نمونه سوالات درس 17 مطالعات ششم

1- چرا دریای خزر در واقع یک دریاچه است؟ چون به اقیانوس راه ندارد.

2- چرا به دریاچه ی خزر، دریای خزر می گویند؟ چون بزرگ ترین دریاچه ی جهان است.

3- ایران از کدام جهت های جغرافیایی به دریاها دسترسی دارد؟ شمال و جنوب

4- دریا را تعریف کنید.

دریاهای گودال های پر از آبی هستند که به اقیانوس ها راه دارند.

5- اقیانوس را تعریف کنید.

اقیانوس ها پهنه های بسیار بزرگ آبی کره ی زمین هستند.

6- دریای خزر در طول تاریخ چه نام هایی داشته است؟ (4 نام)

دریای گیلان، دریای مازندران، دریای قزوین، دریای گرگان

7- عمق دریای خزر در قسمت های مختلف آن چقدر است؟

عمق دریای خزر در تواحی شمالی آن بسیار کم است. به طوری که در بعضی نواحی به کم تر از 10 متر می رسد. امّا در نواحی جنوبی نزدیک به ایران عمق آن بیش

از 1000 متر است.

8- چند رود که به دریای خزر می ریزند، نام ببرید.

سفید رود، رود چالوس، رود هراز، رود گرگان

9- جلگه های حاصلخیز ساحل دریای خزر چگونه به وجود آمده اند؟

رودهایی که از ایران می ریزند این جلگه ها را به وجود آورده اند.

10- دریای خزر ایران را به کدام کشورها مربوط می کند؟

ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، روسیه، قزاقستان

11- خلیج چیست؟

به پیش روی آب دریاها در خشکی «خلیج» می گویند.

12- خلیج فارس از پیش روی آب کدام دریاها در کدام خشکی ها ایجاد شده است؟

خلیج فارس از پیش روی آب دریای عمان و اقیانوس هند در خشکی های ایران و عربستان ایجاد شده است.

13- خور چیست؟

در کناره های خلیج فارس بریدگی های عمیقی وجود دارد که ساکنان اطراف به آ«ها خور می گویند.

14­- خورها برای چه اموری مناسب هستند؟

خورها برای ایجاد بندر و پهلو گرفتن کشتی ها مناسب هستند.

15- تنگه چیست؟

به آبراهه ای که دو دریا را به هم وصل می کند، تنگه می گویند.

16- چند رود را که به دریاهای جنوب می ریزند، نام ببرید.

اروند رود، رود جراحی، رود هندیجان، رودمند، رود شور، رود سرباز

17- چند جزیره ی متعلق به ایران در خلیج فارس را نام ببرید.

خارکو، خارک، لاوان، هندورابی، کیش، فرور، بنی فرور، سیری، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، قشم

18- از چه طریق ایران به همسایگان جنوبی خود مربوط می شود؟

خلیج فارس و دریای عمان

19- ایران از طریق خلیج فارس با کدام کشورها همسایه است؟

امارات، قطر، عربستان، کویت و عراق

20- چند منبع تاریخی را که در آن ها نام خلیج فارس یا دریای پارس آمده، ذکر کنید.

کتیبه داریوش پادشاه هخامنشی، کتاب های دانشمندان و جغرافی دانان مسلمان چون ابوریحان بیرونی ف نقشه های اروپاییان از عصر اکتشافات جغرافیایی

21- در نقشه های خارجی دریای خزر... دریای کاسپین... نامیده می شود.

22- عمق دریای خزر در نواحی... شمالی... آن بسیار کم است.

23- میزان شوری آب دریای خزر از دیگر دریاها و اقیانوس ها... کم تر... است.

24- ساحل خلیج فارس از دهانه... اروند رود... تا... بندرعباس... امتداد یافته است.

25- میزان شوری آب خلیج فارس... بیش تر... از دریای عمان است.

26- عمق خلیج فارس بسیار... کم تر... از دریای عمان است.

27- خلیج فارس به طور متوسط... 30... متر عمق دارد.

28- ساحل دریای عمان از... بندرعباس... تا... بندرگواتر... امتداد دارد.

29- دریای عمان به اقیانوس... هند... راه دارد.

30- عمق دریای عمان به سمت... اقیانوس... بیش تر می شود.

31- عمق دریای عمان در اطراف چابهار به حدود... 3000... متر می رسد.

32- خلیج فارس از طریق آبراهه ای به نام... تنگه هرمز... دریای عمان وصل می شود.

33- بزرگ ترین جزیره ی ایران درخلیج فارس... قشم... نام دارد.

34- از گذشته های بسیار دور مردمان کناره ی خلیج فارس به... تجارت... و... دریانوردی... مشغول بوده اند.

35- قوم پارس خلیج فارس را... دریای پارس... نامیدند.

فعالیت (1)                                            صفحه 91

روز 10 اردیبهشت در تقویم روز ملّی خلیج فارس نامیده شده است. علّت چیست؟

پرس و جو کنید.

در چنین روزی، در زمان شاه عباس صفوی نیروهای دلاور ایرانی توانستند پرتغالی ها را از طریق خلیج فارس به ایران حمله کرده بودند شکست داده و آن ها را بیرون برانند. برای گرامی داشت این روز، آن را روز ملّی خلیج فارس نامیدند.

فعالیت (2)                                            صفحه 19

کاربرگه ی شماره 21 و 22 و 23 کتاب کار را انجام دهید.

کاربرگه ی شماره ی 21

نقشه ی دریاها

1- روی نقشه نام خلیج فارس و دریای عمان را نبویسید.

2- نام تنگه ی هرمز را بنویسید.

3- نام کشورهای اطراف خلیج فارس را که با علامت؟ مشخص شده اند، بنویسید.

4- دریاها را با مداد آبی رنگ کنید.

1- نام دریای خزر را روی نقشه بنویسید.

2- دریای خزر را با مداد آبی رنگ کنید.

3- نام کشورهای اطراف دریای خزر را که با علامت، مشخص شده روی نقشه بنویسید.

کاربرگه ی شماره 22

دریاهای ایران

الف - کدامیک از ویژگی های زیر مربوط به خلیج فارس و کدام مربوط به دریای عمان است؟ علامت بزنید.

ویژگی

دریای عمان

خلیج فارس

به اقیانوس هند راه دارد

عمق آن بیش تر است.

شوری آن بیش تر است.

دارای جزایر فراوانی است.

دارای خورها یا بریدگی های زیاد است که برای بندر مناسب اند.

ایران و پاکستان به آن دسترسی دارند.

ب - جاهای خالی را کلمات مناسب پر کنید.

دریا 

تنگه 

خلیج

دریاچه

1-... دریاچه... گودال های آبی وسیع در سطح زمین است که به اقیانوس راه ندارد.       

2- به پیشروی آب دریاها در داخل خشکی ها... خلیج... می گویند.

3- باریکه یا آبراه های که دو دریا را به هم وصل می کند،... تنگه...نامیده می شود.

کاربرگه ی شماره 23

بنادر

الف) نام بنادری را که روی نقشه نوشته نشده است بنویسید.

در قسمت شمال ایران در نزدیکی بندر آستارا، بندر انزلی و در نزدیکی بابلسر بندر ترکمن است.

در قسمت جنوب ایران از چپ به راست، بندر بوشهر، بندر عباس و چابهار قرار دارد.

ب) در بندرها چه فعالیت هایی صورت می گیرد؟ سه مورد بنویسید.

صیّادی و ماهیگیری، تجارت (صادرات و واردات کالا)، حمل مسافر با کشتی، انتقال نفت 

1- چه کسانی خانه ی خدا را در مکه تجدید بنا کردند؟

دو پیامبر خدا، حضرت ابراهیم (ع) و پسرش حضرت اسماعیل (ع) 2- مشرکان خانه ی خدا را برای چه کاری قرار دادند؟

مشرکان مکه بت های خود را در خانه کعبه قرار دادند و هنگام طواف در برابر آنها تعظیم می کردند.

3- بعد از پیامبری حضرت محمد (ص) خداوند درباره ی کعبه به او چه فرمان داد؟

خدا به او دستور داد خانه اش را از بت ها پاک کند و آن را خصوص عبادت خدا پرستان قرار دهد.

4- آداب زیارت خانه ی خدا چیست؟

پیش از ورود به مکه لباس احرام پوشیده و با لباس یکسان وارد مسجد الحرام شود.

5- چه اعمالی در حج انجام می گیرد؟

دور خانه 7 بار طواف می کنند و به سمت کعبه نماز می خوانند و آنگاه فاصله ی میان دو کوه صفا و مروه را نیز 7 بار طی می نمایند و در روزعید قربان به فرمان خدا گوسفند قربانی می کنند.

6- مسلمانان در روز عید فطر چه کار می کنند؟

مسلمانان در این روز به عنوان زکات پولی به نیازمندان می دهند.

7- عید ما مسلمانان چه زمانی است؟

روزی است که فقیران را شاد و خوشحال کنیم.

8- در روز عید فطر و عید قربان چه آدابی انجام می شود؟

غسل می کنیم، بهترین لباس های خود را می پوشیم و 2 رکعت نماز عید می خوانیم.

9- خانه ی خدا در... مسجد الحرام... قرار دارد.

10 - در مراسم حج روز... عید قربان... گوسفندی قربانی می شود.

11- پایان ماه رمضان را... عید فطر... می نامند.

فکر کن و بگو                                 ص 55

با توجه به آنچه در درس خواندیم ، مراسم حج چه فایده هایی دارد؟

ما را به خدا نزدیک تر می کند و اتحاد بین مسلمانان بیشتر می شود و ما با

خلوص نیت بیشتری خدا را تسبیح می کنیم.

گفت و گو کنید                              ص 55

- عید ما مسلمانان چه ویژگی مهمی دارد؟

فقیران را شاد و خوشحال می کند و مستمندان را کمک می کند. 

1- آیه 97 سوره ی انعام به کدام نعمت خداوندی اشاره می کند؟

دریا - و خداوند دریا را برای استفاده ی شما قرار داد.

2- چرا به منطقه ی خلیج فارس «انبار نفت جهان» می گویند؟

زیرا منابع نفت و گاز در این منطقه بسیار زیاد است.

3- نفت و گاز در خلیج فارس از کدام قسمت ها استخراج می شود؟

از کف خلیج فارس در ناحیه ی کم عمق نزدیک به 4- نفت کشورهای نفت خیز منطقه ی خلیج فارس چگونه به سایر کشورهای جهان منتقل می شود؟

همه روز نفتکش های عظیمی از خلیج فارس و تنگه ی هرمز عبور می کنند و نفت را انتقال می دهند.

5- علاوه بر خلیج فارس در کدام دریاهای اطراف ایران منابع نفت و گاز وجود دارد؟ این منابع توسط چه کسانی استخراج می شود؟

دریای خزر - کشورهای اطراف این دریا به کشف و استخراج نفت از آن مشغول اند.

6- در دریاهای ایران چند نوع ماهی زندگی می کنند و چه فوایدی دارند؟

صدها نوع ماهی زندگی می کنند و هر یک ارزش غذایی و طعم خاصی دارند و بعضی هم زینتی هستند.

7- به کدام مادّه ی غذایی دریایی «مروارید سیاه» گفته می شود؟

خاویار یا تخم ماهیان خاویاری دریای خزر به مروارید سیاه مشهور و از گران ترین غذاهای جهان است.

8- چرا صید ماهی در دریای خزر از اوایل بهار تا اوایل پاییز ممنوع است؟

زیرا این ایام، زمان تخم ریزی ماهیان در این دریاست.

9- ماهیگیری در دریاهای ایران چگونه صورت می گیرد؟

برای ماهیگیری در آبهای اطراف سواحل از کشتی ها و لنج های کوچک استفاده می شود اما صیادان برای ماهیگیری در آب های عمیق به کشتی های مجهز نیاز دارند

که دارای لوازم پیشرفته ی ماهیگیری و سرد خانه هستند.

10- چرا کشتی ها و کامیون های حمل ماهی باید یخچال و سردخانه داشته باشند؟

برای اینکه این مادّه ی با ارزش غذایی فاسد نشود.

11- چند نوع ماهی خوراکی که از دریای خزر صید می شوند؟ نام ببرید.

ماهی کولی، ماهی سفید، سوف، کپور، کفال، کیلکا، ماهیان خاویاری، (تاس ماهی، اوزون برون، دراکول، فیل ماهی) 12- چند نوع از آبزیان خوراکی خلیج فارس و دریای عمان را نام ببرید.

ماهی سرخو، سنگسر، حلوا، قباد، شوریده، زبیده  و میگو

13- طرز تهیه ی کنسرو ماهی در کارخانه های کنسرو سازی را توضیح دهید.

ماهی ها را پس از صید با کامیون های یخچال ار به کارخانه حمل می کنند. در آن جا ماهی را به قطعات بزرگ برش می دهند و در در دیگ های مخصوص می ریزند تا در مدت معیّنی بپزد، بعد دستگاه خودکار، تکه های پخته شده را درون قوطی می ریزد و نمک و روغن به آن اضافه می کند. هوای قوطی ها نیز خارج می شود تا فاسد نشوند.

14- در شهرهای بندری مردم بیش تر به چه شغل هایی مشغول اند؟

در شهرهای بندری علاوه بر ماهیگری، عده ای از مردم به بارگیری و بار اندازی کالای کشتی ها مشغول اند. در این مناطق انبارهایی نیز برای نگهدار کالاها به وجود آمده است که برخی از مردم به انبارداری مشغول اند. همچنین عده ای در کارخانه های کشتی سازی و لنج سازی یا مراکز تعمیر گشتی ها مشغول به کار هستند.

15- کارخانه های کشتی سازی و لنج سازی در اطراف کدام شهرهای ایران قرار دارند؟ چند نمونه مثال بزنید.

در اطراف بندر عباس، بوشهر و چابهار در جنوب و نکا در سواحل دریای خزر

16- دریا چه نقشی در توسعه ی گردشگری در ایران دارد؟

همه ساله عده ی زیادی از مردم کشور ما برای  تفریح و گذراندن تعطیلات تابستان به سواحل شمالی ایران سفر می کنند. سواحل زیبای جنوبی ایران و جزایر قشم، کیش و بندرعباس و چابهار نیز برای گردشگری در فصل زمستان مناسب هستند و مسافران از دریاها، بناهای تاریخی و بازارهای این نواحی دیدن می کنند.

17- چند نوع از موجودات با ارزش دریایی که در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند، نام ببرید؟

ماهی های تزیینی، مرجان ها، صدف ها، لاک پشت های کمیاب و پستاندارانی چون دلفین و نهنگ ها

18- وظیفه ی ما در مقابل استفاده های فراوانی که از دریا می کنیم چیست؟

این است که به دریا آسیب نرسانیم و از آن و موجودات با ارزشش حفاظت کنیم.

19- یکی از مهمترین دلایل اهمیت خلیج فارس، وجود منابع سرشار... نفت... و... گاز... است.

20- در ایران علاوه بر خلیج فارس، دریای... خزر... نیز دارای منابع نفت و گاز است.

21 - بزرگ ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان... دریای خزر... است.

22- از آبزیان مهم دریاهای جنوب... میگو... است که با نزدیک شدن به ماه مهر، ماهیگیران جنوب خود را برای صید آن آماده می کنند.

23- بخشی از ماهی های خوراکی صید شده به کارخانه های... کنسروسازی... منتقل می شوند.

24- از بین منابع غذایی دریایی، ایران همه ساله مقدرا زیادی... میگو... و... خاویار... به کشورهای دیگر صادر می کنند.

25- از بزرگ ترین زیستگاه های موجودات دریایی... خلیج فارس... و... دریای عمان... هستند.

26- دریای خزر محل زندگی... ماهیان... و... پرندگان مهاجر... است.

*فعالیت (2)                                صفحه 92*

چرا خلیج فارس از دیرباز مورد توجّه کشورهای قدرتمند بوده و آن ها همواره در پی نفوذ به این منطقه هستند؟ در کلاس گفت و گو کنید.

زیرا خلیج فارس دارای منابع سرشار نفت و گاز است، همچنین همه روزه نفت کش های عظیمی از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز ف نفت کشورهای نفت خیز را به سایر

کشورهای جهان انتقال می دهند.

کشتی های تجاری نیز از این مسیر برای انتقال کالاهایشان استفاده می کنند،

از اینر و کشورهای قدرتمند همواره در چی نفوذ به این منطقه پر ارزش هستند.

*فعالیت (3)                                صفحه 94*

چگونه می توانیم کنسرو ماهی فاسد شده را تشخیص بدهیم؟

برآمدگی سر و ته کنسرو نشانه ی فساد آن است. ضمن این که به تاریخ انقضای کنسرو نیز دقت می کنیم.

*فعالیت (7)                                صفحه 95*

همفکری کنید و ده شغل را که با دریا سرو کار دارد، فهرست کنید و بنویسید.

ماهی گیری، قایق رانی، کشتی سازی، ملوانی، کنسرو سازی، غوّاصی، کار در سکوهای نفتی، کار در سازمان شیلات، آموزش شنا، کار در سازمان بنادر و کشتیرانی، بارگیری و بار اندازی کالاهای کشتی ها، انبارداری در بنادر و...

*فعالیت (9)                                صفحه 95*

به این دو تصویر توجه کنید و بگویید هر کی از این سازمان ها در کدام امور دریایی فعالیت می کنند؟

سازمان شیلات جمهوری اسلامی ایران در امور مربوط به ماهی گیری و صیّادی در دریا (صید مرجان، مروارید...) خرید کشتی های ماهی گیری، آموزش ماهی گیران  و امور مربوط به قایق های ماهی گیری، تولید کنسرو و... فعالیت می کند.

سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در اموری چون پاکسازی و لایروبی بنادر، احداث اسکله حمل و نقل کشتی ها و... فعالیت می کند.         

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش فراشناخت، هوش و خودکارآمدی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه بود. نمونه‌ی پژوهش که به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای تصادفی انتخاب گردیدند شامل 298 دانش‌آموز (123 دختر و 175 پسر) سال اول دبیرستان شهرستان دنا از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد بود. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه‌ی آگاهی فراشناختی (شراو و دنیسون، 1994)، خرده مقیاس پرسشنامه انگیزش برای یادگیری (پینتریچ و دی گروت، 1990) و آزمون پیش‌رونده‌ی ریون (1938) استفاده شد. نتایج حاصل از محاسبه‌ی پایایی و روایی ابزار‌‌ها با استفاده از ضرایب پایایی آلفای کرونباخ، بازآزمایی و همبستگی هر عامل با نمره‌ی کل حاکی از پایایی و روایی قابل قبول آزمون‌‌‌ها بود.

یافته‌های حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه بیانگر این بود که هر سه متغیر هوش، فراشناخت، و خودکارآمدی پیش‌بینی‌کننده‌ی مثبت پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان هستند؛ هوش دارای بیشترین سهم در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی است و بعد از آن خودکارآمدی و فراشناخت قرار دارد. همچنین، از میان ابعاد فراشناخت، تنظیم شناخت به‌طور معناداری پیشرفت تحصیلی را پیش‌بینی می‌کند اما دانش شناخت پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری از پیشرفت تحصیلی نیست.

نتایج تحلیل رگرسیون متغیرهای پژوهش در مورد دختران و پسران نشان داد که هوش پیشرفت تحصیلی هر دو جنس را پیش‌بینی می‌کند اما خودکارآمدی تنها پیشرفت تحصیلی پسران را پیش‌بینی می‌نماید. همچنین، در نمره‌ی هوش و پیشرفت تحصیلی تفاوت معنی‌داری به نفع پسران وجود دارد. در مورد خودکارآمدی و فراشناخت میانگین دو جنس تفاوتی ندارد.

نویسنده: عین اله طیموری فرد

مقدمه:

در اواخر جنگ جهانی دوم دنیا با یکسری دگرگونی هایی در فلسفه اروپا آشنا شد. منادی این دگرگونی ها داستان ها و نمایشنامه ها و کارهای ادبی بعضی از فیلسوفان و نویسندگان فرانسه بود. این نوشته ها که غالباً بویی از بیگانگی و طعمی از سرگشتگی داشتند آنها را شگفت انگیز و مقبول طبع؛ در عین حال از نظر فهم مشکل می کرد. این حرکت جدید تحت عنوان اگزیستانسیالیسم[1] یا فلسفه اصالت وجود مطرح شد. رنه لافراژ می گوید: "در سال 1946 در تمام دنیا، از خود فرانسه گرفته تا آرژانتین و آمریکا مردم می پرسیدند که این مکتب جدید چیست و چه می خواهد بگوید؟" زمینه های اساسی مورد بحث نویسندگان اگزیستانسیالیسم تیره و مبهم بود و بیشتر در مورد اضطراب ها، ناامیدی ها، مرگ و ازخودبیگانگی بود.

پیشینه تاریخی:

اگزیستانسیالیسم گرایشی است فلسفی که در قرن نوزدهم مطرح و در قرن بیستم توسعه یافت. اما این که این فلسفه از چه تاریخی شروع شده مورد اختلاف نظر محققان است. اگزیستانسیالیسم جدید با کارهای کیر کی گارد شروع می شود ولی موضوعات اگزیستانسیالیستی در نوشته های پیش از او نیز یافت می شود. قسمت های خاصی از کتاب مقدس تورات مثلاً سفر جامعه مطالبی را عنوان کرده است که قابل مقایسه با نوشته های اگزیستانسیالستی است، همچنین می توان در مورد برخی از نوشته های قدیس اگوستین و پاسکال فیلسوف و ریاضیدان فرانسوی نیز چنین قضاوتی نمود. در میان رباعیات پرحلاوت خیام شاعر فیلسوف و ریاضیدان پرآوازه ایران و نیز جابجا در میان آثار متصوفه اسلامی نیز می توان مشابهاتی را در برخی از زمینه های اگزیستانسیالیستی یافت. آن دسته از آراء متصوفه که با عقاید اگزیستانسیالیستی تشابه دارد بیشتر شباهت به اگزیستانسیالیسم مذهبی کیر کگارد دارند. داستایفسکی نویسنده صاحب نام روسی نیز گاه بعنوان یکی از پیشتازان اگزیستانسیالیسم است؛ یاداداشتهای زیر زمینی او از نظر بسیاری از محققین فلسفه و منتقدین ادبی سرشار از افکار اگزیستانسیالیستی است.

فیلسوفان اگزیستانسیالیسم با عقل پرستی رایج در عصر و زمان خود سخت مخالف اند. هرچند برخی از آنها مانند کرکگور با ایمان گرایی افراطی خود، حق عقل را به جا نمی آورند، اما کسانی مانند یاسپرس توجه بسیاری به عقل و هم چنین علوم تجربی دارند.وی نیز می پذیرد که شناسایی برخی از واقعیات فراتراز عقل است،اما راه تفکر را بسته نمی داند.وی حتی با عقل گریزی برخی از متفکران مخالف است.وی بر آن است تا حرکت عقل و تفکر را پاس بدارد و از رابطه ی تفکر با مراتب وجود انسان سخن بگوید.(45،ص کرمی) این مکتب مرکز ثقل تاملات خود را تفکر در باب وجود انسان قرار داده است.

مقدمه

پراگماتیسم فلسفه ای است که اول بار در آمریکا پدید آمد و در تفکر و حیات عقلی این سرزمین تاثیر زیادی بر جای گذاشت. این فلسفه در اواخر قرن نوزدهم با متفکرانی نظیر ویلیام جیمز و جان دیویی به ظهور رسید. به نظر این متفکران، پراگماتیسم انقلابی است علیه ایده آلیسم و کاوشهای عقلی محض که هیچ فایده ای برای انسان ندارد. در حالی که این فلسفه، روشی است درحل مسائل عقلی که می تواند در سیر ترقی انسان بسیار سودمند باشد (گوتک، 1384).

روش تدریس در نظر عملگرایان با ویژگیهای اساسی تفکر یکسان است و بهترین روش از نظر آنها همان روش حل مسئله است.زیرا از نظر آنها این روش نوعی آمادگی برای زندگی است.آنها توصیه می کنند که هم معلم وهم شاگرد باید به جای پیروی از ساخت سنتی محتوی درسی متوجه معلوماتی باشند که مفید بودن آنها در حل مسئله ای خاص به اثبات رسیده است. روش حل مسئله از نظر آنها قابلیت کاربرد در تمام دوره های تحصیلی را دارد.
روش تدریس کاملاً فعال، تجربی، برنامه ریزی شده و با توجه به رغبتها و انگیزه های دانش آموزان و بر اساس فعال بودن آنها مبتنی است. محور اصلی تربیت، دانش آموز است که باید آنچه را که برای زندگیش مفید است بیاموزد و تجربه کند. معلم باید به دانش آموزان باید مطالب تازه را بیاموزد   و تا زمانی که مطلب جدید مورد توجه او قرار نگرفته و زمینه ای برای آموزش مطالب جدیدتر فراهم نکرده مطلب دیگری به آنها نیاموزد. زیرا اگر تجربه ای باعث انگیزش رغبت دانش آموز نشود؛نمی تواند زمینه تجربه تازه تر را در او ایجاد کند. مطلب تازه باید به عنوان وسیله ای جهت رفع اشکال و حل مساله ارائه گردد. این روش تدریس به نظر جان دیویی همان روش تحقیق است که دارای مراحل زیر می باشد:
1 – ارائه مطلب تازه به عنوان وسیله ای برای حل مساله و رفع اشکال
2 – فراهم کردن وسیله دستیابی دانش آموز به اطلاعات و معلومات لازم برای حل مساله
3 – هدایت دانش آموز در استفاده از اطلاعات جمع آوری شده، تهیه پیشنهادها، استنباط مفاهیم و معانی و بدست آوردن توضیحات آزمایشی و قضایای تجربی
4 – انتخاب راه حلهای درست برای حل مساله

در عملگرایی، مخصوصا ابزارگرایی بیش از سایر سیستم‌های فلسفی، انسان و آموزش و پرورش مورد بحث قرار گرفته‌اند به طوری که عملگرا (پراگماتیست)، آموزش و پرورش را جنبه یا بعد فعال فلسفه می‌داند و معتقد است که فلسفه از تربیت، زاییده می‌شود نه برعکس. به نظر دیوئی بهترین و مهمترین تعریف فلسفه این است که «فلسفه، عبارت از نظریه تربیتی به معنای وسیع کلمه است.»

فلسفه آموزش و پرورش پراگماتیستی را می‌توان در چند اصل زیر خلاصه کرد:
1- مبدا و محور آموزش و پرورش کودک است و تعامل میان محیط طبیعی و اجتماعی کودک است که به او تجربه می‌دهد و مربی باید همواره به این تعامل توجه خاص داشته باشد.
2- تربیت از نظر پراگماتیسم توجیه و هدایت‌ انگیزه‌ها و استعدادهای فطری است و در نتیجه این آموزش و پرورش کودک را شکل‌پذیر، فعال و نتیجه‌بخش، مبتکر و خلاق تربیت می‌کند.
3- پراگماتیست‌ها برای فرد، آزادی، اعتقاد و ایمان او ارزش زیادی قائل هستند به بیان دیگر، هر فرد در اجتماع می‌تواند و حق دارد مقام متناسب خود را اشغال کند.
4- پیروان فلسفه پراگماتیسم به فرآیند و روش، بیش از هدف و نتیجه عمل اهمیت می‌دهند.
5- پراگماتیست عقیده دارد که دانش‌آموز باید دائما در وضع فعال قرار گیرد و نباید از او انتظار داشت که عقاید و نتایج اندیشه مردم را بپذیرد. معتقد است که آموزش و پرورش باید کودک را تحریک و ترغیب کند تا خود و در نتیجه فعالیت ذهنی و تجربی خود را بشناسد. به این ترتیب پراگماتیسم عمل را بر تفکر ذهنی و انتزاعی مقدم می‌داند.
6- پراگماتیست معتقد است که کودک از راه فعالیت شخصی بیش از روش تقلید یاد می‌گیرد.
این مکتب درصدد آن است که کودک در اوضاع و احوالی قرار گیرد که خود در نتیجه کوشش به حقیقت برسد.
7- پراگماتیسم تقسیم برنامه درسی را به علوم و مواد مختلف مورد انتقاد قرار می‌دهد زیرا میان آنها فرق زیادی نمی‌بیند و معتقد است باید معرفت و شناخت را به کودک به صورت فعالیت واحد زنده، آنچنان که در طبیعت هست، درآورد و کودک از این شناخت خود در حل مسائل و مشکلات زندگی استفاده کند و به این شناخت از دیدگاه عملی بنگرد.
8- فلسفه عمل‌گرایی به اصل تکامل در برنامه درسی معتقد است و این اصل عبارت از زندگی دانش‌آموز و تجربه او به طور کلی و خصوصا فعالیت کنونی وی است.
9- پراگماتیست، مدرسه را جامعه کوچکی از اجتماع بزرگ می‌داند و معتقد است که دانش‌آموز از راه فعالیت‌های خود در این جامعه می‌تواند با حقوق و وظایف یا به طور کلی مسائل اخلاقی آشنا شود و آنها را به کار بندد. در این صورت دیگر معلم نقش واعظ و سخنران را نخواهد داشت.
10- پراگماتیست از طریق روش پروژه مشخص می‌شود. در این روش کودک را با مشکلات و مسائل عملی در زندگی مواجه می‌کنند تا شخصا درباره آنها بیندیشد و برای حل آنها بکوشد.
فعالیت فلسفه پراگماتیسم در میدان آموزش و پرورش، سبب شد که نهضت «تربیت پیشرفته» پیدا شود که پیشرو آن دیوئی است. این آموزش و پرورش توجه خود را بیشتر به دانش‌آموز معطوف می‌کند و معتقد است که ما در جریان زندگی یاد می‌گیریم و از یادگیری موضوع‌هایی که از لحاظ زندگی مورد استفاده نیستند، معذوریم.

برنامه درسی، شکل از پیش ساختمند شده محتوا کنار زده می شود و برنامه درسی چیزی بیش از تعیین فهرست کلی مطالب و فعالیتها نیست و به طور وسیعی شامل منابعی است که معلم با توجه به فعالیتهای احتمالی کلاس درس از قبل پیش بینی می کند و جزئیات و عناصر برنامه با مشارکت و همکاری اعضای کلاس در مواقع معین مثلاً هفته به هفته با راهنمائی معلم تعیین می شود. نظم و نظام مدرسه، نظم روانشناختی درون فرد است که خود به خود و بدون ناظمی از بیرون برقرار می شود، زیرا نظم منطقی به تفکر نمی انجامد. البته درسنین بالا نظم منطقی در مواردی خاص، اهمیت پیدامی کند. اساس برنامه درسی برتمرین تفکر گذاشته می شود.
محتوای مواد درسی باید مسائل حساب، ریاضیات ساده، تاریخ، جغرافی و علوم تجربی باشد که باید در ابتدا از تجربیات عادی زندگی افراد انتخاب شود. تجربه های فرد باید غنی شود و گسترش پیدا  کند و در جهت ارتباط با رشته های علمی قرار گیرد.
در جریان گسترش و ارتباط تجربیات فردی  با تجربیات علمی باید اصل ارتباط و پیوستگی این پدیده ها مورد توجه قرار گیرد. قوانین و حقایق علمی را باید ضمن آشنا کردن دانش آموزان به موارد استفاده اجتماعی این قوانین، در زندگی روزمره مطرح کرد.
مکتب‌های تجربه‌گرایی تقسیم برنامه را به علوم و مواد مختلف نادرست می‌دانند؛ زیرا می‌گویند: همه آنها جنبه‌هایی از فعالیت انسان برای حل مشکلات محیطی و سازگاری با محیط هستند. کودک باید تجارب لازم را بیاموزد تا بتواند موجودیت خود را در جهان حفظ کند. بنابراین، برنامه درسی باید شامل انواع شناخت و مهارتهایی باشد که کودک در زندگی کنونی و آینده‌اش به آنها نیازمند است.
پس هر کودک باید ابتدا نوشتن و خواندن زبان ملی خود را یاد بگیرد و بتواند افکارش را با آن تعبیر کند. از طرف دیگر،‌ به یادگیری ریاضیات احتیاج دارد و نیز در برنامه مدرسه باید درس بهداشت و تربیت‌بدنی را گنجانید.
مدرسه به طور کلی باید فعالیتهایش را بر امیال دانش‌آموزان مبتنی کند تا این‌که بتواند رغبت آنان را برای یادگیری برانگیزد. دیویی امیال کودکان را به 4 نوع تقسیم می‌کند:
1- میل به ارتباط اجتماعی
2- میل به جستجو و بررسی اشیاء
3- میل به فعالیت
4- میل به تعبیر هنری.

به عقیده آنها، هرگاه برنامه فعالیت مدرسه بر این 4 میل تنظیم شود، به رشد و تکامل طبیعی کودک کمک خواهد کرد و یادگیری برای او نشاط‌ انگیز خواهد بود.

تعریف تربیتی:
تربیت عبارت است از بازسازی مجدد تجربه به منظور هدایت تجربیات بعدی و کسب تجربه بیشتر.

هدف تربیتی:
از دیدگاه دیویی، هدف تعلیم و تربیت، جامعه دموکراتیک است و در تعریف آن می‌گوید: جامعه دموکراتیک، جامعه‌ای است که از پیدایش اختلافات و تبعیضات طبقاتی، قومی و نژادی جلوگیری می‌کند. وی می‌گوید: تعلیم و تربیت عبارت است از بازسازی و سامان‌دهی تجربه که بر معنی‌دار شدن و عمق آن می‌افزاید و توانایی هدایت جریان تجربه را توسعه می‌بخشد.

دیوئی در کتاب دموکراسی و تعلیم و تربیت، چهار ویژگی تعلیم و تربیت را ذکر می‌کند:
الف) تعلیم و تربیت ضرورت زندگی است: دیویی تعلیم و تربیت را به عمدی و غیرعمدی تقسیم کرده است، اساس آموزش و پرورش را ارتباط و انتقال فرهنگی و اجتماعی می‌داند زیرا بدون آموزش و پرورش عمدی و غیرعمدی زندگی میسر نیست.
ب) تعلیم و تربیت به مثابه کنش اجتماعی: محیط اجتماعی نقش مهم‌ تربیتی دارد و فراگیری کودک امری انتزاعی و مجرد از مناسبات و روابط اجتماعی و محیط نیست، بلکه در متن همین مناسبات مطالب فراوانی را فرا می‌گیرد.
ج) تعلیم و تربیت به مثابه راهنمایی: به اعتقاد دیویی انگیزه‌ها و کوشش‌های مشخص نوآموز را باید کنترل و هدایت کرد و نقش راستین تعلیم وتربیت همین است.
د) تعلیم و تربیت به مثابه رشد: دیویی در این مورد بر این نکته تأکید تام می‌ورزد که تعلیم و تربیت به رشد رساندن است و رشد عمیق زندگی است. تا زندگی هست، تعلیم و تربیت هم است. با توجه به آنچه گذشت می‌توان گفت تعلیم و تربیت متربی عبارت است از: فرآیندی اصیل - نه فقط مقدماتی - میان مربی و مترّبی، ناشی از ضرورت زندگی اجتماعی و مبتنی بر رغبت‌های درونی و فعلی دانش‌آموز و متربی به منظور بازسازی تجربه برای رشد و دموکراسی اجتماعی.

پراگماتیسم بر تجربه تکیه کرده و اهداف و ارزش ها را از متن تجربه انتزاع مى کند.اهداف را از محدودیت ها، امیدها و الهامات موجود در تجربه روزانه بیرون مى کشد وتلطیف مى کند و آن ها را به صورت آرمان های هدایت کننده ی فعالیت ها در مى آورد. جاندیویى نظریه پرداز معروف این مکتب، کار اساسى تعلیم و تربیت را انتخاب فعالیت هایى مى داند که منجر به پدید آمدن معرفت اساسى و فهم مفید شود. از نظر دیویى وظیفه ی اخلاقى معلم، گزینش، سازمان دادن و هدایت تجربیات معرفت زا است. آنچه در جریان کسب معرفت مهم است، به کار افتادن قوه ی ابداع و ابتکار و نیروی تفکر است نه حفظ طوطى وار معلومات و مهارت ها. محیط کلاس باید هم نیروی تفکر و هم روح دموکراسى را در شاگردان تقویت کند و آنان را به ارزش افراد و قدرت عقلانى متوجه نماید. هدف تعلیم و تربیت، انباشتن ذهن دانشجویان از معلومات و اطلاعات نیست. آنچه در نظام تعلیم و تربیت باید مورد توجه قرار گیرد، برانگیختن رغبت و پدید آوردن روحیه ی خلاقیت برای حل مسائل است. محور اساسى تعلیم و تربیت، فراگیرى روش حل مسأله و مشکل است. اگر دانشجو شیوه ی برخورد و رویارویى با مسائل و مشکلات را بیاموزد، بهتر مى تواند در ی آشفته و پراز تحول که هر آن مسائل جدیدی در برابر او رخ مى نماید به طور شایسته و موفق زندگى کندو خود را با محیط سازگار نماید.