیزیوتراپی نیز کمک گرفت. برای انجام حرکات فیزیوتراپی، باید به متخصص مراجعه کنید تا بهترین و مناسب ترین حرکات متناسب با وضعیت جسمانی شما برایتان تجویز شود. انجام جلسات فیزیوتراپی به افزایش انعطاف پذیری مفاصل اطراف زانو و ماهیچه ها کمک می کند و درد و تورم زانو را نیز کمتر می کند. پس برای افزایش انعطاف پذیری اطراف زانوهایتان به فیزیوتراپ مطمئن و حرفه ای مراجعه کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض آب آوردگی زانو هستند؟

فشار زیاد به زانو باعث جمع شدن آب در اطراف زانو و ورم زانو می شود. مثلا افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از حد طبیعی به زانوهایشان فشار وارد می کنند و همین مساله باعث جمع شدن آب در زانو می شود. باغبانها، کشاورزان و افرادی که کارهای سنگین می کنند باید از وارد کردن فشار بیش از حد به زانوهایشان پیشگیری کنند. همچنین ورزشکاران حرفه ای که ورزشهایی مانند کشتی، فوتبال و بسکتبال را انجام می دهند، باید از حرکات ناگهانی زانو و پیچ خوردگی زانو پیشگیری کنند. بالا رفتن سن و بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز در آب آوردگی زانو نقش دارد. در کل باید حواستان به سلامتی زانو و وضعیت طبیعی آنها باشد تا مشکلی برای زانوهای شما پیش نیاید و درگیر زانو درد نشوید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مهدی شهرستانی، متخصص ارتوپدی

یک آموزش عملیاتی از

نمونه های تفسیر نوار قلب ECG یا EKG

تفسیر نوار قلب با نمونه بالینی

برای هر سوال یک سناریوی بالینی کوتاه و به دنبال آن نوار قلب 12 لید قرار داده شده است. مطابق الگوریتم مقاله تفسیر نوار قلب (ECG or EKG) سعی بر تفسیر و گذاشتن تشخیص متناسب با نوار قلب کنید و سپس پاسخ سوالات را با پاسخ خود مقایسه کنید.

سوال نوارقلب شماره 1

آقای 35 ساله با تپش قلب مراجعه کرده است او سابقه مصرف الکل زیاد اخیر را نیز ذکر می کند. با توجه به نوار قلب ذیل یافته ها و تشخیص مناسب را بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

100 – 150Rate

Irregularly irregularRhythm

NormalAxis

No p-wave seen. Fibrillating base linePR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

نوار قلب فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation - AF) با پاسخ سریع بطنی را نشان می‌دهد. با توجه به سابقه او نیز تشخیص سندرم holiday heart می تواند مناسب باشد.

سوال نوارقلب شماره 2

آقای 45 ساله با شکایت تپش قلب و تنگی نفس مراجعه کرده است با توجه به نوار قلب ذیل یافته ها و تشخیص مناسب را بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

150Rate

RegularRhythm

NormalAxis

No p-waves. Seesaw baselinePR/P-wave

NarrowQRS

NormalQTc/other

تشخیص

نوار قلب فلاتر دهلیزی (atrial flutter) را نشان می دهد. دهلیز 300 بار در دقیقه منقبض می شود و منجر یه نمای دندانه دندانه می ‌شود. ضربان ها به صورت بلوک 2:1، 3:1 یا 4:1 منتقل می شوند لذا بطن ها به همان نسبت 150، 100 و 75 ضربان خواهند داشت.

سوال نوارقلب شماره 3

آقای 75 ساله با سابقه COPD به علت تب و افزایش خلط مراجعه کرده. نوار قلب زیر به بخش اورژانس گرفته شده است. چه جیزی را نشان می دهد؟

پاسخ

تظاهرات

100 – 150Rate

Irregularly irregularRhythm

NormalAxis

Polymorphic p-waves (see arrows)PR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

تاکی کاردی دهلیزی پلی مورفیک (polymorphic atrial tachycardia). این شرایط در بیماری تنفسی ظاهر می شود و نشانگر کانون نابجای تحریک دهلیز است. لذا شکل موج های P متغیر است ولی از آنجایی که همه موج های P از طریق باندل هیس به بطن ها منتقل می شوند شکل موج های QRS یکسان خواهد بود.

حتما ببینید: توسط یک دستگاه جیبی و بدون نیاز به حضور بیمار نوار قلب بگیرید.

سوال نوارقلب شماره 4

آقای 65 ساله که به تحریک پاسخی نمی دهد، نبض ندارد و تنفس نیز ندارد (تلاش تنفسی ندارد) و به طور تعجب انگیزی نوار قلب او گرفته شده است. چه کار باید بکنیم؟

پاسخ

در این کیس ما با سایر اطلاعات مهم شرح حال کنار نوار قلب پیش می رویم:

نوار بدون فعالیت الکتریکی است(pulseless electrical activity یا PEA). این کیس مثال اغراق آمیزی است که نشان می دهد باید به بیمار در کنار نوار قلب توجه کنیم!

مهم ترین نکته آن است که متوجه ایست قلبی شده و اقدامات حمایتی را به سرعت انجام دهیم، با این حال نوار قلب به شما کمک می کند که پاتولوژی زمینه را متوجه شوید. در این مورد موج های QRS با ولتاژ کم هم وجود دارند که می تواند نشان از اجسام ساختمانی بزرگ یا پاتولوژی خاصی که منجر به اخلال در سیگنال بین قلب و الکترود شده است باشد که می تواند مایع پریکاردی یا پنوموتوراکس باشد. تامپوناد و پنوموتوراکس هر دو می توانند از علل برگشت پذیر PEA باشند.

سوال نوارقلب شماره 5

آقای 31 ساله با حال خوب و اندام متناسب (Fit) جهت اطمینان از سلامتی خود مراجعه کرده و نوار قلب ذیل گرفته شده است. یافته ها و تشخیص خود را بیان کنید.

پاسخ

تظاهرات

85Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

این نوار قلب نرمال است. نوار قلب های نرمال متنوع اند لذا خوب است که نوار قلب های متعدد را مشاهده و بررسی کنید تا با آنها آشنا شوید. بسیار مهم است که بدانید که یک بیمار با حال بسیار بد ممکن است نوار قلب نرمال داشته باشد لذا همیشه تمام اطلاعات در دسترس را استفاده کنید و به نوار قلب تنها اتکا نکنید.

سوال نوار قلب شماره 6

آقای 65 ساله با سابقه بیماری قلبی ایسکمی، به تحریک های محیطی پاسخ نمی دهد، نبض ندارد، تنفس ندارد با توجه به نوار قلب زیر چه تشخیصی می گذارید و چه کار می کنید؟

پاسخ

تظاهرات

150Rate

RegularRhythm

Left axis deviationAxis

Not visiblePR/P-wave

WideQRS

Unable to assessST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این نوار تاکی کاردی بطنی است (ventricular tachycardia - VT) و در این مورد بیمار ایست قلبی کرده و نبض ندارد لذا باید اقدامات حمایتی از جمله ماساژ قلبی برایش انجام شود. ریتم قابل شوک گذاری است و باید با DC cardioversion و ادرنالین درمان شود.

اگر بیمار هشیار می بود اقدامات حمایتی اورژانسی (ALS) ضروری نبود و مدیریت بیمار براساس علائم انجام می شد. اگر علایم حاد داشت DC cardioversion اورژانسی نیاز است. اگر علائم ناتوانی قلب مثل تنگی نفس، درد قفسه سینه، شوک، گیجی، غش کردن وجود نداشت می توانستیم در مرحله ابتدایی با دارو درمان کنیم.

سوال نوار قلب شماره 7

خانم 40 ساله ای از مراسم ختم همسرش به علت احساس ناراحتی در قفسه سینه(fluttering) به اورژانس مراجعه کرده است. او بسیار مضطرب است و نوار قلب ذیل برای او انجام شده است. تشخیص چیست؟

پاسخ

تظاهرات

160Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Not visiblePR/P-wave

NarrowQRS

Slight lateral ST depressionST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

با توجه به شرح حال تاکی کاردی سینوسی ثانویه به اضطراب محتمل است. با این حال ریتم سینوسی به ندرت به بالای 120 ضربان در دقیقه می رسد و در این مورد موج P دیده نمی شود. این مورد تاکی کاردی فوق بطنی جانکشنال است (junctional supraventricular tachycardia – SVT). یک تاکی کاردی با منشا گره AV و کمپلکس های باریک. درمان شامل مانورهای واگ و به دنبال آن آدنوزین است.

فلاتر دهلیزی تشخیص افقتراقی منطقی است چراکه نرخ ضربان نزدیک 150 و منظم است. با این حال در Baseline تغییری دیده نمی شود و نمای دندانه دندانه نیز وجود ندارد لذا به نسبت SVT کمتر محتمل است.

سوال نوار قلب شماره 8

آقای 58 ساله که درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه کرده است هنگام گرفتن نوار قلب هوشیاری اش را از دست می دهد. نبض ندارد و تنفس عمیق و گاه و بی گاه دارد. چه اتفاقی پیش آمده است؟

پاسخ

تظاهرات

Initially 100, then 300Rate

Initially regular, then irregularRhythm

Initially present, then unable to visualisePR/P-wave

Initially narrow, then wideQRS

Initially massive ST elevation in II III and aVF with reciprocal depression in I and aVL. Then unable to visualiseST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این ECG نشان دهنده STEMI تحتانی است که بدتر شده و به فیبریلاسیون بطنی (VF) پیش می رود. تنفس نیز مختل است و باید احیای قلبی و ریوی (CPR) بلافاصله آغاز شود.

سوال نوار قلب شماره 9

خانم 72 ساله غش کرده و نوار قلب او مطابق ذیل است. یافته های خود را بیان کنید چه روندی را طی می کنید؟

پاسخ

تظاهرات

50Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

برادی کاردی سینوسی را نشان می دهد. در فرد لاغر و با تناسب اندام شاید این مقدار ضربان قلب عادی باشد اما افراد با سن بالاتر که با تظاهرات سنکوپ هستند نیاز به بررسی بیشتری دارند. بررسی داروهای مصرفی، آزمایش خون از جمله تست های عملکردی تیروئید، تکرار نوار قلب، گرافی قفسه سینه، اکو و نوار 24 ساعته می توانند بررسی های اولیه مناسبی باشند.

نمونه نوارقلب شماره 10

آقای 60 ساله با درد تیز در مرکز قفسه سینه که به شانه چپ تیر می کشد مراجعه کرده. نوار قلب ابتدایی او مطابق ذیل است. یافته های خود را تبیین کنید و تشخیص مناسب بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

90Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

Grossly elevated in V2, V3, V4, V5 and V6. Reciprocal depression in II, III and aVFST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

بیمار در لیدهای قدامی و خارجی ST-ELEVATION دارد. لذا دچار STEMI (سکته قدامی خارجی همراه ST ELEVATION) شده است. این ST ELEVATION شدید نیاز به مداخله فوری دارد.

چه کاری انجام می دهید؟

بیمار باید برای STEMI به طور فوری ارزیابی و درمان شود، به طور ایده آل با آنژیوپلاستی اولیه یا PCI (primary coronary intervention). اقدامات فوری دیگر شامل آسپرین، کلوپیدوگرل، هپارین، نیتریت ها، مورفین و اکسیژن تحت کنترل است.

نمونه نوارقلب شماره 11

بیمار 55 ساله با دیالیز کلیه به اورژانس مراجعه کرده و ذکر می کند به علت حال ناخوش و خسته جلسه قبلی دیالیزش را انجام نداده. نوار قلب او مطابق ذیل است. یافته ها و تشخیص خود را بیان کنید.

پاسخ

تظاهرات

100-150Rate

IrregularRhythm

Unable to establishAxis

Not visiblePR/P-wave

WidenedQRS

Merged with QRSST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این نوار الگوی سینوسی هایپرکالمی شدید است. و ممکن است به سرعت به سمت فیبریلاسیون بطنی پیشرفت کند. در هایپرکالمی 3 تغییر اصلی وجود دارد.

• در مراحل اولیه ممکن است شما فقط تیز شدن موج های T را ببینید.
• تغییرات موخرتر به صورت کاهش ارتفاع موج P و طولانی شدن فاصله PR به علت کاهش سرعت هدایت در دهلیزها می باشد.
• در این نوار فاز موخر به همراه پهن شدن QRS و ادغام آن با موج T دیده می شود. این الگو در نهایت به سمت موج های سینوسی فوق پیشرفت می کند.

چه کار می کنید؟

این یک اورژانس پزشکی است. درمان با 10 میلی لیتر کلسیم گلوکونات 10 درصد برای حفظ قلب و به دنبال آن 10 واحد انسولین سریع الاثر همراه 50 میلی لیتر دکستروز 50 درصد برای هدایت پتاسیم به فضای درون سلولی است. در صورتی که دسترسی IV وجود ندارد سالبوتامول استنشاقی اثر مشابهی دارد. 50 میلی لیتر بی کربنات IV نیز می تواند داده شود. در نهایت پتاسیم کل بدن باید کاهش یابد، در این بیمار دیالیز اضطراری یا تصفیه خون اندیکاسیون دارد.

حتما ببینید: نمودار و اطلاعات دریافتی (ecg,ppg) از بیمار خود را به صورت آنلاین در تلفن همراه تان مشاهده کنید!

نمونه نوارقلب شماره 12

خانم 65 ساله با تظاهرات درد قفسه سینه که به فک و بازوی چپ او تیر می کشد مراجعه کرده. احساس مشابه آنژین عادی او را می دهد اما این دفعه با اسپری نیتروگلیسرین بهبود نیافته است. نوار قلب او مطابق ذیل است یافته های خود را بیان کنید و تشخیص مناسب بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

60Rate

NormalRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NormalQRS

T wave inverted in II III and aVF , V4 – V5. ST elevation in aVR > 1mmST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

در مشاهده اولیه شبیه inferolateral NSTEMI می باشد. T معکوس در لیدهای متوالی دیده می شود که با اناتومی inferolateral هم خوانی دارد. مهم تر از همه به نظر بیماری ایسکمی قلبی که با نیتروگلیسرین بهبود نمی یابد در حال اتفق است. با این حال به ST elevation در لید aVR دقت کنید که بیشتر به نفع بلوکه شدن شاخه چپ اصلی است. لذا این نوار باید با متخصص قلب با دیدگاه PCI اضطراری مشاوره شود.

نمونه نوار قلب شماره 13

آقای 25 ساله به علت غش کردن به هنگام فوتبال بازی کردن حاضر شده. سابقه دوره های بی هوش شدن در گذشته را دارد. نوار قلب او مطابق ذیل است. تشخیص مورد نظر چیست؟

پاسخ

تظاهرات

60Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Shortened PR intervalPR/P-wave

Slurred upstroke on QRSQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

این عکس نشانگر فاصله PR کوتاه و QRS صعودی لبه دار است که به اسم موج دلتا نیز شناخته شده است و در به طور تیپیک دریندرم ولف پارکینسون وایت دیده می شود (Wolff-Parkinson White). این تغییرات نشانگر انتقال از یک راه فرعی هستند. سابقه غش در این بیمار نگران کننده است چراکه ممکن است به علت تاکی کاردی های تکرار شونده باشند که می تواند کشنده باشد. ویژگی های دیگری که اینجا دیده نمی شود اما جای دیگر ممکن است دیده شود شامل R غالب در لید V1 و T معکسدر لیدهای قدام قفسه سینه ای.

مثال بیشتری به جهت نشان موج دلتا در زیر نشان داده شده است:

نمونه نوار قلب شماره 15

آقای 18 ساله قرار است به ارتش بپیوندد. حال او خوب و هیکل مناسب دارد. برای ارزیابی سلامتی او نوار قلب ذیل گرفته شده است. آیا نرمال است؟

پاسخ

تظاهرات

60Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Prolonged PR intervalPR/P-wave

Wide in the inferior lateral leadsQRS

Abnormal in V1, V2 and V3 with unusually-shaped ‘coved’ ST elevationST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

مطمئناً نرمال نیست! این نوار قلب شاخص سندرم بروگادا نوع 1(Type 1 Brugada Syndrome) است. در لیدهای V1 تا V3 بیش از 2 میلی متر ST elevation وجود دارد، موج های T معکوس(Inverted T) و بخش ST به شکل برآمده(coved) دیده می شود.

این بیماری احتمال بالای مرگ ناگهانی از فیبریلاسیون بطنی (VF) دارد. درمان آن با ICD (implantable cardioverter-defibillator) است.

نمونه نوار قلب شماره 16

فرد سیگاری 58 ساله ای با درد تیز ناحیه اپی گاستر مراجعه کرده. ظاهر عرق کرده و ناخوش دارد. یکی از پرستاران نوار قلب او را به شما نشان می دهد. تشخیص چیست؟

پاسخ

تظاهرات

45Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NarrowQRS

Dramatic ST depression in V1 – V3ST/T-wave

تشخیص

این نوار مربوط به ACUTE POSTERIOR MI می باشد. آنچه در لید های قدامی می بینیم معادل ST elevation سر و ته می باشد.(‘upside down’ ST elevation). فرض کنید نوار قلب را از پشت برگه آن می خوانید یا رو به روی آینه نگاه می کنید. شما ST elevation و موج T معکوس خواهید دید و این نشانگر اتفاقات خلفی قلب است. نکته دیگر برادی کاردی است. چراکه رگ هایی که به ناحیه خلفی خون رسانی می کنند به گره SA ضربان ساز قلب نیز خون رسانی می کنند.

مبانی تفسیر الکتروکاردیوگرام

• کاغذ الکتروکاردیوگرام

• شکل ECG و نام‌گذاری اجزای آن

• خصوصیات امواج الکتروکاردیوگرام

• نحوه‌ی خواندن الکتروکاردیوگرام

کاغذ الکتروکاردیوگرام

امواج الکتریکی قلب توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف بر روی کاغذ مخصوصی ترسیم می‌شوند. این کاغذ شطرنجی بوده و از تعدادی مربع ریز و درشت تشکیل شده است. هر ضلع مربع‌های ریز، یک میلی‌متر طول دارد. هر 5 مربع ریز، با یک خط تیره از هم جدا شده‌اند، در نتیجه هر 25 مربع ریز تشکیل یک مربع درشت‌تر را می‌دهند. هر ضلع مربع‌های بزرگ 5 میلی‌متر طول دارد. بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام، محور افقی نشان دهنده‌ی زمان و محور عرضی نشان دهنده‌ی شدت جریان الکتریکی است.

دستگاه الکتروکاردیوگراف به طور استاندارد با سرعت 25 میلی‌متر در ثانیه وقایع الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. پس هر مربع یک میلی‌متری بر روی محور افقی، معادل 04/0 ثانیه، و هر مربع 5 میلی‌متری معادل 2/0 ثانیه می‌باشد.

دستگاه الکتروکاردیوگراف به طور استاندارد، به نحوی تنظیم شده است که یک جریان الکتریکی با شدت یک میلی‌ولت موجی به اندازه‌ی 10 میلی‌متر بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام ترسیم خواهد کرد. بدین ترتیب هر مربع کوچک بر روی محور عرضی، معادل 1/0 میلی‌ولت و هر مربع بزرگ معادل 5/0 میلی‌ولت می‌باشد.

اگر هیچ انرژی الکتریکی وجود نداشته باشد دستگاه الکتروکاردیوگرام یک خط صاف را ترسیم می‌کند، این خط خط ایزوالکتریک نامیده می‌شود. امواج مثبت به شکل انحراف رو به بالا از خط ایزوالکتریک، و امواج منفی به شکل انحراف رو به پایین از خط ایزوالکتریک نمایش داده می‌شوند.

شکل ECG و نام‌گذاری اجزای آن

الکتروکاردیوگرام یک فرد طبیعی به شکل زیر بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام نقش می‌بندد:

هر کدام از اجزای مشاهده شده بر روی شکل، نشان دهنده‌ی بخشی از فعالیت الکتریکی سلول‌های قلب می‌باشند. این اجزا به صورت قراردادی نام‌گذاری شده‌اند و در تمام دنیا به همین نام‌ها معروف هستند.

موج P: عبور جریان الکتریکی از دهلیزها، اولین موج ECG را ایجاد می‌کند. این موج P نام‌دارد. موج P در حالت طبیعی گرد، صاف و قرینه بوده و نشان دهنده‌یدپولاریزاسیون دهلیزهاست.

فاصله‌ی PR: از ابتدای موج P تا شروع کمپلکس QRS به این نام خوانده می‌شود. این فاصله نشان دهنده‌ی زمان سپری شده برای رسیدن موج دپولاریزاسیون از دهلیزها به بطن‌ها است. قسمت عمده‌ی این فاصله به علت وقفه‌ی ایمپالس در گره‌ی AV شکل می‌گیرد.

کمپلکس QRS: از مجموع سه موج تشکیل شده است و مجموعاً نشان دهنده‌ی دپلاریزاسیون بطن‌ها است. اولین موج منفی بعد از P، موج Q نام دارد. اولین موج مثبت بعد از P را موج R، و اولین موج منفی بعد از R را S می‌نامند. چون هر سه موج ممکن است با هم دیده نشوند، مجموع این سه موج را با هم یک کمپلکسQRS می‌نامند.

قطعه‌ی ST: از انتهای کمپلکس QRS تا ابتدای موج T را قطعه‌ی ST نام‌گذاری کرده‌اند. این قطعه نشان‌دهنده‌ی مراحل ابتدایی رپولاریزاسیون بطن‌ها است.

موج T: موجی گرد و مثبت می‌باشد که بعد از QRS ظاهر می‌شود. این موج نشان دهنده‌ی مراحل انتهایی رپولاریزاسیون بطن‌ها است.

فاصله‌ی QT: از ابتدای کمپلکس QRS تا انتهای موج P می‌باشد و نشان دهنده‌ی زمان لازم برای مجموع فعالیت بطن‌ها در طی یک چرخه‌ی قلبی است.

موج U: موجی گرد و کوچک می‌باشد که بعد از T ظاهر می‌شود. این موج همیشه دیده نمی‌شود.

همانطور که متوجه شده‌اید، هر گونه انحراف از خط ایزوالکتریک را یک موج می‌نامند. بخشی از خط ایزوالکتریک که بین دو موج قرار می‌گیرد، قطعه(segment) و به مجموع یک قطعه و حداقل یک موج فاصله (interval) گفته می‌شود.

خصوصیات امواج الکتروکاردیوگرام

به یاد سپاری اندازه‌های طبیعی هر کدام از اجزای الکتروکاردیوگرام برای تشخیص اختلالات ECG ضروری است. این اندازه‌ها در جدول زیر نشان داده شده‌اند:

نحوه‌ی خواندن الکتروکاردیوگرام

برای تفسیر و اصطلاحاً خواندن یک ریتم قلبی، مساله‌ی مهم توجه به تمام اجزا، امواج، قطعات و فواصل موجود بر روی نوار ریتم، قبل از قضاوت در مورد آن، می‌باشد. جهت جلوگیری از سردرگمی، شما می‌بایست یک توالی منطقی را در ذهن خود ترسیم، و در مواجهه با هر ریتم قلبی، از آن توالی پیروی کنید. ما روش 5 مرحله‌ای زیر را پیشنهاد می‌کنیم:

قدم اول: سرعت ضربان قلب را محاسبه کنید.

قدم دوم: نظم را پیدا کنید.

قدم سوم: امواج P را نگاه کنید.

قدم چهارم: به فواصل PR توجه کنید.

قدم پنجم: عرض کمپلکس‌های QR را مورد توجه قرار دهید.

قدم اول: محاسبه‌ی سرعت ضربان قلب

برای تعیین سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام، روش‌های متعددی وجود دارند. 4 روش شایع، در زیر معرفی می‌شوند.

روش اول: روش 6 ثانیه‌ای

روش دوم: روش مربع‌های بزرگ

روش سوم: روش مربع‌های کوچک

روش چهارم: روش ترتیبی

روش 6 ثانیه‌ای

این روش ساده‌ترین، سریع‌ترین و فراوان‌ترین روش اندازه‌گیری سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام می‌باشد؛ که برای محاسبه‌ی ریتم‌های نامنظم و برادیکارد، نسبت به سه روش دیگر اولویت دارد. در این روش، 6 ثانیه از یک نوار ریتم انتخاب می‌شود (30 مربع بزرگ)، و سپس تعداد کمپلکس‌های QRS در این فاصله‌ی 6 ثانیه‌ای شمرده و در عدد 10 ضرب می‌شود تا تعداد ضربان قلب در یک دقیقه به دست آید.

روش مربع‌های بزرگ

چنانچه گفته شد، هر مربع برگ بر روی محور افقی معادل 2/0 ثانیه است. با این پیش زمینه، در این روش تعداد مربع‌های برگ بین دو کمپلکس QRS متوالی شمرده شده و بر عدد 300 تقسیم می‌شود.

روش‌ مربع‌های کوچک

چنانچه گفته شد، هر مربع کوچک بر روی محور افقی معادل 04/0 ثانیه است. با این پیش زمینه، در این روش تعداد مربع‌های کوچک بین دو کمپلکس QRS متوالی شمرده و بر عدد 1500 تقسیم می‌شود.

روش ترتیبی (sequential)

در این روش یک موج را که دقیقاً بر روی یک خط تیره‌ی بزرگ قرار گرفته است پیدا کنید. خطوط تیره‌ی بعدی به ترتیب معرّف 300، 150، 100، 75، 60 و 50هستند. یعنی اگر موج R بعدی روی خط تیره‌ی بعد افتاده باشد، تعداد ضربان قلب 300 و اگر روی خط تیره‌ی دوم افتاده باشد، تعداد ضربان قلب 150 است، الی آخر. در بسیاری از موارد چون موج R بعدی دقیقاً روی خط تیره واقع نمی‌شود، این روش یک محاسبه‌ی تخمینی است؛ اما چون به محاسبه‌ی خاصی احتیاج ندارد، روشی بسیار پرطرفدار می‌باشد.

تعداد ضربان طبیعی قلب بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه می‌باشد. اگر تعداد ضربان قلب از 6 ضربه در دقیقه کم‌تر باشد، ریتم مورد نظر برادیکاردی(bradycardia) و اگر از 100 ضربه در دقیقه بیش‌تر باشد، تاکیکاردی (tachycardia) نام دارد.

قدم دوم: تعیین نظم

در این مرحله به فواصل R-R نگاه کنید. 4 وضعیت زیر ممکن است وجود داشته باشد:

1- کاملاً منظم

2- گاهی نامنظم

3- بی‌نظمی منظم

4- کاملاً نامنظم

قدم سوم: بررسی امواج P

در این مرحله 4 سوال زیر را از خود بپرسید:

1- آیا امواج P دیده می‌شوند؟

2- آیا شکل تمام امواج P به هم شبیه هستند؟

3- آیا فواصل P-P منظم هستند؟

4- آیا قبل از هر کمپلکس QRS یک موج P دیده می‌شود؟

قدم چهارم: تعیین فاصله‌ی PR

در این مرحله دو مورد زیر را بررسی کنید:

1- فاصله‌ی PR چقدر است؟ (به یاد داشته باشید نرمال این فاصله 2/0- 12/0 ثانیه است)

2- آیا فواصل PR در تمام نوار ریتم ثابت هستند؟

قدم پنجم: عرض کمپلکس QRS

در این مرحله عرض کمپلکس QRS اندازه‌گیری می‌شود. این فاصله می‌بایست به طور طبیعی 04/0 تا 2/0 ثانیه باشد. علاوه بر این ببینید آیا این اندازه در تمام کمپلکس‌های QRS هم‌اندازه‌اند؟

اکنون اطلاعات مربوط به هر 5 مرحله را جمع‌بندی کنید. با کنار هم گذاشتن این اطلاعات تشخیص و تفسیر ریتم‌ها از روی نوار قلب دیگر کار مشکلی نیست. فقط توجه داشته باشید اطلاعاتی را از قلم نینداخته باشید:

قدم اول: تعیین سرعت ضربان قلب

• � نرمال

• � برادیکاردی

• � تاکی‌کاردی

قدم دوم: تعیین نظم

• � کاملاً منظم

• � گاهی نامنظم

• � بی‌نظمی منظم

• � کاملاً نامنظم

قدم سوم: بررسی امواج P

• � آیا امواج P وجود دارند؟

• � آیا شکل تمام امواج P به هم شبیه هستند؟

• � آیا فواصل P-P منظم‌اند؟

• � یا قبل از هر کمپلکس QRS یک موج P وجود دارد؟

قدم چهارم: تعیین فاصله‌ی PR

• � فاصله‌ی PR چقدر است؟

• � آیا فاصله‌ی PR در تمام طول استریپ ثابت است؟

قدم پنجم: تعیین عرض QRS

• � عرض کمپلکس QRS چقدر است؟

• � آیا این اندازه‌ در تمام QRSها ثابت است؟

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منابع

https://oxfordmedicaleducation.com/ecg

آشنایی با مفاخر و اندیشمندان و مشاهیرتاریخ ساز ایرانی در جهان

علم اگر در ثریا باشد قومی از پارس به آن دست خواهد یافت. (حضرت محمد ص)

بزرگان مردان معاصر سرزمین ایران کسانی نیستند به جز یک میلیون جوان میهن پرست و با ایمان ایرانی که در راه مقدس میهن جوانمردانه ایستادند و کشته شدند تا پای بیگانگان بر این کشور اهورایی گذاشته نشود. روانشان شاد باد

حاصل کشوری که گهواره تمدن بشری است

آذرباد: یکی از موبدان و دانشمندان ایرانی در زمان اردشیر بابکان
آذربرزین: پسر فرامرز که با بهمن پسر اسفندیار جنگید که یکی از پهلوانان ایرانی می باشد و آتشکده ای هم به همین نام وجود دارد
آذر کیوان: حکیمی و عالمی ایرانی از سرزمین فارس که در قرن یازدهم هجری حیات داشته است
آرتاخه: دوره هخامنشی (زمان خشایار شاه) مهندس و سازنده کانال آتوس
آرش: ملقب به کمانگیر. پهلوان ایرانی در عهد منوچهر شاه که در تیر اندازی سر آمد زمان خود بوده است که در جنگ میان منوچهر و افراسیاب قرار بر پرتاب کردن تیری می گذارند تا مرز میان ایران و توران را تعین کند آرش از طربستان تیری پرتاب کرد که در مرو فرود آمد و بعد از آن جانش را در راه ایران زمین فدا نمود
اسکیلاس: دوره هخامنشی (زمان حکومت داریوش از سال 486- 521 ق.م.) دریا نورد و مکتشف و مهندس سازنده قنات
آریه: سردار معروف و بزرگ ایرانی که به حمایت از پادشاهی کورش صغیر برخواست

استانس: دوره هخامنشی شیمیدان و استاد دموکریتوس
آیین گشسب: سردار بزرگ ایران که در زمان هرمز چهارم فرماندهی لشگر ایران را بر عهده داشت
ابولولو: یا همان فیروز نهاوندی. پس از یورش تازیان به ایران به سرکردگی عمربن خطاب فیروز نهاوندی و تعداد بیشماری از ایرانیان به غلامی اعراب در آمدند. فیروز غلام مغیره بن شعبه شد و با زیرکی و در جهت انتقام خون نیاکانمان عمربن خطاب خلیفه دوم را با ضربه های کارد کشت و این جنایتکار تازی را از صحنه روزگار محو کرد
آریوبرزن: سردار بزرگ ایران که با شهامتی در خور ستایش و ماندگار لشگر ایران را تا آخرین لحظه در برابر ارتش اسکندر نگهداشت و مقاومت نمود و جان سپرد و حماسه ای در تاریخ ایران از خود بر جا گذاشت
استاذسیس: سردار دلیر ایران که در نواحی هرات و بادغیس و سیستان بر ضد منصور خلیفه ستمگر عباسی قیام کرد و عاقبت به فرمان منصور در بغداد به دار آویخته شد و یکی از سمبلهای عرب ستیزی را در ایران به جای گذاشت و درس وطن پرستی در برابر یورش بیگانگان برای جوانان به جای گذاشت
احمدبن محمد نهاوندی: (مرگ در 835 تا 845 م / 221 تا 231 ه) در جندی شاپور بر آمد - ستاره شناس م مؤلف زیج

احمد معماری لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری: سده یازدهم هجری معماران ایرانی سازنده تاج محل در هندوستان
انوشیروان عادل: ملقب به انوشیروان دادگر. پادشاه معروف ساسانی که با بنیان گذاشتن قوانین حکومتی - دادگستری - اجتماعی و کشوری ایران را به مرز باشکوه ترین کشورهای جهان مبدل نمود. او مزدک و مزدکیان را که مدعی پیامبری شده بودند و دین ساختگی را می خواستند رواج دهند (که قوانین مزدکی همان قوانین زرتشت با کمی تغییر بود) همگی را نابود کرد و مشهورترین کاخ معماری ایرانی را در عراق پایه گذاشت که تیسپون نام گرفت ولی بعدها توسط سپاه اسلام ویران شد

استخری(اصطخری): وی را نیزابن ندیم از محاسبان ومهندسان بشمار آورده است از جغرافی دانان نامداری مشرق زمین

ابو سعید ابوالخیر: شاعر و عارف بزرگ پارسی قرن 4 و 5

امیر خسرو دهلوی: شاعر بزرگ پارسی قرن 6 که خاندانش از ایران ترک وطن نمودن و هندوستان رفتند

اوحدی مراغه ای: شاعر و عارف قرن 7 هجری

انوری ابیوردی: شاعر و استاد نامدار قرن 6 هجری - استاد علوم - ریاضیات و نجوم و از پیروان ابن سینا

ابوریحان محود بن احمد بیرونی: (440-363 هجری)(1048-973 م) ایرانی نژاد زاده خوارزم، ریاضیدان،زمین شناس، جغرافی دان،جهانگرد، فیلسوف،و نظریه پرداز در علوم طبیعی ودانشمند علوم تجربی. یکی از برجسته ترین دانشمندان ایران که به هویت ملی کشورش بسیار پایبند بود. کتاب آثارالباقیه بیرونی یکی از برجسته ترین اسناد تاریخی ایران باستان است

ابوبکر محمدبن حسن حاسب کرجی: (مرگ در 421/420 هجری 1030/1029 م) ریاضیدان ایرانی صاحب کتاب نسوی نامه

ابو معشر جعفر بن محمد بن عمر بلخی: (272 - 172 ه) (886- 786 م) اهل بلخ در خراسان بزرگ - ستاره شناس و نظریه پرداز در نجوم

اصفهانی - محمد حافظ: (نتیجه الدوله) سده دهم هجری، مولف رساله هایی در انواع دستگاههای مکانیکی

ابو علی حسین بن عبدلله بن سینا: شیخ الرئیس حجهَ الحق ابوعلی حسین بن عبداللّه بن حسین بن علی بن سینا مشهور به ابن سینا (427-370 هجری)(1037-980 م) در افشنه نزدیک بخارای ایران در خراسان بزرگ متولد شد و در آنجا به کسب علم پرداخت.او تحصیلات مقدماتی از جمله ادبیات-قرآن-فقه و حساب نزد پدر آموخت و برای فرا گرفتن منطق و هندسه و نجوم نزد ابو عبداللّه ناتلی رفت.او از همان اوان کودکی بسیار خارق العاده بود و دانش زمان خود را با سرعت فرا میگرفت.او در سن 16 سالگی به طبابت پرداخت.وی پس از درمان کردن نوح بن منصور سامانی به دربار او راه یافت.به دنبال شهرت روزافزون او که آوازهء این شهرت به گوش سلطان محمود نیز رسیده بود محمود را دعوت کرد تا به غزنین برود اما ابن سینا به دلیل خشونت و تعصب دینی سلطان محمود دعوت او را رد کرد و از خوارزم فرار کرد.مدتی در ترکستان و خراسان بسر برد و سپس وارد گرگان شد و در آنجا مشغول به طبابت گشت.سپس به ری رفت و در آنجا مجدالدوله دیلمی را که به بیماری مالیخولیا مبتلا شده بود او را درمان کرد.او در همدان مقام وزارت شمس الدوله را به دست آورد و از حمایت علاءالدوله کاکویه برخوردار گشت.سرانجام در همدان در سال 428 (ه.ق)درگذشت.از جمله معروف ترین آثار او می توان به دانشنامه علائی که به زبان فارسی است و همچنین مهمترین اثر فلسفی او به نام شفاء که شامل چهار بخش(منطق-طبیعیات-ریاضیات و مابعدالطبیعه)است را نام برد این اثر و کتاب بعدی به نام قانون که دایرهَ المعارف طبی می باشد هر دو به زبان عربی است. وی در ریاضییات،زمین شناسی،فیزیک،پزشکی، فلسفه تبحر خواصی داشت

اخوان الصفا: گروه از مهندسان و دانشمندان و فیلسوفان که در سده دهم میلادی(سده چهارم هجری) بر آمدند. بعضی از اعضای این گروه مخفی مثل ابو سلیمان محمد بن بشیر بستی مقدسی، ابو الحسین علی بن هارون زنجانی و محمد بن احمد نهرجوری ایرانی بوده اند آنان دایره المعارفی شامل کلیه شعب معرفت پدید آوردند

ابو جعفر خازن: زاده خراسان(مرگ در 350/360/ه961/ 971 م) ریاضی دان و ستاره شناس

ابو الفتح اصفهانی: ریاضیدان سده چهارم هجری

ابو سهل ویجی بن رستم کوهی: (سده چهارم هجری) اهل طبرستان، ریاضی دان،مهندس، ستاره شناس. وی رهبر ستاره شناسان در رصد خانه ای بود که شرف الدوله دیلمی ساخته بود

ابو سعید احمد سنجری: (415-340ه)(1024-951م) ریاضی دان

ابوبکر حسن بن خصیب: در اواخر سده نهم میلادی (سوم هجری) بر آمد. ستاره شناس از نژاد ایرانی بود

ابوبکر زکریای رازی: (مرگ در 924- 923 م / 312 - 311 ه) فیزیک دان، شیمی دان و پزشک و مهندس و فیلسوف - کاشف الکل. پزشک نامدار و دانشمند ایرانی که در شهر ری در نزدیک تهران به دنیا آمد.در جوانی سفری به بغداد داشت که در آنجا علم کیمیا را آموخت و به واسطه آسیبی که به چشمانش وارد شد به فرا گرفتن علم طب پرداخت و در این علم آنچنان پیشرفت کرد که اداره بیمارستان بغداد را به او سپردند همچنین زمانی که به ری بازگشت از طرف منصور بن اسحق حاکم ری سرپرست بیمارستان ری شد.از مهمترین آثار او در طب کتاب(الحاوی)است که یکی از کتاب های اصلی درز زمینه طب به شمار می رفته این کتاب را رازی در ابتدا بصورت پراکنده گردآوردی کرده بود که پس از مرگ وی به دستور ابن عمید کتاب را از یادداشتها استنساخ نمودند.از آثار طبی دیگرش می توان به کتاب (الطب الملوکی)و کتاب(طب منصوری)نام برد.کتاب طب منصوری به نام منصوربن اسحق تالیف شده است.یکی دیگر از آثار او کتاب(من لا یحضره الطبیب)است که شامل دستورهای ساده در زمینه طب می باشد.زساله های طبی دیگری که در زمینه بعضی از امراض نوشته و معروفترین آنها عبارتند از:کتاب الجدری و الحصبه می باشد که کتاب الحصبه یکی از بهترین رساله های طبی در زمان قدیم بوده که اروپائیان همواره آن را تحسین می کرده اند.راز ی در علم کیمیا تبحری به سزا داشته است از کارهای مهم او کشف جوهرگوگرد و الکل می باشد.وی کتاب الاکسیر را در زمینه کیمیا نوشته است.رازی اولین کسی است که تمام اشیاء عالم را به سه گروه و جامدات و نباتات و حیوانات

طبقه بندی کرده است.رازی در الاهیات و ماوراء طبیعه آثاری از خود بر جا گذاشته است.رازی در زمینه طب فقط به جنبه علمی آن اکتفا نمی کرد بلکه به عمل و آزمایش نیز دست می زد وی در سالهای آخر عمر به دلیل کار زیاد به بیماری چشم مبتلا شد. برای معالجه نزد چشم پزشک رفت اما چشم پزشک برای درمان او پول زیادی طلب کرد و خطاب به رازی گفت:من پیش از تو کیمیا را یافته ام و آن همان پزشک است.وی در سال 313(ه.ق)در حلی که بعلت کار مداوم بینایی خود را از داده بود در شهر ری وفات یافت

احمد بن داوود دینوری: (210 / 200 تا 282 ه 825 - 815 تا 895 م) در دینور اصفهان بر آمد. ستاره شناس، مورخ، ریاضی دان، گیاه شناس و لغت نویس

ابو نصر محمد فارابی: (340/339- 258/257 ه51/950-71/870 م) زاده فاراب ترکستان -فیزیکدان،موسیقی شناس،فیلسوف ایرانی

احمدبن سهل بلخی: (934م/323ه) زاده شاستیان بلخ،ریاضیدان وجغرافی دان

ابوسهل فضل بن نوبخت - (مرگ در 816-815 م / 201-200 ه)از خاندان نوبختی ستاره شناس و کتابدار هارون الرشید

ابو نصر محمد بن عبدالله(کلو اذانی): از دودمان اردشیر بابک کلواذانی(تولدش پیش از سال سیصد هجری) از جمله ریاضی دانان

ابو حامد احمد بن محمد صاغانی: (مرگ در 380ه 990 م) از مردم صاغان مرو، ریاضیدان- ستاره شناس، مخترع و سازنده اسطرلاب و دیگر ابزارهای نجومی

ابو الرضا عباس بوزجانی: (388/387-329ه)(998/997-940م) زاده بوزجان در حوالی نیشابور، ریاضیدان، هندسه دان، مهندس، ستاره شناس و نظری پرداز در نجوم

ابو منصور موفق: (سده چهارم هجری) شیمی دان و دانشمند و علم مواد

ابو نصر اسمعیل بن حماد جوهری: (مرگ در 393ه 1002م) زاده فاراب و مقیم نیشابور. لغت نویس و مبتکراندیشه های پرواز

ابوالعباس احمد بن محمد بن کثیر فرغانی: اهل فرغانه در ماوراء النهر (ورا رود).در زمان مامون برآمد - ستاره شناس و نظریه پرداز نجومی

بابا طاهر عریان: شاعر و صوفی نامدار مشرق زمین در قرن 5 هجری. سروده های وی بزرگترین سند در اثبات زبان و ادبیات کوردی ایران است

بوبراندا: دوره هخامنشی (زمان خشایار شاه) مهندس
برزمهر: پهلوان و دلیر مرد ایران در زمان پادشاهی بهرام گور
برزویه: طبیب و اندیشمند مخصوص انوشیروان عادل که کتاب کلیله و دمنه را از هند به ایران آورد و به زبان پهلوی ترجمه کرد

بدیع اسطرلابی: (مرگ در بغداد در 1140/1139 م) اهل اصفهان- ستاره شناس و سازنده اسطرلاب

بنو موسی (محمد، احمد و حسن): سده سوم هجری - خراسانی الاصل، مهندس مکانیک، هندسه دان، و ریاضی دان

بلاش: یکی از پادشاهان اشکانی که به اشک بیست و دوم معروف بود و در سالهای 51 تا 77 میلادی پادشاهی ایران را بر عهده داشت و خدمتی بزرگ به ایران زمین نمود. زیرا کتاب ارزشمند ایرانیان (اوستا) که در زمان حمله اسکندر به ایران از میان رفته بود با تلاش و همت او دوباره گردآوری شد
برازه: دوره ساسانی زمان فرمانروائی اردشیر(241-226 م) مهندس و احیا کننده شهر فیروز آباد یا اردشیر خوره
بابک خرمدین: سردار دلیر و پیشوای نهضت خرمدینیان یا سرخپوشان که بر ضد حکومت عرب قیام کرد و 22 سال دست یورش گران عرب را از کشور ما کوتاه کرد و مبدل به سمبلی از مقاومت ایرانیان در برابر حمله بیگانگان به کشور شد. وی در تاریخ 2 صغر سال 223 هجری قمری در سامرا به دستور خلیفه تازی تکه تکه شد. پس از وی خانواده و همسرش نیز کشته شدند
بوذرجمهر: بزرگمهر معروف ترین و اندیشمند ترین وزیر دربار انوشیروان دادگر که گفتگوی های خرد ورزانه او در تاریخ ایران ثبت گشته است

بهرام چوبین: سردار دلیر ایران که در زمان پادشاهی هرمز چهارم ایران را از حمله وحشیانه ترک های مغول نجات داد و با لشگر کشی و حمله به آنان ارتش آنان را شکست داد. که بعدها در جنگ با رومیان شکست خورد

برانوش: دوره ساسانی- سازنده شادروان شوشتر
پیروزان: یکی از سرداران ایرانی در زمان یزدگرد سوم. که در جنگهای ایرانیان با اعراب رشادتهای از خود بر جای گذاشت
تنسر: پیشوای بزرگ دینی (زرتشتی) ایرانیان در زمان پادشاهی اردشیر بابکان عنوان هیربدان هیربد را داشته است که گامهای بزرگ در راه دین بهی برداشته است
جمشید: پسر طهمورث - چهارمین پادشاه پیشدادی. که جشن نوروز را بنیان نهاد و رسوم و آیین هایی شادی برای ایرانیان بر جا گذاشت که او را جم یا جمشاسب هم گفته اند
ابو موسی جابرین حیان: در 160 هجری قمری در کوفه بر آمد - اهل توس، شیمیدان و کانی شناس و ستاره شناس بزرگ ایرانی. او با تحقیقات خود پیشرفتهای در علوم به وجود آورد.دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده زمانی که هارون الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می کرده است جابر با امام صادق رابطه داشته و از اصحاب امام جعفرصادق بوده است.وی از حمایت برمکیان برخوردار بود امّا هنگامیکه جعفربرمکی به دستور خلیفه کشته شد ماندن در بغداد را صلاح ندانست و فراری شد و به زادگاهش بازگشت.در آنجا در تنهایی و انزوا به کارهای علمی و تحقیقی پرداخت تا سرانجام از جانب مامون عباسی مورد احترام و حمایت قرار گرفت.در دایرهَ المعارف بریتانیکا ذکر شده که جابربن حیان علوم پنهانی را از امام صادق یاد گرفت.وی راجع به اسطرلاب مطالبی را نوشته است.از کارهای مهمی که جابر در زمینه علم کیمیا انجام داده آن است که اصل عناصر یونانی را تغییر داده و اظهار کرده است که از آن عناصر تنها دو جوهر به نام گوگرد و زیبق به وجود می آید.آزمایشگاه شیمی جابر تا دو قرن از دید مردم پنهان بود تا اینکه زمانی که می خواستند در شهر کوفه در نزدیکی دروازه دمشق بنایی بسازند آزمایشگاه وی را کشف کردند.جابر بیشتر عمر خود را در آزمایشگاه بسر برد وی در آنجا به تجزیه و ترکیب مواد گونان می پرداخت با توجه به به همین مسئله می توان او را از اولین دانشمندان اسلامی که علم شیمی را بر پایه آزمایش و تحقیق بنا کردند نام برد.وی در زمینه رنگها تحقیقات و کشفیات جالبی ارائه نموده است.حدس زده اند که وی به خاصیت رادیواکتیو هم پی برده است.وی روشهایی را برای استخراج و تصفیه فلزات مطرح کرده است.جابر اعتقاد داشت که تبدیل عنصری به عنصرس دیگر از راه وساطت جوهری اسرار آمیز صورت می گیرد او و شاگردانش این جوهر اسرارآمیز را اکسیر نام نهادند.جابر به خوبی از تهیه و ساختن سفیداب سرب آگاه بوده است.ابن الندیم در کتاب الفهرست به بیش 35 کتاب او اشاره می کند که از مشهورترین آنها می توان به این کتابها اشاره کرد:*کتاب الزیبق*کتاب الرکن*کتاب الاحجار*کتاب القمر*کتاب واحدالاول

جاماسب: مردی دانا - خردمند و فیلسوفی بزرگ که گفته اند داماد زرتشت اسپیتمان بوده و نیز وزیر گشتاسب شاه. وی در آذربایجان زاده شد و خدمات بسیاری به ایران و ایرانی نمود

حافظ شیرازی: حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی شاعر - عارف و ادیب پارسی گوی قرن 7 هجری

حلاج: حسن ابن منصور حلاج. از عرفای مشهور ایرانی - اسلامی قرن سوم هجری که با گفتن عقاید مخالف خود علیه اعراب افراطی به شهرت رسید. او را صاحب کشف و کرامت دانسته اند و چون در زمان المقتدر خلیفه عباسی خلاف موازین و عقاید اسلامیان افراطی آن زمان سخن گفته بود به اصرار فقهای بغداد او را دستگیر و مدت هشت سال در زندان سر کرد و سپس وی را از زندان در آوردند و بعد از زدن هزار ضربه شلاق به وی هر دو دست وی را قطع کردند و سپس هر دو پای وی را بریدند و بعد جسدش را سوزاند واین وحشیگریهای اعراب که به نام اسلام کردند هزاران بار در تاریخ ما به ثبت رسیده است

خاقانی شروانی: بزرگ قصیده گوی پارسی و شاعر نامدار قرن 5 هجری ایران زمین

ابو جعفر محمد بن موسی خوارزمی

یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی که *منجم*ریاضیدان*و جغرافیدان*که در سال 185(ه.ق)در نزدیکی بغداد به دنیا آمد.او بزرگترین عالم زمان و عصر خویش بود.اجدادش اهل خوارزم بودند امّا به احتمال زیاد خودش از اهالی قطربولی منطقه ای نزدیک بغداد بود.او در زمینه ریاضیات و نجوم مهارت بسزایی داشت.او اولین ریاضیدان دوره اسلامی است که آثارش به دست ما رسیده.وی در زمان خلافت ماُمون عضو"دارالحکمه"که گروهی از دانشمندان در بغدا به سرپرستی مامون قرار داشتند شد و مورد توجه خلیفه وقت بود.او کتاب جبر و مقابله خود را که درباره ریاضیات مقدماتی است و اولین کتاب جبر است که به عربی نوشته شده است.آن را به مامون تقدیم کرد.کتابهای او در زمینه*جبر*حساب*نجوم*که به زبان عربی نوشته شد هم در کشورهای اسلامی و هم در کشورهای اروپائی تاثیر بسزایی داشت.کتابهای دیگر او که درباره ارقام هندی است بعد از آنکه در قرن 12 به زبان لاتینی منتشر شد تاثیر خاصی بر روی اروپائیان گذارد و نام خوارزمی مرادف با هر کتابی که درباره حساب جدید بود قرار گرفت و از همین جا اصطلاح الگوریتم به معنای قاعده محاسبه رواج یافت.از جمله کتابهای دیگر او در زمینه ریاضی می توان مختصر من حساب الجبر و المقابله*و کتاب الجمع و التفریق*و زیج را نام برد.وی در سال 233(ه.ق)درگذشت...

خواجوی کرمانی: شاعر و عارف قرن 7 هجری ایران زمین

خسرو پرویز: خسرو پرویز سازنده حماسه بزرگ خسرو و شیرین نیز بود که عشق جاودانه اش به شیرین برای همیشه در تاریخ به ثبت رسید. که با اندوه بعدها از فره ایزدی دور می گردد و از آن مقام و ابهت خود میکاهد. فردوسی نیز از آخرین سالهای شاهنشاهی خسرو شکایت می کند ولی وی از شاهنشاهان مقتدر ایران بود

خراسانی - ابوبکر علی بن محمد: شیمیدان ایرانی که بقول ابن ندیم و بگفته کیمیاگران به کیمیا دست یافت

خالد بن عبدالملک مرورودی: اهل مرورود در خراسان بزرگ - در زمان مامون خلیفه عباسی بر آمد - ستاره شناس بود و پسرش محمد و نوه اش عمر هم منجم بودند

خوارزمی - محمد بن احمد کاتب: از دایره المعارف نویسان سده چهارم هجری است.کاتب مفاتیح العلوم وی شامل مباحثی در حساب،هندسه،نجوم،موسیقی،مکانیک و شیمی

خشیارشا: فرزند داریوش بزرگ. او یکی دیگر از جانشیانان بر حق پادشاهی هخامنشیان بود که وی را فاتح سرزمین های آتن اروپا میدانند. او آتن را به کلی تصرف کرد. دلیل لشگر کشی وی عدول کردن یونانیان از قوانین آن روزگار بود زیرا لیدی که جزوی از ایران بود که توسط یونان به آتش کشیده شده بود و خشیارشا در صدد بر آمد این کار زشت را که در آن زمان نزد ایرانیان گناه محسوب می شده است جبران نماید که موفق نیز شد ولی در نبردهای بعدی به ایران عقب نشینی کرد ولی اقتدار ایران را به زیباترین شکل حفظ نمود

خازنی - عبدالرحمن: فیزیک دان و مخترع برآمده در خراسان بزرگ در ابتدای سده ششم هجری

جهن برزین: دوره ساسانی - سازنده تخت تاقدیس
عبدالرحمن جامی: شاعر نامدار قرن 8 پیشکوست در ادب - علم - عرفان سیر و سلوک که به تازی و پارسی شعرهای خود را سروده است

جرجانی ابو سعید ضریر (گرگانی): مرگ در (846-945 م /232-231 ه) ستاره شناس و ریاضی دان

دقیقی طوسی: شاعر نامدار قرن چهارم هجری - ایرانی زرتشتی - نخستین گردآورنده شاهنامه پیش از فردوسی بزرگ

داریوش بزرگ یا داریوش کبیر: وی در سال 521 بر تخت پادشاهی ایران زمین جلوس کرد و بزرگترین و شکوهمند ترین پادشاهی تاریخ ایران را پس از کورش بزرگ از خود به جای گذاشت. او پیرو دین بهی و مزدیسنا زرتشت بود و همواره منش و بزرگی کوروش را دنبال می کرد. او ساخت کاخ پرسپولیس را آغاز نمود و بعد از سه سال بررسی و ساختن ماکت از کاخ پرسپولیس با کمک مهندسی مصری که بعدها به موزه هنر تمام کشورها شناخته شد بنای این کاخ جاودانه را گذاشت و بیش از نیمی از آن را در زمان خود ساخت و ادامه ان توسط جانشینش خشیارشا تکمیل و بعد از وی فرزند او انجام گرفت. داریوش بزرگ هخامنشی کانالی در 2500 سال پیش ساخت که بعدها به کانال سوئز معروف گردید. طول این کانال دریایی به بیش از 161 کیلیومتر میرسیده است و از عرض آن دو کشتی به راحتی عبور می کردند. داریوش بزرگ خطی جدید برای ایرانیان بوجود آورد که بعدها از خطوط رایج دنیا شد. داریوش بزرگ ایران را به بزرگ ترین کشور جهان مبدل کرد (بیش از 28 کشور). داریوش بزرگ آموزش رایگان را برای قشر عوام کشور به صورت اجباری در آورد و طرح سواد آموزی را اجباری نمود و... او را از ابرمردان ایران و جهان می دانند

رستم: ملقب به تهمتن. پهلوان بزرگ ایران. فرزند زال و رودابه. نواده سام و مهراب کابلی که در عهد کیقباد و کیکاوس و کیخسرو با تورانیان جنگید و از خود دلاوری ها و رشادتهای شگفت انگیز بر جای گذاشت

رستم فرخزاد: سردار کبیر ایران که در جنگ با اعراب کشته شد. او سپهسالار بزرگ ارتش ایران در زمان شاهنشاهی یزدگرد سوم بود که حماسه ای در جنگ قادسیه بوجود آورد که تاریخ نیاکانمان را زیبا تر از همیشه ساخت در نهایت به دست سپاه اسلام کشته شد

رودکی سمرقندی: شاعر بزرگ قرن 4 هجری از ایرانیان سمرقندی و ناظم کلیله و دمنه

روزبه: دوره خلافت عمربن خطاب - طراح شهرهای بصره و کوفه

رابعه: به احترام بانوان ایران زمین یکی از دهها زن برجسته ایرانی را نیز اینجا می آوریم. نخستین زن ایرانی که پس از حمله وحشیانه اعراب به ایران و تسلط کامل به کشورمان به زبان پارسی اصیل شروع به سرودن شعر کرد. زمانش را برابر با رودکی گفته اند. گفته شده است که حارث برادر رابعه غلامی خوبرو به نام بکتاش داشت که بعدها رابعه عاشق بکتاش می شود که در اثر این عشق حارث فرمان می دهد که رابعه را به حمام ببرند و رگهایش را بزنند و بعد از آن درب حمام را گل بگیرند که بعد از آن رابعه با خون خود شعرهایش را بر دیوار حمام نوشت و به ناکامی از جهان بدرود گفت

زرتشت اسپیتمان: نخستین پیام آور صلح و خرد و اندیشه جهان که تاریخ زیستن او را از حدود قرن هفتم قبل از میلاد تا 1735 قبل از میلاد و برخی دیگر تا 5500 سال پیش تخمین زده اند که هنوز هیچ تاریخ شناسی نتواسته است از زمان او آگاهی پیدا کند. او ایرانیان را به پرستش خدا یگانه دعوت کرد. نام پدرش پورشسب و نام مادرش دغدو بود که گفته اند یکی از دلایل بوجود آمدن بزرگترین امپراتوری تاریخ در زمان شاهنشاهی هخامنشیان گرویدند پادشاهان آن زمان به دین زرتشتی بوده است. خدای واحد در دین زرتشت اهورامزدا می باشد
ثنایی غزنوی: عارف و زاهد و اندیشمند مسلمان و استاد شعر پارسی در قرن 5 هجری

سعدی: یکی از بزرگترین شعرا و فصحاء و سخن سرایان ایران و جهان. که زبان پارسی را پس از ترک تازی های مغول دوباره زنده و جاودانه کرد. او سبکی نوین بوجود آورد که هنوز هم سرمشق نویسندگان فارسی زبان است گلستان و بوستان او یکی از شاهکارهای ادبی ایران است که در نهایت در سال 691 هجری در شیراز فوت می کند

ستاسپ: دوره هخامنشی (زمان حکومت خشایار شاه 2466-486 ق.م.) دریا نورد و مکتشف
سنباد: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکوتهای غارتگر اعراب در ایران که به جان و مال و ناموس ایرانیان تجاوز می کردند. او اهل نیشابور بود و پس از اینکه منصور خلیفه عباسی - ابومسلم خراسانی را کشت وی در نیشابور به خونخواهی از ابومسلم که فردی ایرانی و وطن پرست بود برخواست و قیام کرد که در نهایت با شصت هزار نفر از یارانش توسط اعراب بیابانگرد و کشتارگرکشته شد

سورنا: او نه تنها یکی از بزرگترین سردار ایران محسوب می شود بلکه در زمان پادشاهی اشکانیان بزرگترین سردار تاریخ جهان نیز نام گرفته بود. او سپهسالار ارتش ایران بود که در سال 53 قبل از میلاد کراسوس سردار مشهور روم را با سپاهیان بیشمارش شکست داد و تاریخ ایران زمین را دگرگون نمود

سعدی شیرازی: مشرف بن مصلح یکی از 4 شاعر و استاد زبان پارسی ایران زمین در قرن 6 هجری

سهل بن بشر (یا سهل بن حبیب بن هانی): در نیمه اول سده نهم میلادی (سده سوم هجری) در خراسان بر آمد. ستاره شناس و منجم

سیاوش: یکی از اسطوره های ملی ایرانیان. مردم ایران زمان های مدیدی سوگ سیاوش را هر ساله گرامی میداشتند. پسر کیکاوس و پدر کیخسرو. سودابه زن کیکاوس عاشق او شد که سیاوش از او امتناع ورزید. سودابه به همین جهت اورا نزد پدر متهم ساخت و سیاوش بتوران نزد افراسیاب رفت و دختر وی را به زنی گرفت. گرسیو برادر افراسیاب به سیاوش حسد برد و افراسیاب را وادار به کشتن او کرد. که کشته شدن سیاوش باعث جنگهای طولانی و غضب ناکی میان ایرانیان و تورانیان گشت

سیف فرغانی: از شاعران و عارفان قرن 7 هجری

سهل طبری: در اوایل سده نهم میلادی (سده سوم هجری) بر آمد - اهل طبرستان (تبرستان) ستاره شناس وپزشک

صائب تبریزی: استاد غزل سرای پارسی قرن 10 هجری

شهریار: استاد شعر - دانشجوی پزشکی - از مریدان حافظ - که دیوان کاملش را به پارسی و یک مجموعه مشهور آذری به نام حیدر بابا از وی باقی مانده

شیخ بهایی: عالم بزرگ شیعه قرن 10 هجری - از علاقه مندان به تصوف و عرفان پارسی

شمس الدین محمد بن ایوب دینسری:(سده هفتم هجری)- دایره المعارف نویس و نگارنده کتاب نوادر التبا در لتحفه البهادر که شامل مباحثی از علوم طبیعی است

شاپور ذوالاکتاف: شاپور دوم پادشاه مقتدر ساسانی که پس از خلع آذر نرسی بر تخت پادشاهی ایران جلوس کرد و هفتاد سال پادشاهی کرد. او یکی دیگر از پادشاهان بزرگ ایران است که چندین بار از حمله اعراب به ایران جلوگیری کرد و با اندیشه نیک سرزمین آریایی ما را از هجموم بیگانگان محفوظ داشت. او را به این جهت ذوالاکتاف میخوانند که دارای شانه های پهن و بزرگ بود. در بعضی از کتب تاریخی گفته است به دلیل آنکه پس از اسیر کردن مهاجمین (اعراب) از کتف آنان طنابی عبور می داده و همه را به طناب میکشیده ذوالاکتاف نامیده شده ولی این باور با ابهت و منش نیاکان ما در تضاد است

شیده: دوره ساسانی - سازنده کاخ خورنق

شاهین: یکی از بزرگ سرداران و سپهسالاران ایران در زمام پادشاهی خسرو پرویز ساسانی

شیدرنگ: پزشک و فیلسوف ایرانی در عهد ضحاک که پزشکی را یکی از مشاغل واجب الوجوب میدانسته

قطب الدین شیرازی: (1236-1311م)-ریاضیدان،ستاره شناس، نور شناس، پزشک، فیلسوف ایرانی

فارابی،ابو نصر: (مرگ در 340/339 هجری یا 951/950م) دانشمند و فیلسوف، در طبقه بندی علوم و در تبیین قوانین صوت و در تعریف دانش ها نقش عمده ای داشت

فردوسی: حکیم فرزانه ابوالقاسم حسن ابن اسحق. از وی به نام خداوندگار تاریخ و فرهنگ ایرانشهر یاد می کنند. شاعر نامی ایران که ایران را پس از 200 سال از دست زبان اعراب نجات داد و دوباره زبان پارسی را که از ریشه پهلوی و دری گرفته شده است را به کشور هدیه کرد. او در سال 329 در قریه باژ از توابع طوس پا به حیات گذاشت و مدت 35 سال از عمر خود صرف جمع آوری تاریخ ایران به صورت نظم و شعر کرد که منبع گردآوری او از کتاب خدای نامه شاهنشاهی ساسانیان بود. اما حاکم وقت سلطان محمود غزنوی رنج او را ضایع کرد و او را آزرده و رنجیده خاطر نمود. او یکی از سه اثر بزرگ و شاهکار ادبی جهان را بوجود آورد که هم اکنون کشورهای مختلفی یادواره او را گرامی می دارند و او در نهایت اندوه در سال 411 هجری در طوس درگذشت. که بدلیل سروده های جنجالی او علیه اعراب و نکوهش چنیدن باره آنان - مسلمانان بر جشدش نماز نگذاشتند و وی را در گورستان مسلمان خاک نکردند ولی او در تاریخ جاوید ماند شاهنامه بزرگ فردوسی

فضل بن حاتم نیریزی: (مرگ در 922 م / 310 ه) ریاضی دان، هندسه دان و ستاره شناس

فخرالدین عراقی همدانی: عارف و شاعر نامور قرن 7 هجری ایران زمین

فرخی سیستانی: غزل گوی و قصیده سرای نامدار قرن 5 هجری ایران زمین

فروغی بسطامی: شاعر - غزلسرا - استاد پارسی گوی - عارف و ریاضدان قرن 13 هجری

فرغان: دوره ساسانی- سازنده تاق کسرا
عاملی - بهاالدین: (1031-953هجری) ریاضیدان، معمار، فیلسوف

عبید زاکانی: منتقد اجتماعی قرن 7 هجری که شکایات خود را از دست حکام ظالم وقت به شعر پارسی در آورده است

علی بن سهل بن طبری: (سده نهم میلادی / سده سوم هجری) مؤلف فردوس الحکمه در طب و هوا شناسی، نجوم

عمربن فرخان طبری: (مرگ در 815 م / 200 ه) از مردم طبرستان - ستاره شناس و معمار

عبدالملک بن محمد شیرازی: ریاضیدان و ستاره شناسی که در نیمه دوم سده دوازدهم میلادی(ششم هجری) برآمد

عطار نیشابوری: شاعر و عارف نامدار قرن 6 هجری ایران زمین

عبدالرحمن بن عمر صوفی رازی: زاده ری(376-291ه)(986-903م) ستاره شناس

غیاث الدین جمشید محمد طبیب (الکاشی): (790-832 هجری قمری) از مردم کاشان، ریاضیدان و محاسب

عمر خیام: فیلسوف - منجم - ریاضیدان و اندیشمند ایران زمین. که نه تنها ایران را دگرگون نمود بلکه تاثیری ژرف در جهان از خود برجای گذاشت. هم اکنون تندیس این بزرگ مرد در دانشگاه فلورنس ایتالیا نصب است و فلسفه و خصوصیات او تدریس می شود. او در زمان جلال الدین ملکشاه سلجوقی زیست کرد و از قوانین اعراب بیابانگرد که سایه در کشورمتمدن ما گسترانیده بود به تنگ آمده بود و رباعیات بسیاری در شکایت از آنان به روشنی گفت

کاوه آهنگر: آهنگری که چرم پاره خود را بر سر نیزه زد و ضحاک تازی را از تخت پادشاهی ایران به زیر افکند و بعدها چرم وی به درفش ملی کاویانی مبدل گشت. کاوه با یاری مردم ضحاک تازی را در کوه دماوند حبس کرد و فریدون را به سمت پادشاه ایران نشاند

کمبوجیه: کامبوزیا یا کامبیز. فرزند کورش بزرگ. او با اقتداری ستودنی و باور نکردنی در سال 525 قبل از میلاد سرزمین های مصر را بدلیل عمل نکوهیده مصریان در برابر ایرانیان که تعدای از ایرانیان را در مصر کشتند و به تمسخر پرداختند فتح کرد و کل مصر به زیر چتر پادشاهی ایران در آورد. او پیرو مزدیسنا زرتشت بود و همواره دین بهی را دنبال می کرد وی در راه بازگشت خبر دار شد که فردی به نام بردیه یا گئومات ادعای پادشاهی ایران نموده است و به نام برادر او کل پادشاهی را از آن خود کرده و دست به جنایات و کشتار مردم ایران زده که در نهایت از اندوه این کار جان داد. هرودوت چون او به خدای مصر (یک گاو) بی احترامی کرده بود و او را با ضرب چاقو کشته بود به او لقب دیوانه داد ولی این یکی دیگر از برگهای زرین خداپرستی در ایرانیان آن روزگار بود

کورش بزرگ یا کورش کبیر: کورش بنیانگذار حقوق انسان ها و آزادی و برابری بشریت است که جهان را دگرگون نمود. وی از مقتدرترین و با تدبیر ترین افراد تاریخ جهان است که بدلیل اخلاق و منش و کردار نیک نامش در تاریخ به ثبت رسید. او پیرو دین بهی زرتشت بود. که همواره تاریخ از او به عنوان یکی از نوابغ بشریت نام میبرد. او پادشاه ماد را شکست داد. پادشاه لیدی را نیز مغلوب ساخت و بابل را که یکی از بزرگترین مراکز جهان آن روزگار بود با صلح و آرامش و با رغبت مردمان آنجا به کلی فتح کرد و پس از ورود به بابل به احترام به خدای مردوک آنان تاجگذاری نمود تا حسن نیت خویش را به ملت مغلوب به اثبات برساند به صورتی که آنان وی را فرستاده خدا مینامیدند. پس از آن بنای بزرگترین شاهنشاهی و امپراتوری تاریخ را بنا نهاد که در نهایت در سال 528 قبل از میلاد در جنگ با سکاهای خونریز کشته شد. هم اکنون تندیس سنگی این بزرگ مرد در سیدنی استرالیا و یکی از پارکهای بزرگ ایالات متحده و سازمان ملل متحد از طلای خالص نصب می باشد و اعلامیه او در سازمان ملل نقش سمبل آزادی و دموکراسی را برای نخستین بار در جهان ایفا می کند

کیخسرو: سومین پادشاه مقتدر کیانی به خونخواهی کشتن سیاوش برخواست و مدتهای زیادی با تورانیان جنگید و در نهایت آنان را مغلوب ساخت و افراسیاب را به دلیل کشتن سیاوش که نه تنها پدر وی بود بلکه یکی از قهرمانان نامی ایران بود کشت. پدرش سیاوش و مادرش فرنگیس بود

کیومرث: نخستین پادشاه و بنیانگذار سلسله پیشدادی در پیش از ظهور هخامنشیان. نام وی در اوستا گیومرتا آمده است و ذکر شده است که زرتشتیان او را نخستین انسان میدانند. در زمان او مردم در غارها و کوهها بودند و بدن خود را با پوست حیوانات می پوشاندند

گشتاسب: پنجمین پادشاه از سلسله کیانی. پسر لهراسب و پدر اسفتدیار روئین تن گفته شده که زرتشت در زمان وی ظهور نموده است و گشتاسب شاه اولین کسی است که به زرتشت گرویده است و از مبلغان اصلی دین بهی میبشاد که در گسترش آن نقش مهمی ایفا کرده است

وحشی بافقی: غزلسرای و عارف قرن 9 هجری ایران زمین

مازیار: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکومت اعراب در ایران. وی در طبرستان بنایی عظیم ساخت و در جهت بازگرداندن عظمت ایران به قبل از یورش تازیان تلاش کرد. وی در زمان معتصم عباسی قیام خود را آغاز کرد و در صدد بر آمد همگام با بابک خرمیدن هویت ملی ایرانی را زنده کنند که در نهایت با جنگهای معتصم دستگیر و در بغداد کشته شد. او نیز یکی دیگر از تندیس های ملی گرایی ایرانیان در برابر تهاجم دیگر کشورها است

مرداویج: پسر زیار. سردار بزرگ ایرانی که او نیز در جهت متلاشی کردن حکومت اعراب در ایران کوشید و جان داد. وی فرمانده لشگر اسفار پسر شیرویه عامل نصر بن احمد ساسانی بود طبرستان را برای اسفار فتح کرد. پس از کشته شدن اسفار- مرداویج قزوین و همدان و اصفهان و اهواز را گرفت و لشگر المقتدر خلیفه جنایتکار عباسی را شکست داد. وی در کمال تاسف در سال 323 هجری قمری در حمام اصفهان به دست غلامان ترک کشته شد

مطهر بن طاهرمقدسی: (356ه 966م) دربست سیستان برآمد- دایره المعارف نویس وبازگوکننده اعداد بزرگ هندی

مهران: یکی دیگر از سرداران بزرگ ایران. وی از سپهسالاران ارتش ایران (یزدگرد ساسانی) بود و با اعراب بیابانگرد جنگید و ابوعبیده سردار مشهور عرب را به قتل رسانید

مازیار: ماه یزد یار یا مازیا یکی از سرداران بزرگ ایران بود که در هم زمان با قیام بابک خرمدین قیام میهن پرستانه خود را در طبرستان بر ضد حکومت تازی در ایران انجام داد ولی در نهایت در سال 225 هجری قمری به دستور خلیفه پس از چند سال مبارزه کشته شد

حسین معمار: معمار بقعه هارون در سال 918هجری

مهرداد بزرگ یا مهرداد کبیر: موئسس سلسله شاهنشاهی پارتیان بود که ایران را از گسستگی و لجام گسیختگی دوران تحت اشغال یونانیان سلوکی رهایی بخشید. وی در سال 160 تا 140 قبل از میلاد با نبردهای وطن پرستانه ایالتهای ماد - پارس - خراسان - بابل - آشور - هرات و سیستان و... را جزو ایران بزرگ نمود. وی پادشاه سلوکیان را اسیر نمود و با وی با انسانیت رفتار کرد و به او در گرگان مستقر ساخت و برای حسن نیت به آنان با دختر وی ازدواج نمود. او را از بزرگ ترین اشخاص موثر در تاریخ ایران نامیده اند. که به راستی اگر ظهور نمی کرد امروز مشخص نبود ما در کجای تاریخ جای داشتیم

ملک الشعرای بهار: بزرگترین پارسی گوی قرون معاصر که به ایران باستان علاقه بسیاری داشت. روزنامه نگار و نویسنده نامدار ایران زمین در قرن 13 هجری

محمد ابن اشرف شمس قندی: ریاضیدان و ستاره شناس سده سیزدهم میلادی (هفتم هجری

محمد بن ابوبکر فارسی: ریاضیدان و ستاره شناس ایرانی نیمه دوم سده سیزدهم میلادی(هفتم هجری

مسعود سعد سلماس: شاعر قرن 5 هجری - استاد شعر پارسی

مولانا: بزرگترین عارف ایران زمین و پارسی گوی بزرگ قرن 6 هجری

موید الدین طغرانی: (مرگ در 1112/1111م) زاده اصفهان - شاعر و شیمیدان ایرانی

ماشاءالله (مناسه): (مرگ در 815 یا 820 م) یهودی ایرانی الاصلی که در پروژه شهر بغداد با نوبخت همکاری می کرد

محتشم کاشانی: شاعر نامدار ایرانی قرن 9 هجری

محمد بن احمد خرقی: (مرگ در مرو در 1139/1138م) ستاره شناس، جغرافی دان ایرانی که نظریه ای در باب چگونگی حرکت ستارگان نیز ارائه داده است

محمد بن عمربن فرخان طبری: پسر شخص بالا درآغاز سده نهم میلادی (سده سوم هجری) بر آمد. ستاره شناس و مؤلف نجوم

ماهانی - محمد بن عیسی: (مرگ در 874 تا 884 میلادی / 261 تا 271 ه) اهل ماهان کرمان، ریاضی دان و ستاره شناس و مهندس.معادله درجه سوم موسوم به معادله ماهانی از اوست

المظفر: (سده ششم هجری) اهل توس،مخترع گونه ای از اسطرلاب خطی

محمد بن لره: اهل اصفهان بوده ودر فهرست ابن ندیم در زمره مهندسان و محاسبان بشمار آورده شده است

نادر شاه افشار: وی یکی از بزرگترین پادشاهان بعد از اسلام و نوابغ زمان خود بود. زمانی که افغانها و روسها و عثمانی ها از اطراف به ایران هجوم آورده بودند و در جهت متلاشی کردن ایران حمله کرده بودند نادر برخواست و مملکتی را که در نهایت هرج و مرج بود همصدا کرد و لشگر بزرگی آماده کرد و نزد شاه طهماسب رفت و به عنوان فرمانده ارتش ایران به دشمنان ایران حمله کرد. فتنه ها را خواباند. افغانها را بیرون کرد. عثمانی ها و روسها را شکست داد و در سال 1148 هجری بعد از خلع شدن شاه طهماسب بر مسند پادشاهی ایران جلوس کرد. بعد از آن هندوستان را به طور کامل فتح کرد و غنائم بسیاری از آنجا به ایران آورد. وی در نهایت تاسف در 1160 هجری توسط چند تن از سران قزلباش در اطراف قوچان کشته شد ولی نامش جاودانه در ایران ماند

نوبخت: (مرگ 770776 م / 171-170 ه) ستاره شناس و مهندس ایرانی که تحت سر پرستی خالد بن برمک که وی نیز ایرانی بود طرح بغداد را انجام داد

نصرالدین طوسی: (672-598 هجری) اهل توس، ریاضیدان، ستاره شناس،دانشمند علم مواد

ناصر خسرو: شاعر نامدار قرن 5 هجری. حکیم فاضل و صوفی پارسی زبان

نظامی گنجوی: حکیم ابومحمد الیاس بن زکی بن موئد ملقب به نظامی گنجوی شاعر نامدار ایران زمین در سال 535 در شهرستان اراک - تفرش روستای تاد متولد شد. بر سر تولد وی اتفاق نظر نمی باشد. عده ای نیز باور بر این دارند که وی در شهر گنجه از آران بالای رود ارس به دنیا آمده است. در هر دو شهر شکی بر ایرانی بودن وی نیست. زیرا همه گنجه در جمهوری آذربایجان شهری ایرانی است و هم تفرش. وی یکی از بزرگترین شاعران ایران زمین است که به گفته پارسی شناسان بعد از فردوسی او قراردارد. وی حماسه خسرو پرویز پادشاه ایران را با شیرین به شاهکاری ادبی تبدیل کرد. مخزن الاسرار - منظومه لیلی و مجنون - هفت پیکر - و اسکندر نامه از دیگر شاهکار های او است. گنجه از شهرهای کوچک ایران بود و امروز متوسط از ایران جدا گشته است و هم اکنون آرامگاه او آنجا قرار دارد

هاتف اصفهانی: شاعر نامدار قرن 12 هجری - استاد پارسی گوی ایران زمین

یحیی بن ابی منصور: (مرگ در 831 م / 216 ه) از نژاد ایرانی که در بغداد بر آمد ستاره شناس و مؤلف زیج، نوه اش هارون بن علی هم ستاره شناس و مؤلف زیج بود

یعغوب بن طارق: (مرگ در 796 م / 180 ه)از نژاد ایرانی ستاره شناس

یعقوب لیث: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکومت اعراب در ایران که گامهای اساسی در جهت بر اندازی تازیان در ایران برداشت وی نمونه دیگری از وطن پرستی ایرانیان در برابر هجوم بیگانگان به کشور شان بود. او پسر لیث رویگر بود. بواسطه کفایت و جوانمردی و دلیری از رویگری و عیاری به امارت سیستان رسید. سپس هرات و کرمان و شیراز و خراسان را گرفت و در جهت پاکسازی ایران از دست اعراب گام برداشت. وی بر ضد معتمد خلیفه کشتارگر عباسی قیام کرد و برای نابود ساختن حکومت عرب - جوانمردانه جنگید. سپس قصد حمله به بغداد را کرد و در صدد آمد که خلیفه ننگین عرب را بکشد لیکن عمرش کفاف نداد و در اثر بیماری در سال 265 هجری قمری در گندی شاپور یا جندی شاپور امروی خوزستان درگذشت
یقبوب بن محمد رازی: ابن ندیم وی رااز مهندسان و محاسبان دانسته است

*******************

برخی دیگر از زنان و مردان دانشمند معاصر ایرانی در جهان امروز

پرفسور بیژن داوری: معاون ارشد شرکت مشهور IBM

حسین اسلامبلچی: رئیس شرکت مخابرات امریکا – IT & t

فرزاد ناظم: مدیر فنی سایت جهانی یاهو

امید کردستانی: معاون ارشد گوگل و از بنیانگذاران موتور جستجوگر گوگل

پییر امیدیار: موئسس و رئیس شرکت EB از بنیانگذران تجارت الکترونیک جهان

پرفسور لطفی زاده: استاد دانشگاه آمریکا – پدر منطق فازی – کامپیوتر هوشمند – بنیانگذار نسل سوم کامپیوتر در جهان

محمد شعبانی: رئیس شرکت اطلاعات سیسکو در سن هفده سالگی

فرهنگ فلاح: فوق لیسانس فیزیک در سن سیزده سالگی

ایمان ضیابری: مسلط به چهار زبان مهم دنیا – جوانترین خبرنگار فارسی در جهان

رضا کهلولی: برترین مخترع جهان در سال 2005 در سن هقده سالگی

علیرضا خسروی: هفده ساله کاشف پمپ قلب مصنوعی

دکتر نادر نجفی: مخترع سنجشگر فشار خون به اندازه دانه برنج

دکتر نصرت الله نزاکت گو: پیوند کبد از زنده به زنده از مادر به فرزند برای نخستین بار در خاورمیانه

پرفسور مجید سمیعی: رئیس جراحان مغز جهان در آلمان

محمد رضا شجریان: دارنده مدال پیکاسو از سازمان یونسکو

پرفسور محمد جمشیدی: مدیر برنامه های داخلی ایستگاه فضایی ناسا

دکتر فیروز نادری: مدیر برنامه اجرایی سیاره مریخ در ایستگاه فضایی ناسا

فریار شیرزاد: معاون وزرات بازرگانی امریکا- دستیار ریاست جمهوری امریکا

پرفسور علی جوان: بنیانگذار لیزر گاز- دارنده مدال استوارت- جان هرتز – فردریک آیوز

حمید عظیمی: عضو ارشد شرکت اینتل در امریکا

بهرام مهذبی: مدیر شرکت مایکروسافت در سال 2000 دبی

قاسم اسرار: عضو هیات مدیره ایستگاه فضایی ناسا

بیژن پاک زاد: یکی از بزرگترین سازندگان عطر و طراحی لباس در جهان

نادر مدانلو: رئیس نخستین شرکت خصوصی پرتاب ماهواره در امریکا

خانم صبا ولد خانی: برنده جایزه جوانترین کاشف جهان

فرح کریمی: عضو پارلمان هلند

خانم کریستین امانپور: ریاست یکی از بخشهای بزرگ خبرگزاری س ان ان

خانم مریم کامکار: مدیر موئسسه نرم افزاری سوئد

خانم انوشه انصاری: رئیس موئسسه تکنولوژی شرکت مشهور تل کام و نخستین زن مسلمان و ایرانی جهان که به فضا سفر کرده است

خانم کتیا فلک شاهی: مدیر شرکت مشهورNEA

خانم آزاده تبارزاده: دانشمند ایستگاه فضایی ناسا

خانم آزیتا ولی نیا: استاد فیزیک دانشگاه امریکا – عضو پژوهشگران ناسا

خانم ماریا خرسند: رئیس شرکت اریکسون

توکا نیستانی: انیمشین ساز کارتونهای بین المللی

مریم میرزاخانی: برنده جایزه بین المللی ریاضی فیلیذ

گردآورنده و نگارش: رضا رحیمی