علل دیسک کمر و راهبردهای درمانی

دیسک کمر چیست؟

علائم دیسک کمر و بهترین روش های درمان و تشخیص دیسک کمر، درمان بدون جراحی دیسک شامل (دارو، فیزیوتراپی، ورزش، کشش یا ترکشن، اوزون درمانی را شرح می دهیم.

دیسک کمر و روش های جدید درمان دیسک کمر

دیسک کمر چیست؟

دیسک کمرازلحاظ ساختمانی مانند یک چرخ اتومبیل است. برای اینکه ما بتوانیم حرکات مختلف را در طول زندگی خود انجام دهیم ستون مهره های ما به صورت یکپارچه درست نشده است بلکه به صورت قطعاتی درست شده است که مثل دانه های تسبیح به هم متصل شده اند. این قطعات استخوانی را تنه مهره می نامند و قسمتهایی که این استخوان ها را به هم متصل می کنند دیسک نامیده می شوند. همانطور که می دانیم چرخ اتومبیل دارای یک لاستیک خارجی است که معمولاً جنس سفت تری دارد و تایرنامیده می شود. در داخل آن یک لاستیک نرم تروجود دارد که تیوپ نامیده می شود. در داخل آن هوای پرفشار باد وارد می شود. دیسک کمر هم از دو قسمت درست شده است قسمت خارجی که محکم تر است و از 32 لایه درست شده است حلقه یا آنولوس فیبروزوس نامیده می‌شود و در داخل حلقه دیسک ساختمان ژلاتین مانندی به نام هسته دیسک یا نوکلئوس پولپوزوس وجود دارد.

کمر ما از 5 مهره استخوانی درست شده است. در بین مهره ها ساختمان های غضروفی هستند که دیسک کمر نامیده می شوند.(شکل 1)

بیماری یا پارگی دیسک کمر در چه سنی دیده می شود؟

بیماری دیسک کمر، بیماری افراد میان‌ سال است، یعنی شایع ترین سن ابتلا به دیسک کمر دهه سوم و چهارم (بین 30 تا 40 سالگی) است. در بسیاری از موارد، بیمار درد کمر یا اندام تحتانی را ماهها یا حتی سالها دارد و معمولا با دارو بهبود نسبی پیدا می کند. در یکی از این حملات درد کمر بسیار شدید می‌شود و دیگر به درمان‌های طبی پاسخ نمی‌دهد.

عصب سیاتیکاست. یعنی دردی است که از کمر شروع می شود و به داخل لگن و به پشت ران و سپس پشت ساق پا انتشار پیدا می کند. دومین راه تشخیص درد دیسک کمر انجام معاینه بیمار است. پزشک در هنگام معاینه بیمار با بالا آوردن پای بیمار باعث درد و یا تشدید درد بیمار می شود. در نهایت برای اثبات تشخیص پارگی یا بیماری دیسک کمر می توانیم از ام آر آی استفاده کنیم، که دیسک کمر را کاملا نشان می دهد و همچنین نوع بیماری دیسک میزان و پارگی آن، و همچنین محلبیرون زدگی دیسک کمر را نشان می دهد. علاوه بر این می توان از انجام نوار عصب و عضله نیز برای اثبات پارگی دیسک کمر و تشخیص درد دیسک کمر کمک گرفت.

علائم بیماری دیسک کمر چیست؟

علائم بیماری دیسک کمر به چند دسته تقسیم می شود. 1- کمر درد 2- درد اندام های تحتانی است که اصطلاحاً درد سیاتیکی نامیده می شود 3- علائم عصبی حسی مانند گزگز و سوزش و خواب رفتن کل اندام ها ی تحتانی یا بی حسی در قسمتی از اندامهای تحتانی 4- اختلالات حرکتی مانند ضعیف شدن عضله ها ی اندام تحتانی 5- سندروم دم اسب که تمام اندام‌های تحتانی از کار افتاده و فرد دچار بی اختیاری یا عدم توانایی در ادرار کردن می شود.

شایع ترین علایم دیسک کمر به طور خلاصه شامل: درد کمر و درد سیاتیک است. درد سیاتیک را در اصطلاح پزشکی درد تیر کشنده یا رادیکولر هم می گویند.

دیسک کمر و بی حسی پا

دیسک کمر می تواند موجب بی حسی پا شود. علاوه بر آن دیسک کمر می تواند باعث اختلال در حرکت پا شود. یعنی پای انسان را ضعیف کند و به این ترتیب که هر ریشه عصبی دو قسمت دارد یکی قسمت حسی و دیگری قسمت حرکتی، اگر فشار به قسمت حسی بیاید باعث اختلال در حس پای انسان می شود و اگر فشار بر روی قسمت حرکتی باشد باعث ضعف عضلانی می شود. معمولاً وقتی که بیمار دچار ضعف عضلانی می شود، حس بیمار نیز کم شده است. اختلال در حس یا حرکت اندام های تحتانی که در اصطلاح پزشکی پا نامیده می شود می تواند نشانه فشار شدید و جدی بر روی ریشه عصبی باشد و ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

پارگی دیسک کمر یا فتق دیسک کمر می شود. بنابراین بیماری های دیسک کمر یک بیماری مکانیکی است که در اثر حرکت ایجاد می شود و علائم آن نیز مکانیکی است یعنی با حرکت کمر درد بیشتر می شود.

داروهای ضد التهاب که در ایران اصطلاحاً مسکن نامیده می شود، استفاده کنیم. این داروها باعث کاهش ورم اطراف ریشه عصبی می شوند ودر نهایت باعث بهبود بیماری می شود. یکی دیگر از راه های درمان دیسک کمر، استفاده از فیزیوتراپیاست که در آن با گرم کردن و دادن ورزشهای مخصوص دیسک را درمان می کنند و علاوه بر آن آب درمانی، تزریق در داخل مفاصل ستون مهره ها یا در اطراف ریشه های عصبی از راههای دیگر درمان دیسک است. در صورتی که بیمار به درمانهای فوق جواب ندهد، دیسک را می توان با انجام عمل جراحی لیزر یا عمل آندوسکوپی یا روش های عمل جراحی باز دیسک کمر درمان کرد.

درمان طبی دیسک کمر

در تمام مناطق دنیا اولین قدم در درمان بیماری یا بیرون زدگی دیسک کمر درمان طبى دیسک کمر یا به عبارت دیگر درمان غیر جراحی است. درمان طبی یعنی استفاده از دارو در درمان بیماری ها از قدیم الایام افراد به تجربه دریافته بودند که گذاشتن شاخه های درخت بید برروی بدن باعث کاهش تب می شد. عده ای نیز دریافته بودند که گذاشتن شاخه های درخت بید در روی عضوی که درد می کرد باعث بهبود درد می شد.از آنجا که دانش پزشکی یک علم تجربی است، با پیدایش بیمارستانهای جدید نیز ابتدا از گیاهان برای درمان بیماری ها استفاده می کردند.

درمان قطعی دیسک کمر

در واقع درمان قطعی دیسک کمر وجود ندارد. درمان دیسک کمر مانند تمام راه حل هایی که در دنیا برای مسائل گوناگون وجود دارد " نسبی" است. ولی می توان گفت که پیشرفت های خوبی برای درمان دیسک ‌کمر تاکنون حاصل شده است. به طوری که امروزه در حدود80% از کمردردها با درمانهای بدون جراحی خوب می شود. در 20 درصد مواردی که بیماران نیاز به جراحی پیدا می کند، 80 درصد اینگونه بیماران هم پس از جراحی خوب می شوند. بنابراین درصد کمی از بیمارانی که کمردرد و دیسک کمر دارند خوب نمی شود. خوب شدن و خوب نشدن دیسک کمر بستگی به فاکتورهای زیادی دارد که شامل:
1- میزان طول کشیدن علایم دیسک
توصیه می شود که از زمانی که علائم دیسک کمر شروع می‌شود تا زمانی که پیشرفته‌ترین درمان‌ها که درمان های جراحی است انجام می شود بیش از یک تا دو ماه بیشتر فاصله نباشد. قاعدتا مزمن شدن بیماری دیسک کمری درصد موفقیت را برای درمان دیسک کمر کم می کند.
2- میزان پیشرفته بودن بیماری دیسک کمر
بیماری و پارگی دیسک کمر مانند هر بیماری دیگر می تواند به صورت خفیف، متوسط و شدید باشد. قاعدتاً هرچه میزان خطر خرابی دیسک کمر بیشتر باشد درمان قطعی آن مشکل تر است.
3- تعداد دیسک های کمری که پاره هستند
قاعدتاً وقتی یک نفر فقط یک دیسک کمری پاره داشته باشد، درمان او می تواند قطعی تر از فردی است که چندین دیسک کمری پاره داشته باشد.
4- گرفتاری ساختمانهای دیگر ستون فقرات مانند مفاصل ستون فقرات و یا تنگی کانال نخاعی.
همانطور که قبلا شرح داده شده است، در پشت ستون فقرات دو مفصل وجود دارد که فاست نامیده می شود. گرفتاری فاست ها و یا تنگی سوراخی که عصب از داخل کانال نخاعی خارج می شود که در اصطلاح عمومی تنگی کانال نخاعی نامیده می شود نتیجه عمل را کم می کند. به عبارت دیگر افرادی که علاوه بر پارگی دیسک تنگی کانال نخاعی و یا بیماری فاست ندارند، درمان جراحی قطعی تر از افرادی است که بیماری‌های فوق را دارند.
5- بیماری های زمینه ای که اعصاب و استخوانها را گرفتار می کنند
مثلاً کسانی که بیماری های دیابت یا چاقی دارند و یا بیماری های روماتیسمی مانند آرتریت روماتویید دارند، احتمال درمان قطعی است کمتر می شود.

آیا دیسک کمر خوب می شود؟

اکثر فتق دیسک های کمر شده خود به خود برطرف می شوند. اگرچه ممکن است فتق های کوچکتر با خیال راحت و بدون جراحی درمان شوند، اما دیسک های پاره شده و برجسته از ترس فشرده شدن رشته های دم اسب، توسط عمل درمان می شوند.

چه ورزشی برای دیسک کمر خوبه؟

ورزش می تواند سهم مهمی در کاهش علائم ناشی از فتق دیسک کمر داشته باشد. برخی فعالیت های بدنی به تقویت عضلات و ایجاد ثبات در ستون فقرات کمک می کنند و در نهایت باعث کاهش فشار و تسکین درد می شود.ورزش کشش و یوگا، حالت زانو به سینه، ژست سگ و پرنده، ژست مار کبرا، حالت گرفتن شست پا با دست، پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا کردن

آیا دیسک کمر درمان قطعی دارد؟

در واقع درمان قطعی دیسک کمر وجود ندارد. درمان دیسک کمر مانند تمام راه حل هایی که در دنیا برای مسائل گوناگون وجود دارد " نسبی" است. ولی می توان گفت که پیشرفت های خوبی در درمان دیسک‌ کمر تاکنون حاصل شده است. از درمان غیر جراحی و درمان جراحی به عنوان گزینه های مناسب برای درمان رادیکولوپاتی ناشی از فتق دیسک کمر پشتیبانی می کنند. مداخله جراحی ممکن است منجر به تسکین سریع علائم و بازگشت سریع بیمار به کار شود.

درمان بیماران مبتلا به فتق دیسک کمری چگونه انجام می شود؟

درمان های اولیه باید شامل استفاده منطقی از داروهای ضد درد، دوره کوتاه مدت استراحت، فیزیوتراپی و تزریقات احتمالی استروئید اپیدورال باشد. قبل از در نظر گرفتن جراحی ستون فقرات، می توان تزریق را انجام داد، مگر اینکه بیمارعلائم خاصی مانند نقص حسی یا حرکتی، علایم عصبی پیشرونده یا بی حسی ناحیه تناسلی و باسن ها همراه با بی اختیاری ادرار و مدفوع داشته باشد.

درمان اولیه فتق دیسک چیست؟

درمان اولیه باید شامل استراحت کوتاه مدت، فیزیوتراپی و استفاده مناسب از داروهای مسکن باشد. در بیشتر موارد، علائم رادیکوپاتی یا سیاتیک درعرض شش هفته کاهش می یابد یا برطرف می شود.

علائم دیسک کمر در بارداری

دوران بارداری یکی از دوره های مهم زندگی خانم هایی که در سنین باروری هستند می باشد. در حدود 50 درصد زنان باردار در مرحله ای از بارداری درجاتی از کمر درد را حس می کنند و این به علت این است که بیومکانیک ستون مهره ها در دوران بارداری تغییر می کند، با بزرگ شدن شکم بتدریج قوس کمر افزایش می یابد.
کمردرد در بیماران حامله به دو دسته تقسیم می شود.
1- یک دسته از بیمارانی که قبل از بارداری سابقه کمر درد، بیماری دیسک کمر یا لیزخوردگی مهره های کمری دارند.
2- در خانم هایی که قبل از دوران بارداری هیچ گونه کمر دردی نداشتند و پس از بارداری دچار کمردرد می شوند.
در گروه اول که بیمار سابقه بیماری و اختلالات دیسک کمری را دارد قاعدتاً باید قبل از اقدام به حاملگی درمان شود و حداقل شش ماه درد کمر نداشته باشد و سپس اقدام به حاملگی نماید.
چرا در حین حاملگی در طول زمان حاملگی اختلالات دیسک کمری بیشتر یا شدید تر می‌شوند؟
اصولاً در حاملگی هورمونی به نام پروژسترون به مقدار زیاد ترشح می شود. این هورمون باعث شل شدن لیگامان ها می شود و به همین جهت با بزرگ شدن شکم، قوس کمری خانم حامله هم زیاد می شود. افزایش قوس کمر باعث کم شدن فضای داخل کانال نخاعی می شود، حال اگر فردی مستعد بیماری های دیسک یا تنگی کانال نخاعی باشد فشار بیشتری بر عصب وارد می شود و باعث کمردرد می شود.
چرا عده ای از خانمهایی که قبل از حاملگی هیچگونه دردی نداشته اند در هنگام حاملگی دچار کمردرد می شوند؟
کمر درد در این افراد بستگی به میزان انعطاف پذیری کمر و مفاصلی به نام فاست که در پشت ستون مهره ها قرار گرفته است دارد. به همان دلیل که قبلاً ذکر شد هنگام حاملگی قوس کمر افزایش می‌یابد و در خانم هایی که انعطاف‌پذیری خوبی ندارند و قبل از حاملگی اهل ورزش و حرکات ورزشی و نرمش نیستند کمر درد شایع تر است بنابراین توصیه می شود که خانم ها قبل از اقدام به حاملگی از انعطاف بدنی خوبی برخوردار باشد.

حاملگی با چه مکانیزم هایی باعث افزایش کمردرد می شود؟
1 - افزایش قوس کمر در اثر بزرگ شدن شکم
2- در هنگام حاملگی احتباس آب و نمک Retention اتفاق می‌افتد و به عبارت دیگر خانم های حامله ممکن است دچار ورم در اندامهای مختلف از جمله کمر بشوند.
3- با پیشرفت حاملگی معمولاً تحرک و ورزش هایی که یک خانم قبل از بارداری انجام می‌داد کم می شود
4 - بزرگ شدن رحم خود باعث فشار بر روی شبکه اعصاب داخل لگن می شود همین باعث کمردرد و یا درد های سیاتیک ممکن است بشود.
5- باز شدن مفصل ساکروایلیاک که فرد را آماده زایمان می کند خود باعث درد کمرمی شود.

علل درد سیاتیک در حین حاملگی چیست؟

درد سیاتیک به دردی گفته می شود که از لگن شروع شده و به پشت باسن و سپس پشت ران و پشت ساق پاها انتشار پیدا می کند.علل درد سیاتیک در یک خانم حامله به شرح زیر است:
1 - 12 تا 20 درصد افراد جامعه در طول دوران زندگی خود ممکن است دچار پارگی و یا اختلال دیسک کمر شوند. در عده ای از افراد این پارگی دیسک در زمان حاملگی اتفاق می افتد.
2 - در اواسط حاملگی سر جنین به طرف پایین می چرخد و در داخل لگن قرار می گیرد و همین قرار گرفتن سر جنین در داخل لگن ممکن است باعث فشار بر روی ریشه های عصب سیاتیک بشود.
3- سندروم پیریفورمیس زمان حاملگی هم دیده می‌شود یعنی در باسن انسان عضله ای به نام عضله پیریفورمیس دچار انقباض شده و بر روی عصب سیاتیک فشار می آورد.

مواد مضر و مفید برای دیسک کمر

مواد مضر برای دیسک کمر

اگر دچار دیسک کمر با کمر درد شدید لازم است که از بعضی از مواد اجتناب کنید و به عبارت دیگر رژیم غذایی مناسبی بگیرید. یکی از مسائل مهمی که رعایت آن در در درمان دیسک لازم است در نظر گرفته شود، کاهش وزن است. بنابرین غذاهای زیر برای مبتلایان به دیسک کمر مضر است:

غذاهای کاربوهیدرات یا قندی مانند برنج سفید، ماکارونی، سیب زمینی و نوشابه ها از بدترین غذاهایی هستند که می توانید بخورید. این مواد می توانند باعث افزایش وزن شوند. وزن بیش از حد می تواند درد کمر را بدتر کند. شما همچنین باید از غذاهای شیرین کننده های مصنوعی اجتناب کنید زیرا آنها همچنین می توانند التهاب ایجاد کنند.
بنابراین نتیجه می گیریم خوردن غذاهای قندی در کسانی که دچار بیماری دیسک کمر هستند مضر است.
در ایران خوردن برنج شایع است و اغلب افراد چاق و بدتر از آن شکم بزرگ دارند. سیب زمینی نیز با اغلب غذاهای فست فوت سرو می شود که برای دیسک کمر مضر است. بنابرین مبتلایان به دیسک کمر لازم است غذای خود را بجای برنج با نان بخورند.

روغن های گیاهی
اکثر روغن های گیاهی حاوی اسیدهای چرب امگا 6 هستند. این اسیدهای چرب لزوما بد نیستند. با این حال، هنگامی که اسیدهای چرب امگا 6 در بدن بیش از اسیدهای چرب امگا 3 باشند، این می تواند پاسخ التهابی ایجاد کند. اگر شما در هنگام پخت و پز از روغن گیاهی استفاده می کنید، باید فقط از مقدار کمی از آن استفاده کنید. روغن زیتون یکی از سالم ترین روغن هایی است که می توانید در طبخ غذا استفاده کنید زیرا دارای چربی های تک اشباع Monosaturated است.

2- غلات تصفیه شده یا بدون پوست و سبوس Refined Grains
بهتر است که غلات کامل و سبوس را به جای غلات تصفیه شده و بدون سبوس بخورید. پیتزا، اغلب غلات سوپر مارکت ها و نان سفید از غذاهایی هستند که از غلات تصفیه شده و بدون سبوس تهیه شده اند. غلات پوست کنده یا بدون سبوس، پس از مصرف می توانند باعث ایجاد ترشح ناگهانی و شدید انسولین شوند. این می تواند باعث التهاب شود.
3- لبنیات مانند شیر و سایر فرآورده های شیر
اغلب به عنوان بخشی ضروری از یک رژیم غذایی سالم توصیه می شوند. با این حال، محصولات لبنی می توانند در عده ای از افراد باعث التهاب شوند. بسیاری از مردم کمبد لاکتوز دارند، به این معنی که بدن آنها به سختی فرآورده های شیری را هضم می کند. در عده ای از افراد باعث التهاب می شود.
4- ذرت فرآوری شده
خود ذرت غذای خوب و سالم است. با این حال، زمانی که پردازش و فرآوری می شود، دیگر سالم نیست. ذرت فرآوری شده می تواند باعث ایجاد یک اسپایک یا ترشح ناگهانی و شدید انسولین در بدن و واکنش التهابی شود. اگر تصمیم به خوردن ذرت دارید، باید مطمئن شوید که پردازش نشده است.
5- گوشت قرمز
گوشت قرمز ممکن است یک منبع بزرگ پروتئین باشد، اما اگر کمر درد دارید لازم است از خوردن گوشت قرمز اجتناب کنید. گوشت قرمز دارای ماده ای است که به نام Neu5GCنامیده می شود. این ماده التهاب را تشدید می دهد.
6- غذاهای حاوی مواد شیمیایی و نگه دارنده
بهتر است ازمصرف مواد غذایی حاوی مواد شیمیایی و نگه دارنده خودداری شود. غذاهای حاوی رنگ آمیزی، افزودنی ها و نگهدارنده ها توسط بدن شما به عنوان مواد سالمی که وارد بدن شده اند به رسمیت شناخته نمی شوند. به همین دلیل است که خوردن این مواد باعث واکنش التهابی می شود. بنابرین اطمینان حاصل کنید که قبل از خرید هر ماده غذایی از فروشگاه مواد غذایی، برچسب های غذایی را بخوانید.
اغلب مواد کنسروی و نیمه آماده حاوی مواد نگه دارنده هستند بنابرین سعی کنید خودتان غذای تازه بپزید و کمتر از آنها استفاده کنید.

مواد مفید برای دیسک کمر

تغذیه نقش مهم و مستقیمی در سلامت ستون فقرات دارد و در بهبود دیسک ها و اختلالات سطوح مفاصل ستون فقرات نقش بسیار مهمی دارد.

1- گلوکوزامین:
این ماده به طور طبیعی در بدن یافت می شود و برای نگهداری و تعمیر کلاژن (ماده اصلی سازنده دیسک ها) ضروری است. بدن از گلوکوزامین سولفات برای تشکیل مواد شیمیایی استفاده می کند که نیاز به تعمیرغضروف، تاندون ها و رباط ها و مایع سینوویال دارد (مایع طبیعی که مفاصل نخاعی را می پوشاند). کلاژن به حفظ و نگهداری غضروف مفصل نخاعی کمک می کند.
2- آنتی اکسیدان ها: مانند زردچوبه - جلوی تخریب کلاژن را می گیرند.
3- اسیدهای چرب حاوی امگا 3: دارای خواص تشکیل کلاژن هستند و بدن از آنها برای تعمیر و جلوگیری از آسیب به غضروف و دیسک ها استفاده می کند.
4- غذاهای غنی از گوگرد:
این مواد باعث افزایش تولید پروتئین و کلاژن می شوند.
5- سویا: اعتقاد بر این است که سویا حاویGenistein و ایزوفلاون است. این ماده مسئول تولید کلاژن است و همچنین مهار کردن آنزیم های است که باعث شکستن شدن مولکول های کلاژن می شوند. محصولات سویاشامل شیر سویا، پنیر سویا می باشد.
6- فیبر ها: این مواد به هضم غذا و جلو گیری از نفخ شکم کمک می کنند و به طور غیر مستقیم باعث جلو گیری از افزایش قوس کمر می شوند.
7- محصولات دریایی: مانند صدف، خرچنگ، میگو
8- ماهی ها، ساردین، ماهی قزل آلا، ماهی تون.
9- سبزیجات تیره مانند kale (یک نوع کلم)، اسفناج، collard (نوعی کلم)، آسپاراگوس یا مارچوبه.
10- میوه ها و سبزیجات قرمز رنگ : فلفل قرمز، چغندر، گوجه فرنگی، blueberry,blackberry و انگور قرمز
11- پیاز و سیب های قرمز (که حاوی یک ماده به نام Quercitin می باشند که دارای خواص ضد التهابی طبیعی است.)
12- زیتون های سیاه
13- روغن زیتون
14- انواع لوبیا
15- آب: مهمترین ماده در ترمیم دیسک کمر و جلوگیری از ترک های بیشتر در حلقه دیسک آب است. بنابرین آب زیاد و تدریجی و جرعه جرعه بنوشید و همبشه خود را کاملاً هیدراته نگه دارید. در حالت ایده آل، روزانه 8 فنجان آب بنوشید.
16- شیر، پنیر ماست کم چرب
17- انجیر
18- زردآلو
19- آوکادو
20- خشکبار مانند بادام فندوق گردو کنجد
21- کلسیم و منیزیوم این مواد باعث داشتن استخوان های قوی می شوند.
اغلب مکمل هایی که در درمان کمر درد توصیه می شوند حاوی موادی هستند که در بالا نام برده شد.

دیسک کمر و بی حسی پا

چرا من در پاهایم بی حسی دارم؟

هنگامی که پاهای شما احساس خستگی می کنند، می تواند به دلیل نشستن در وضعیت بد در مدت طولانی تا آسیب عصبی ناشی از دیابت یا به علت تنگی کانال نخاعی و پارگی دیسک کمر باشد.

پارستزی Paraltesia

اگر شما مدت طولانی نشسته باشید یا پاهای شما برای مدت طولانی خمیده باشند، اعصابی که در اندام های تحتانی شما قرار دارند فشرده می شوند. در این حالت ارتباط بین مغز و اندام های تحتانی شما از بین می رود و اکثر افراد در این حالت می گویند پاهایم خواب رفته است. این حالت را در پزشکی پارستزیمی‌گوییم. در این حالت شخص حس می کند که پای او می سوزد و یا هزاران سوزن در اندام تحتانی وی فرو می رود.

علل خواب رفتن پا به شرح زیر است:
1- سیاتیک
عصب سیاتیک عصبی است که از پشت باسن به پشت ران و سپس به پشت ساق پا انتشار پیدا می کند. البته عصب سیاتیک در پشت زانو به دو شاخه تبدیل می شود و به داخل ساق پا وارد می‌شود. اگر به هر دلیلی به شاخه های عصب سیاتیک در کمر، در اثر پارگی دیسک یا تنگی کانال نخاعی فشار وارد شود، می‌تواند به صورت خواب رفتن احساس سوزن سوزن شدن و یا احاس سوختن در اندام های تحتانی بروز کند.
فردی که دچار بیماری دیسک یا تنگی کانال نخاعی در کمر می باشد، علاوه بر احساس سوزش و خواب رفتگی در پا، از درد در مسیر سیاتیک و یا ضعف عضلانی نیز شاکی است و درد و خواب رفتگی با سرفه عطسه خم شدن به جلو افزایش پیدا می کند.

2- نوروپاتی ناشی از دیابت
قند خون بالا در یک دوره طولانی می تواند به اعصابی که در بدن وجود دارد آسیب برساند، اغلب اعصاب پاها یا اندام های تحتانی گرفتار می شود. این بیماری را نوروپاتی محیطی می گویند. علت ایجاد نوروپاتی در واقع بسته شدن شریان تغذیه کننده عصب می باشد.

نوروپاتی چگونه به وجود می آید؟
هر عصبی که در اندام های ما قرار دارد، از جمله عصب سیاتیک، مانند یک کابل تلفن است. اگر در کابل تلفن دقت بفرمایید ملاحظه می کنید که یک پوسته سیاه رنگ ضخیم دارد و در داخل آن هزاران رشته تلفن قرار دارد و هر رشته سیم تلفن غلاف و پوشش جداگانه‌ای دارد که به رنگ های مختلف قرمز سفید و نارنجی دیده می شود. به همین جهت سیم های تلفن با هم اتصالی پیدا نمی کنند در هر عصبی از جمله عصب سیاتیک نیز وضع به همین گونه است. یعنی هر عصب از هزاران رشته های نازک عصبی که در دور خود یک غلاف دارند تشکیل شده است که در واقع مانع اتصال دو رشته عصبی می‌شود و هزاران رشته عصبی در داخل یک غلاف محیطی قرار گرفتند که عصب محیطی مانند سیاتیک را درست می کنند.
در نوروپاتی مانند این است که رشته های ریز عصبی که در داخل یک عصب بزرگ واقع شده‌اند به هم اتصالی می کند. در نوروپاتی دست ها و بازوها هم ممکن است بی حس شود، خواب رفتگی و سوزش ناشی از نوروپاتی شب ها بدتر می شود.

نوروپاتی محیطی ممکن است علایم دیگری نیز داشته باشد شامل:
1- ضعف عضلانی
2- درد شدید در پاها
3- کاهش رفلکس پاها
4- زخم و عفونت های پا
5- اختلال تعادل
6- ایجاد درد در پا با لمس کردن یا فشردن پا

اگر علائم نوروپاتی دارید در اولین فرصت لازم است که قند خون خود را کنترل نمایید. زیرا نوروپاتی می تواند پیشرونده شود. نوروپاتی ها سه نوع هستند. 1- حرکتی 2- حسی 3- مخلوطی از هر دو
در نوروپاتی حسی فرد با احساس سوزش و خواب رفتگی در پاها مراجعه می‌کند. نوروپاتی در دست ها در همان جایی حس می‌شود که انسان دستکش می‌پوشد و نوروپاتی در پاها در همان جایی حس می شود که انسان جوراب می پوشد.
نوروپاتی حرکتی فرد با ضعف و فلج عضلانی مراجعه می کند.
در نوروپاتی مخلوط فرد هم سوزش و خواب رفتن و هم ضعف عضلانی دارد. به همین جهت کسانی که دچار نوروپاتی می شوند لازم است که هر روز پاهای خود را معاینه و نگاه کنند. زیرا ممکن است این گونه افراد دچار زخم هایی بشوند که با گذشت زمان عمیق شود و فرد متوجه وجود زخم در پا نشود و در نهایت منجر به قطع پا شود.
بیمارانی که دچار نوروپاتی حسی هستند، حس می کنند که پای آنها در داخل آتش قرار گرفته است و مرتب پای خود را در داخل آب سرد قرار می دهند. بعضی از افراد مبتلا به نوروپاتی حسی برعکس حس می کنند که پاهایشان سرد است، مثل اینکه پاهای آنها در داخل یخچال قرار دارد به همین جهت با پیچیدن یا قرار دادن پا در در معرض گرما حتی در فصل تابستان سعی می‌کنند که پای خود را گرم نگه دارند.
3- بیماری عروق محیطی
شریان های اندام های تحتانی می توانند در اثر التهاب یا کشیدن سیگار و یا ایجاد یک پلاک در داخل شریان ها باریک و تنگ شوند، که باعث می شود جریان خون کافی به اندام های تحتانی نرسد. تنگی شریان های اندام های تحتانی در افراد زیر بیشتر دیده می شود.

1- کسانی که سیگار میکشند
2- در افراد چاق
3- افرادی که فشار خون بالا دارند
4- افرادی که کلسترول خون بالا دارند
5 - افرادی که دیابت دارند.

افرادی که دچار بیماری تنگی شریان های اندام های تحتانی هستند، علاوه بر درد معمولاً

1- دچار دردهای ناشی از انقباض ناگهانی و گرفتگی عضلات در اندام‌های تحتانی بخصوص ساق پاها می شوند که کرامپ عضلانی نامیده می شود.
2- علاوه بر آن فرد احساس خستگی در اندامهای تحتانی هنگام راه رفتن دارد. یعنی پس از مسافت کوتاهی راه رفتن دچار خستگی می شود و پاهای او دیگر قدرت راه رفتن ندارند.
3- در هنگام راه رفتن فرد دچار لنگش می شود. یعنی پس از مدتی راه رفتن یا از پله بالا رفتن دچار درد شدید در اندام های تحتانی می‌شود. به طوری که مانع راه رفتن او می شود و لازم است مدتی استراحت نماید و سپس به راه خود ادامه دهد.
پیدایش تنگی در شریان‌های اندام های تحتانی شانس پیدایش حمله قلبی یا سکته مغزی را در بیمار افزایش می دهد. به همین جهت لازم است که بیمار هرچه سریعتر نسبت به درمان بیماری خود اقدام نماید مثلا چربی خون خود را کنترل نماید و از کشیدن سیگار خودداری کند.

4- بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)
خواب رفتن پاها یکی از علائم اولیه مولتیپل اسکلروز (MS) است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی حمله می کند و ایجاد پلاک هایی در مغز یا در داخل نخاع می کندکه در ام آر آی دیده می شود. در این بیماری فرد حس می‌کند که هزاران سوزن وارد پاهای او شده است و ممکن است احساس خواب رفتگی شدید در اندام های تحتانی خود نماید. هیچ دو نفر با MS دارای علائم مشابه نیستند، علاوه بر بی حسی در اندام های تحتانی فردی که مبتلا به(MS) ام اس است ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشد:

1- احساس خستگی، سستی و بی حالی
2- اسپاسم عضلانی
3- ضعف عضلانی
4- سرگیجه
5- اختلالات بینایی
6- تغییرات خلق و خوی

در MS، بی حسی و خواب رفتن پاهای بیمار می تواند "برود و بیاید". یعنی یکسان نباشد. داروهای کورتونی یا استروئیدی می توانند علایم بیماری را برطرف نمایند. اگرچه هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، درمان اولیه ممکن است جلوی بدتر شدن بیماری را بگیرد.

5- تومور اعصاب محیطی
به ندرت ممکن است در داخل غلاف اعصاب محیطی غده یا تومور وجود بیاید. که باعث فشار به عصب شده و موجب احساس خواب رفتگی و بی حسی در اندام های تحتانی شود. اغلب این تومورها خوش خیم هستند اما می تواند باعث آسیب عصبی و درد پاها شوند. معمولا تومور ها نیاز به جراحی دارند و لازم است برداشته شوند.
علائم دیگر تومورهای اعصاب محیطی شامل:

1- تورم
2- لمس توده ای در داخل عضلات و یا زیر پوست
3- ضعف عضلانی
4- اختلال تعادل

تومورهای اعصاب محیطی را به چندطریق می توان درمان کرد: اگر تومور کوچک باشد و علایم زیادی ایجاد نکرده باشد، می توان صبر کرد و بیمار را تحت نظر گرفت. در مواردی دیگر لازم است جراحی نموده و تومور برداشته شود. در صورتی که تومور بدخیم باشد شیمی درمانی ورادیو تراپی برای بیمار شروع شود.

نگارش و گردآورنده:رضا رحیمی

برگرفته از دکتر قاسم اسحاقی

منوی تاگل

تمرینات دنبالچه

تمرینات 1

چگونه تمرینات دنبالچه، تمرینات کششی را انجام دهیم؟ دنبالچه یا کاکسیس در انتهای ستون فقرات قرار دارد و به نگهداری از لگن کمک می‌کند.

احتمال آسیب و شکستگی در این ناحیه وجود دارد که منجر به التهاب و درد می‌شود. درد مزمن دنبالچه، کوکسیدینی نام دارد.

دنبالچه مثلثی شکل است و از سه تا پنج استخوان تشکیل شده که کاملا به هم جوش نخورده‌اند. در انسان، دنبالچه یک دم غیر کاربردی است.

ماهیچه‌های دیافراگم لگنی زیادی به دنبالچه کشیده شده‌اند؛ بنابراین صدمه به این قسمت می‌تواند بر آن‌ها هم تاثیر بگذارد.

این عضلات در خروج مدفوع، دویدن، راه رفتن و حرکت دادن پا‌ها همکاری دارند. دیافراگم لگنی از واژن نیز محافظت می‌کند.

انجام حرکات کششی مخصوص می‌تواند به تسکین تنش دنبالچه کمک کند. در این مقاله ما درباره حرکات کششی که می‌تواند درد را کاهش دهد، توضیح می‌دهیم.

تمرینات دنبالچه برای تسکین درد

زمانی که فرد می‌نشیند یا چیزی به قسمت پایینی ستون فقرات او فشار وارد می‌کند، معمولا کوکسیدینی یا درد مزمن دنبالچه را تجربه می‌کند.

وضعیت نشستن اشتباه، از پشت افتادن، زایمان و هایپرموبیلیتی عواملی هستند که می‌توانند به استخوان دنبالچه یا بافت و عضلات اطراف آن آسیب وارد کنند. درد دنبالچه در زنان شایع‌تر از مردان است.

درمان علاوه بر تسکین درد کوکسیدینی باید التهاب را کاهش دهد و تنش عضلانی را آرام کند.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که انجام تمرینات ورزشی به افراد مبتلا به کوکسیدینی کمک می‌کند حرکت بیشتری در ستون فقرات فوقانی داشته باشند و ماهیچه گلابی شکل در قسمت نشیمنگاه و لگن، کشش داشته باشند.

این تمرین‌ها درد افراد را در هنگام نشستن کاهش می‌دهد و حجم فشاری که می‌توانند قبل از احساس درد در ناحیه تحتانی کمر تحمل کنند را افزایش می‌دهد.

تمرینات زیر می‌تواند به تسکین درد دنبالچه کمک کند:

1- بغل کردن تک زانو – تمرینات دنبالچه

1. به پشت دراز بکشید.
2. زانو‌ها را به طرف بالا (سقف) بلند کنید اما کف پا‌ها هم‌چنان باید به زمین چسبیده باشد.
3. پای چپ را نزدیک‌تر به بدن خم کنید و نگه دارید؛ به طوری که مچ پای چپ روی زانوی پای راست تکیه دهد.
4. دست‌های خود را به دور ران سمت راست حلقه بزنید و آرام آن را به سمت سینه خود بکشید. 30 ثانیه این حرکت را انجام دهید.
5. حرکت را با سمت مخالف بدن تکرار کنید.

3- حرکت کششی زانو زدن برای ماهیچه مازوئی – تمرینات دنبالچه

ماهیچه تهیگاهی مازوئی به اتصال ماهیچه تهیگاهی و مازوئی اشاره دارد. این عضلات در قسمت لگن به انعطاف آن کمک می‌کنند.

از آن‌جایی که در نشستن طولانی مدت این قسمت خشک می‌شود، کشش این عضلات می‌تواند به تسکین درد دنبالچه کمک کند.

1. به صورت عمودی روی زمین زانو بزنید. یک پا را به جلو حرکت بدهید طوری که کف پا روی زمین قرار بگیرد. ران شما باید در زاویه 90 درجه نسبت به ساق پا قرار بگیرد.
2. ساق و زانوی پای عقبی را روی زمین قرار دهید به طوری که انگشتان پا به سمت بیرون باشند. برای راحتی یک حوله زیر زانوی عقبی قرار دهید.
3. قفسه سینه را صاف نگه دارید. برای حفظ تعادل، دست‌ها را روی نشیمنگاه خود بگذارید.
4. لگن را به پایین بکشید و بعد آرام به جلو خم کنید.
5. این حرکت کششی را به مدت 20 الی 30 ثانیه انجام دهید.
6. حرکت را برای پای مخالف تکرار کنید.

4- زانو زدن و چرخش – تمرینات دنبالچه

تمرین زانو زدن و چرخش، باعث کشش ماهیچه تهیگاهی مازوئی می‌شود و حرکت قسمت تحتانی کمر را هم بهبود می‌بخشد.

اگر قسمت تحتانی کمر بی‌حرکت و خشک باشد، می‌تواند باعث درد در این ناحیه شود و در نتیجه عضلات دیگر مثل دیافراگم لگنی و ماهیچه دهانه باسن هم برای جبران، سفت شوند.

اگر دنبالچه زخم و ملتهب شود، دیافراگم لگنی و ماهیچه دهانه باسن هم این علائم را بدتر می‌کنند.

1. در وضعیتی مشابه حرکت کششی زانو زدن شروع کنید. پای جلویی با زاویه 90 درجه نسبت به بدن خم باشد و ساق پای عقبی روی زمین قرار گیرد.
2. بدن خود را عمود نگه دارید؛ دست‌ها را تا ارتفاع شانه و به دو طرف باز کنید.
3. حواستان باشد که شانه‌ها را به سمت پایین و عقب نگه دارید تا در طول حرکت، به سمت بالا نیاید.
4. نیم‌تنه خود را آرام به سمت چپ بچرخانید تا زمانی که دست‌ها موازی با پا‌ها قرار گیرد. سمت آرام دوباره به وضعیت قبلی برگردید و بعد این حرکت را با سمت راست تکرار کنید.
5. 4 ال 5 بار به هر سمت این چرخش را داشته باشید. تا جایی که ممکن است و احساس درد ایجاد نمی‌شود بدن خود را بچرخانید.

5- کشش ماهیچه تهیگاهی مازوئی و سرینی (حالت کبوتر) – تمرینات دنبالچه

این حرکت کششی یکی از حالت‌های یوگا است و به باز شدن قسمت نشیمنگاه کمک می‌کند. این حرکت باعث کشش ماهیچه تهیگاهی مازوئی و سرینی در پای خم شده می‌شود.

این حرکت برای افرادی که مشکلات زانو دارند، مناسب نیست.

1. چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید. دست‌ها به اندازه شانه باز باشد و تقریبا جلوی آن قرار بگیرد.
2. زانوی چپ را جلو بیاورید و آن را کمی عقب‌تر و در سمت چپ دست چپ خود قرار دهید به طوری که مچ پا به سمت استخوان لگن سمت راست شما باشد.
3. پای راست را به عقب سر دهید و آن را صاف نگه دارید به طوری که ران شما روی سطح زمین قرار گیرد. اگر قسمت نشیمنگاه شما به حالت مربعی درنیامده، انگشت پای خود را زیر آن قرار دهید.
4. نیم‌تنه خود را به سمت جلو و پایین بکشید. در صورت لزوم دست‌های خود را صاف نگه دارید تا کشش بیشتری داشته باشید.
5. این وضعیت را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید و سپس برای سمت مخالف بدن آن را تکرار کنید.

این نکات را درباره تمرینات کششی دنبالچه به خاطر داشته باشید

تمرینات فوق‌الذکر به بعضی از علائم درد دنبالچه رسیدگی می‌کند.

مانند همه تمرین‌ها و حرکات کششی، بسیار مهم است که تا حدی حرکات را انجام دهید که باعث درد یا آسیب نشود.

علاوه بر این تمرین‌ها، روش‌های درمانی دیگری وجود دارد که می‌تواند به پیشگیری و مدیریت درد دنبالچه کمک کند که شامل موارد زیر است:

• سعی کنید زمان کمتری را در حالت نشسته بمانید
• از صندلی‌های کوسن‌دار استفاده کنید
• ماساژ دادن ناحیه را فراموش نکنید
• از تزریق موضعی استروئید و بی‌حس‌کننده استفاده کنید
• وضعیت‌های مربوط به بدن خود را اصلاح کنید؛ مثلا حالت نشستن بهتری را انتخاب کنید
• اگر درد دنبالچه مزمن است، بهترین کار مراجعه به پزشک یا فیزیوتراپیست است

نتیجه‌گیری در مورد تمرینات دنبالچه

برای پیشگیری از درد دنبالچه، باید از نشستن طولانی مدت و نرمش‌های شدیدی مثل دویدن و پریدن اجتناب کرد.

چنین نرمش‌هایی می‌تواند هر نوع التهابی را بدتر کند و باعث سخت شدن عضلات لگن و باسن شود.

صدمات وارد به دنبالچه با مرور زمان خوب می‌شود. تا زمانی که التیام واقع شود، درمان‌هایی چون ترکشن، کگل، و استفاده از کوسن در صندلی می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی کمک کند.

نگارش وگردآونده:رضا رحیمی

انواع درد معده و راه های پیشگیری و درمان آن

تقریبا همه‌ افراد هر از گاهی دچار معده درد می‌شوند. علائم شایع معده درد شامل تهوع، سوء‌‌هاضمه، استفراغ، نفخ، اسهال یا یبوست است.

برای معده‌های حساس غذاها و میوه‌هایی وجود دارد که مصرف آن کمک می‌کند فرد با مشکل کمتری روبه‌رو شود و سریع‌تر بهبود پیدا کند.

14 علت درد معده

درد معده می‌تواند عامل شیمیایی داشته باشد و به دلیل مصرف برخی داروها بروز کند.

بهتر است بدانید داروهایی که بیشترین تاثیر را روی معده دارند، شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مسکن‌ها) مانند بروفن و آسپیرین است.

سوزش و سنگینی معده، ترش کردن غذا و به طور کلی احساس ناراحتی در معده جزو مشکلاتی است که بسیاری از افراد را درگیر می کند.

اما این ناراحتی و دردمعده از کجا ناشی می شود؟ عوامل متعددی در بروز این مشکل دخالت دارند که گاه بسیار عجیب هستند.

• ورم معده:

که میتونه ناشی از هر چیزی باشه،که شامل مسمومیت‌های باکتریایی، استفاده از داروهای مشخص، سن و سال، تنباکو و یا استفاده از الکل باشه.

ورم معده میتونه باعث ایجاد درد در قسمت‌های بالایی شکم باشد. و حس پر بودن در شکم.

• اسید معده:

به عنوان بیماری معده و رودوی هم شناخته می‌شود، موقعی اتفاق میافتد که اسید معده به مری برمی گرده.

که باعث درد یا احساس سوزش توی شکم و پشت قفسه سینه می شود، همچنین خوردن غذاهای چرب و تند هم تاثیر گذار هستند.

• عدم تحمل لاکتوز:

تا حالا این حس درد بعد از نوشیدن یه لیوان شیر یا خوردن پنیر داشتین؟

افرادی با این خصوصیت چیزهایی را که لاکتوز داره نمی توانند هضم کنند ودل درد می گیرند، استرس و فشارهای روانی میتونه باعث اسپاسم های فیزیکی هم باشه.

• مصرف دارو:

معده درد می تواند عامل شیمیایی داشته باشد و به دلیل مصرف برخی داروها بروز کند.

بهتر است بدانید داروهایی که بیشترین تاثیر را روی معده دارند، شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مسکن ها) مانند بروفن و آسپرین است.

• مشکلات قلبی عروقی:

برخی بیماری های قلبی باعث ایجاد معده درد می شوند. زمانی که آنفارکتوس (سکته قلبی) در قسمت پایین قلب رخ می دهد، مانند آنوریسم آئورت می تواند باعث ایجاد معده درد شود.

• سرطان معده:

خداوند آن روز را نیاورد، اما دردهای شدید و مداوم معده می تواند نشان دهنده سرطان معده باشد. بعد از 50 سالگی، ورم معده به همراه کاهش وزن و خستگی زیاد می تواند از نشانه های این بیماری باشند.

• ورم یا زخم معده:

درد معده می تواند از خود معده ناشی شود، مانند زمانی که که التهابی در مخاط آن وجود داشته باشد. در اغلب موارد هلیکوباکترپیلوری باعث بروز التهاب و ورم معده می شود.

• سوءهاضمه:

در اکثر موارد، درد معده ناشی از سوءهاضمه است. در واقع معده درد در 40 درصد موارد به دلیل همین مشکل است.

سوءهاضمه اختلالی در عملکرد سیستم گوارشی است که به واسطه هضم نادرست و سخت مواد غذایی بروز کرده و باعث ایجاد درد معده می شود.

• درد انعکاسی:

معمولا زمانی که کسی از درد معده شکایت می کند، از درد بخش بالایی شکم صحبت می کند. اما معده الزاما باعث بروز چنین دردی نیست، چون این ارگان در قسمت بالاتر و زیر دنده ها قرار دارد.

در این منطقه از بدن نیز ارگان های دیگری نیز وجود دارند. بنابراین گاهی درد معده ربطی به این ارگان ندارد، ممکن است چنین دردی از ارگان های دیگر باشد.

• ریفلاکس معده:

اختلال در عملکرد اسفنکتر تحتانی مری، همان عضله ای که دریچه بین مری و معده را کنترل می کند می تواند باعث بالا آمدن اسید از معده به مری می شود. این مسئله را ریفلاکس معده می گویند.

• قورت دادن سریع لقمه:

گاهی تند غذا خوردن باعث معده درد می شود، بویژه اگر از سوءهاضمه رنج می برید. بهتر است بدانید همه چیز به کیفیت غذای مصرفی تان نیز بستگی دارد.

غذاهای چرب، ادویه ها و قهوه نیز باعث ایجاد معده درد می شود. این عوامل را به عادت های نادرستی مانند مصرف دخانیات یا الکل اضافه کنید.

• انسداد روده:

مشکل مربوط به روده نیز می تواند منجر به درد در ناحیه معده شود. اگر درد معده در ناحیه اثنی عشر احساس شود ممکن است در نتیجه انسداد روده باشد.

• میگرن:

گاهی عامل معده درد کمی دورتر از این ناحیه است و در اثر میگرن ایجاد می شود.

در این صورت پای میگرن شکمی در میان است که بدون ایجاد سردرد فقط باعث ایجاد اختلالات گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ و معده درد می شود.

• استرس:

استرس باعث ایجاد تغییراتی در عادت های غذایی و خواب می شود. این مسائل نیز باعث بروز مشکلات گوارشی و در نتیجه معده درد می شوند.

بهتر است بدانید که قبل از کشف هلیکوباکتر و تاثیر آن در ایجاد معده درد، تمام مشکلات معده را به استرس ربط می دادند.

• اختلالات دستگاه گوارش (GI):

معمولاً شامل علائم درد معده، سوزش سر دل، اسهال، یبوست، حالت تهوع و استفراغ است.

در حالی که دلایل احتمالی زیادی در موارد مربوط به دستگاه گوارش وجود دارد، وقتی هیچ توضیحی در پزشکی یافت نشد، اغلب به آنها “علائم عملکردی دستگاه گوارش” گفته می شود.

مطالعات بسیاری همبستگی بین اضطراب، افسردگی و علائم عملکردی دستگاه گوارش را نشان داده اند.

به طور کلی، نتایج مطالعه نشان داده است افرادی که حداقل یک علامت سیستم گوارشی دارند، نسبت به افراد فاقد علائم دستگاه گوارش احتمال ابتلا به اختلال اضطراب یا افسردگی بیشتری دارند.

در حقیقت، دردها و ناراحتی های جسمی غیر قابل توضیح به طور کل – خستگی، سردرد، ناراحتی معده، تهوع، اسهال، یبوست، سرگیجه، دردهای اسکلتی-عضلانی – بیشتر در افراد دارای اختلال اضطراب و یا افسردگی گزارش شده است.

مواردی که درد معده را تشدید می کنند:

لیست زیر مواردی هستند که درد معده را تشدید می کنند و آنها را ریسک فاکتورهای معده درد می نامند.

1. سیگار کشیدن
2. سطح بالای استرس
3. استفاده بیش از حد از الکل یا کوکائین
4. بلعیدن مواد خورنده یا اشیا خارجی
5. سابقه‌ی استفراغ مزمن
6. کمبود ویتامین B12
7. استفاده معمول از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID ها)
8. استفاده‌ی منظم از استروئیدهای تجویز شده
9. شیمی درمانی
10. مکمل‌های پتاسیم
11. مکمل‌های آهن
12. قرار گرفتن در معرض اشعه
13. ریفلاکس صفرا بعد از جراحی معده
14. اختلالات خود ایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو یا دیابت نوع 1
15. ایدز یا HIV
16. بیماری کرون
17. عفونت‌هایی که می‌توانند خطر التهاب معده را افزایش دهند مانند سل و سیفلیس

علائمی که نشان می‌دهد معده درد طبیعی نیست

• معده دردی که از بین نمی‌رود.
• محل درد در بالای شکم و وسط قفسه سینه است.
• بعد از خوردن غذای چرب دچار معده درد شدیدی می‌شوید.
• وقتی آروغ می‌زنید در قسمت بالای شکم درد مبهمی حس می‌کنید.
• در قسمت پایین شکمتان درد تند و تیزی احساس می‌کنید.
• درد شدیدی که در سمت راست و پایین شکمتان احساس می‌کنید.
• درد شدیدی که نمی‌دانید از کجاست.
  وقتی درد وسط شکم ناگهان روی می‌دهد، مخصوصاً در افرادی که سابقه‌ی زخم گوارشی دارند یا آن‌هایی که مقدار زیادی آسپرین یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مصرف می‌کنند، می‌تواند نشانه‌ی سوراخ شدن در ناحیه‌ی معده باشد.
• شکم‌درد در قسمت چپ که با حرکت کردن بدتر می‌شود.
• شکم‌دردی که ناتوان کننده است.
• معده دردی که با کاهش وزن ناخواسته همراه است.
• معده دردی که با حالت تهوع یا استفراغ همراه است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

گاهی مشکلات شکمی نشان‌دهنده‌ی یک مشکل جدی هستند. استفراغ‌های طولانی‌مدت شما را در معرض کم آبی قرار می‌دهد. نوشیدن جرعه‌های کوچک آب کمک می‌کند بدن‌تان دچار کم آبی نشود.

اگر تهوع و معده‌ دردتان بیشتر از 48 ساعت طول کشید جهت درمان درد معده به پزشک مراجعه کنید.

اگر متوجه شدید بعد از خوردن غذاهای خاصی یا انجام کارهای خاصی مدام دچار ناراحتی معده می‌شوید، درمورد علائم‌تان با پزشک صحبت کنید.

ممکن است چیزی نباشد اما مراجعه به پزشک‌تان می‌تواند احتمال بیماری کرون، یک آلرژی غذایی و یا سایر بیماری‌ها را مورد بررسی قرار دهد.

تشخیص علت معده درد

در دمان معده درد اولین قدم تشخیص علت درد است که با یکی یا چند روش زیر انجام می‌شود.

• معاینه بالینی
  پزشک شکم، قلب و ریه‌های بیمار را برای تعیین منشأ درد به دقت معاینه می‌کند.
• آزمایش‌ خون، ادرار و مدفوع
  تست‌های آزمایشگاهی ممکن است برای تعیین علت معده درد مفید باشند. پزشک با توجه به اطلاعاتی که از معاینه بالینی و سوال از بیمار به دست می‌آورد، دستور انجام آزمایش‌های خون یا ادرار را برای تایید تشخیص اولیه می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها، بررسی باردار بودن زنان است.
بالا بودن تعداد گلبول‌های سفید می‌تواند علامت عفونت یا صرفاً واکنش به فشار ناشی از درد و استفراغ باشد.
پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز (هموگلوبین) به معنای خونریزی داخلی است، البته اکثر عارضه‌های همراه با خونریزی دردناک نیستند.
وجود خون در ادرار: ممکن است خون در ادرار با چشم دیده نشود. درهر حال ادرار خون‌آلود علامت وجود سنگ کلیه است.
فاکتورهای دیگری مانند آنزیم‌های کبدی و آنزیم‌های پانکراس در خون اندازه‌گیری می‌شود تا پزشک متوجه شود که کدام اندام عامل درد است؛ هرچند این آزمایش‌ها به تشخیص دقیق عارضه کمک نمی‌کند.

• رادیولوژی
  بررسی رادیولوژی معده و شکم بیمار می‌تواند مفید باشد، اما همواره ضروری نیست.
• آزمایش‌های دیگر
  سونوگرافی: سونوگرافی روشی بدون درد است که به تشخیص علل معده درد کمک می‌کند. چنانچه پزشک به وجود مشکل در کیسه صفرا، پانکراس، کبد یا اندام‌های تناسلی زنان مشکوک شود، دستور سونوگرافی می‌دهد.

سونوگرافی برای تشخیص مشکلات مربوط به کلیه و طحال یا رگ‌های بزرگی مفید است که از قلب خارج می‌شوند و خون بالاتنه را تامین می‌کنند.

• سی تی اسکن (توموگرافی رایانه‌ای): سی تی اسکن اطلاعات مفیدی را درباره کبد، پانکراس، کلیه و حالب، طحال و روده کوچک و بزرگ در اختیار می‌گذارد.
• ام آر آی: ارزش تشخیصی ام آر آی برای تشخیص مشکلات معده و شکم کمتر از سی تی اسکن است.

با این حال در صورت وجود بعضی مشکلات و علائم ممکن است پزشک MRI را به سی تی اسکن ترجیح بدهد یا انجام MRI را در معاینات تکمیلی لازم بداند.
گاهی اوقات پزشک انجام هیچ آزمایشی را لازم نمی‌داند.

ممکن است علت معده درد، بدون انجام آزمایش نیز مشخص باشد و بیمار به عارضه‌ای جدی مبتلا نباشد. درهر حال اگر پزشک انجام آزمایش را لازم بداند، باید دلیل انجام آزمایش را توضیح بدهد و بگوید که در چه شرایطی انجام آزمایش توصیه نمی‌شود.

پس از آماده شدن جواب آزمایش نیز پزشک موظف است نتایج را برای بیمار تفسیر کند و توضیح بدهد که براساس این نتایج چه تغییری را در طرح درمان ایجاد می‌کند.

درمان معده درد با روش های خانگی

• انواع دمنوش های خانگی:
  دمنوش لیمو: یک عدد لیمو را در یک لیوان آب ولرم بفشارید. بهتر است کمی عسل نیز به آن اضافه کنید تا تاثیر آن بیشتر باشد.
  دمنوش زنجبیل: برای درمان درد معده ناشی از سوء هاضمه بهترین گزینه است. زنجبیل را می توان به صورت مربای آن، یا میوه خشک نیز مصرف کرد. اگر از زخم معده رنج می برید بهتر است یک رژیم حاوی زنجبیل در شکل دمنوش یا مربا داشته باشید.
  دمنوش بابونه: بابونه ضد اسپاسم و ضد التهاب است. دمنوش بابونه به آرام شدن دردهای عصبی معده و سوزش سر دل و کاهش تهوع کمک زیادی می کند.
  دمنوش نعنا: منتول موجود در نعنا و برگ های آن یک مسکن طبیعی درد است.

نکته! از خوردن چای پرهیز کنید! اگر از ورم معده شکایت دارید وعده های چای خود را به حداقل برسانید.

• خوردن انواع میوه:
  موز: یکی از میوه هایی که می تواند تسکین دهنده درد معده باشد موز است. بر طبق تحقیقات طب سنتی در مجله لانست، موز می تواند در رژیم غذایی افرادی که مبتلا به مشکلات معده هستند گنجانده شود.
  انار: یک درمان خانگی این است که مقداری فلفل و نمک را به دانه های انار بپاشید و بخورید. انار به کاهش درد معده کمک فراوانی می کند.
  پاپایا: میوه پاپایا میوه ای است که حاوی آنزیم پاپایین است. این آنزیم به هضم غذا کمک کند. اگر خوردن این گیاه برای شما خوشایند نیست بهتر است قرص آن را از داروخانه خریداری کنید و به صورت روزانه مصرف کنید.
• خوردن دانه‌های گیاهی:
  از قدیم‌ترین درمان‌هایی که برای درمان درد معده استفاده می‌شود دانه‌های رازیانه و زیره است.

دانه رازیانه: دانه‌های رازیانه را به مدت یک شب در آب خیس کنید سپس روزانه به جای نوشیدنی از آب آن استفاده کنید.
دانه زیره: برای این منظور ابتدا مقداری دانه زیره را در ماهی تابه سرخ کنید و با کمی نمک مزه دار کنید و میل نمایید.
خوردن ماست و آنقوزه: اگر دچار سوء هاضمه هستید و از دل درد خسته شده اید حتما ماست را امتحان کنید. باکتری موجود در ترکیب ماست می تواند بهترین درمان معده درد و معالجه اسهال شما باشد.
اگر به آنغوزه دسترسی دارید مقداری از آن را با کمی شیر گرم کنید. این معجون سریع ترین راه درمان درد معده است.

• جوش شیرین و نوشیدنی های بدون گاز
  دردهای شدید معده می تواند با خوردن جوش شیرین در مقداری آب گرم تسکین یابند.

افزایش گاز معده را با خوردن نوشیدنی های بدون گاز کنترل کرد و از پیشرفت درد معده جلوگیری نمود.

• سبزیجات در رژیم غذایی
  برگهای جعفری را در مقداری آب بخیسانید. نوشیدن آب جعفری و خوردن برگ های آن به حفظ سلامتی معده کمک شایانی می کند.
  دانه های شنبلیله و برگ کرفس را خرد کنید و روزانه در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
• سرکه سیب و گلاب:
  گلاب: برای رهایی از حالت تهوع گلاب بنوشید.
  سرکه سیب: یک لیوان آب با چند قاشق سرکه سیب، یک درمان خانگی فوق العاده برای درمان درد معده است. سرکه از طریق بهبود هضم به تسکین درد کمک می کند.
  علاوه بر درمان هایی که ذکر شد بهتر است یک سری خوراکی ها را نیز از رژیم غذایی خود حذف کنید. سرخ کردنی ها، غذاهای چرب مانند ته دیگ، گوشت قرمز،

شیرینی های خامه ای، نوشابه گازدار، نسکافه از جمله مواردی است که باید رعایت کنید.
درمان های خانگی برای کاهش درد معده شاید در نوع خود بهترین باشند. اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر مدت طولانی از درد معده و ناحیه شکم خود رنج می برید با یک پزشک متخصص دستگاه گوارش مشورت کنید.

تغییر الگوی زندگی دور از استرس های کاذب نیز می تواند به کاهش دردهای عصبی معده نیز کمک کند.

آیا راهی برای پیشگیری از بروز درد معده وجود دارد؟

بله، مواد غذایی که مصرف می کنید و نحوه مصرف آن ها، بر روی معده درد تاثیر می گذارند. جهت کاهش احتمال بروز درد معده، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
– عدم مصرف غذاهای چرب مانند گوشت قرمز، کره، غذاهای سرخ کرده و پنیر
– مصرف وعده های غذایی کم حجم در طول روز، به جای داشتن دو یا سه وعده غذایی بزرگ
– عدم مصرف مواد غذایی که باعث تشدید معده درد می شوند.
– عدم مصرف داروهایی که باعث بروز علائم درد معده می شوند، داروهایی مانند آسپیرین و یا ژلوفن

در برخی موارد، افراد به خصوص کودکان، بعد از خوردن شیر، پنیر، بستنی و یا مواد غذایی حاوی شیر، دچار معده درد می شوند. این افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستند، بدین معنا که بدن قادر به تجزیه مواد غذایی حاوی شیر نمی باشد.

افراد مبتلا به چنین اختلالی، باید از مصرف شیر خودداری کنند، به خصوص اگر دارویی به نام لاکتاز مصرف می کنند. لاکتاز به تجزیه شیر کمک می کند.

در صورتی که یبوست علت معده درد باشد، بدین معناست که حرکت روده ای به اندازه کافی نیست، در چنین حالتی مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و یا داروهای مسهل توصیه می شود.

میوه، سبزیجات و غلات حاوی مقادری بالایی فیبر هستند. مصرف قرص و پودر فیبر، به افزایش حرکات روده ای کمک می کند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

اقتباس از وب سایت دکتر سیامک مرادی

آنچه در این مطلب می‌خوانیم:

درباره انواع سردرد و روش‌های درمانی آن است

سردرد عارضه بسیار شایعی است که اکثر ما در طول زندگی بارها آن را تجربه می‌کنیم. علامت اصلی سردرد، درد در ناحیه سر یا صورت است که ممکن است ضربان‌دار، مداوم، شدید یا خفیف باشد. بسیاری از سردردها با تغییر و اصلاح سبک زندگی، رفتاردرمانی و استفاده از درمان‌های خانگی قابل کنترل هستند.

سردرد علل گوناگونی دارد. در بیشتر موارد، سردرد علامت یک مشکل جدی نیست و به‌تدریج بهبود می‌یابد. در این موارد، درمان خانگی سردرد، برای رفع این علامت کافی است. اگر سردرد بیش از حد انتظار تکرار شود یا با علائم دیگری مانند استفراغ یا دوبینی همراه باشد، لازم است به پزشک مراجعه کنیم.

پزشک ممکن است برای تشخیص درست، درخواست برخی انواع تصویربرداری پزشکی مانند ام‌آر‌آی بدهد.

انواع سردرد

سردرد را می‌توان بر اساس شاخص‌های گوناگونی طبقه‌بندی کرد، مانند:

• شدت درد
• محل درد
• تناوب درد یا فاصله زمانی تکرار سردرد
• عامل ایجاد درد

سردرد اولیه

وقتی عامل دیگری مانند سینوزیت برای سردرد وجود ندارد و به عبارت دیگر، تنها مشکل موجود سردرد است، به آن سردرد اولیه می‌گوییم. در این حالت، سردرد علامت یک بیماری زمینه‌ای یا مشکل دیگری نیست. سردرد اولیه ممکن است شدید باشد، اما خطرناک به شمار نمی‌رود.

مغز توانایی احساس درد ندارد. التهاب در سایر اجزای حساس به درد در سر و گردن باعث سردرد اولیه می‌شود، مانند:

• عصب‌ها
• رگ‌های خونی
• عضلات

سردرد اولیه را می‌توان به چهار نوع مختلف دسته‌بندی کرد که در ادامه به شرح مختصری از آن‌ها می‌پردازیم:

1. سردرد میگرنی

شاید میگرن یکی از انواع شایع سردرد باشد، اما هر سردردی میگرن نیست. اصطلاح «میگرن» به سردردی اطلاق می‌شود که در بیشتر مواقع (نه همیشه) یک طرف سر را درگیر می‌کند.

درد میگرن یک چالش مزمن است، اما اگر استرس یکی از عوامل آغازگر میگرن باشد، این چالش به یکی از دشوارترین مشکلات سلامتی تبدیل می‌شود. استرس، درد میگرن را آغاز می‌کند و از سوی دیگر، درد میگرن استرس را شدت می‌بخشد و این چرخه باید قطع شود. گاهی استرس و درد همزمان نیست و در آخرهفته وقتی می‌خواهیم استرس کار را فراموش کنیم، قطع استرس کار موجب بروز سردرد میگرنی می‌شود.

به عبارت دیگر مغز فرد مبتلا به میگرن به یکنواختی عادت کرده مانند خواب بجا و حتی استرس مداوم و با هر تغییری از جمله کاهش استرس ممکن است حساسیت نشان دهد.

سردرد میگرنی ممکن است از دو ساعت تا 72 ساعت ادامه یابد. میگرن در بیشتر اوقات با تهوع، استفراغ، حساسیت به نور یا صدا همراه است.

تومور مغزی

چند تغییر ساده در سبک زندگی می‌تواند به کاهش شدت و دفعات سردرد ما کمک کند. این راهکارها شامل موارد زیر است:

• ترک سیگار
• ترک الکل
• کاهش یا قطع مصرف کافئین
• داشتن برنامه غذایی و خواب منظم
• چند جلسه ورزش طی هفته

بسیاری از متخصصان استفاده از این روش‌ها را برای کنترل سردرد مفید می‌دانند.

رفتار درمانی جهت رفع سردردهای مکرر یا مزمن

سردرد ممکن است در اثر استرس، اضطراب، افسردگی و سایر عوامل روانی ایجاد یا تشدید شود. علاوه بر این، سردرد می‌تواند باعث ایجاد مشکل در روابط، کار یا تحصیل و زندگی روزمره شود.
رفتاردرمانی به ما کمک می‌کند تا استرس، عصبانیت یا سرخوردگی ناشی از سردردهای مکرر یا مزمن را برطرف کنیم. انواع مختلف رفتاردرمانی عبارتند از:

• روش‌های تمدد اعصاب (Relaxation) که تنش عضلانی را از بین می‌برد. این روش‌ها شامل مدیتیشن، رفع تدریجی انقباض عضلات و خودهیپنوتیزمی (به عنوان یکی از تکنیک‌های مدیریت ذهن) است.
• تمرین‌های مهارت‌افزایی گروهی که به ما کمک می‌کند تا با درد مدارا کنیم. این تمرین‌ها شامل روش‌های بهبود و تقویت روابط، راه‌های پرهیز از افکار منفی و مقابله با شعله‌ور شدن درد است. کتاب‌های موجود در ارتباط با این موضوعات می‌توانند به ما کمک کنند.

درمان‌های خانگی برای از بین بردن سردرد

گاهی اوقات برای از بین بردن سردرد، یک درمان خانگی ساده کافی است. در اینجا با چند روش تسکین سردرد بدون نیاز به دارو آشنا می‌شویم.

کمپرس سرد

قراردادن تکه‌های یخ پیچیده شده درحوله یا یک کیسه سبزیجات یخ زده بر روی پیشانی یا حتی دوش آب سرد، ممکن است درد ناشی از سردرد میگرنی را کاهش دهد. باید کمپرس را به مدت 15 دقیقه روی سر خود نگه داشته و سپس به مدت 15 دقیقه استراحت کنیم.

کمپرس گرم

قراردادن پارچه یا حوله گرم بر روی گردن یا پشت سر به کاهش درد ناشی از سردرد تنشی کمک می‌کند. در صورتی که سردرد ما سینوسی باشد، باید پارچه یا حوله گرم را در ناحیه‌ای که درد دارد، قرار دهیم. دوش آب گرم نیز ممکن است در این زمینه کمک‌کننده باشد.

کاهش فشار روی پوست سر یا سر

«سردردهای فشاری خارجی» می‌تواند ناشی از پوشیدن کلاه، سربند یا حتی عینک شنای بیش از حد تنگ باشد. کشیدن و سفت بستن موها نیز حتی می‌تواند باعث سردرد شود.

کم کردن نور محیط

نور زیاد یا چشمک‌زن می‌تواند باعث بروز سردردهای میگرنی شود. اگر مستعد چنین سردردهایی باشیم، باید پنجره‌ها را با پرده‌های تیره و ضخیم در طول روز بپوشانیم و در فضای باز از عینک آفتابی استفاده کنیم. همچنین، استفاده از صفحه‌های ضد نور بر روی صفحه مانیتور و لامپ‌های فلورسنت با طیف نور روز در وسایل روشنایی کمک‌کننده خواهد بود.

پرهیز از جویدن

جویدن آدامس ممکن است باعث درد در ناحیه فک و سر شود. همین امر در مورد جویدن ناخن‌ها، لب‌ها، قسمت داخلی گونه‌ها یا وسایلی مانند مداد نیز صادق است. اجتناب از مصرف غذاهای ترد (مثل پفک یا پاپ‌کورن) و چسبناک (مثل آب نبات و شکلات) و نیز کوچک‌کردن لقمه‌ها کمک کننده است. در صورت دندان‌قروچه، استفاده از محافظ دهان با مشورت دندانپزشک ممکن است سردردهای صبحگاهی را کنترل کند.

روغن نعناع

روغن نعناع دارای خاصیت آرامش‌بخشی است که به تسکین درد نیز کمک می‌کند. استفاده از مقدار کمی روغن نعناع بر روی شقیقه باعث تسکین سردرد می‌شود. توجه داشته باشیم که از تماس این روغن با چشم‌ها خودداری کنیم.

روغن اسطوخودوس

رایحه‌درمانی با استفاده از روغن اسطوخودوس می‌تواند یک راه موثر و ایمن برای تسکین سردرد باشد. این کار با استفاده از پخش‌کننده اسانس در هوا یا مالیدن مقدار کمی روغن در کف دست و استنشاق رایحه امکان‌پذیر است.

آب

کم‌آبی بدن می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید سردرد شود.
مطالعات نشان داده است که یکی از علت‌های شایع سردردهای تنشی و میگرن، کم‌آبی مزمن بدن است. علاوه بر این، کم‌آبی بدن می‌تواند با ایجاد اختلال تمرکز و تحریک‌پذیری، علائم سردردهای ما را بدتر نشان دهد. نوشیدن آب، علائم سردرد را در اکثر افراد دچار کم‌آبی، طی 30 دقیقه تا سه ساعت تسکین می‌دهد.
برای جلوگیری از سردردهای ناشی از کم‌آبی، نوشیدن آب کافی در طول روز و خوردن غذاهای آبدار کمک کننده است.

کافئین

نوشیدن کمی چای یا قهوه یا مصرف خوراکی‌های حاوی کمی کافئین در فاصله زمانی مناسب بعد از شروع درد، می‌تواند سردرد را کاهش دهد. باید به یاد داشته باشیم که مصرف بیش از اندازه کافئین هم می‌تواند منجر به سردرد شود.

زنجبیل

مطالعات نشان داده است که مصرف زنجبیل، به تنهایی یا همراه با داروهای مسکن معمولی که بدون نسخه قابل تهیه‌اند، باعث کاهش سردرد در مبتلایان به میگرن می‌شود. زنجبیل را می‌توانیم همراه با چای دم کرده یا به صورت مکمل از داروخانه تهیه کنیم.

منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی مهم و ضروری برای عملکردهای بی‌شماری در بدن، از جمله کنترل قند خون و انتقال پیام‌های عصبی است.

شواهد نشان می‌دهد که کمبود منیزیم در افرادی که سردردهای میگرنی مکرر دارند، بیشتر از دیگران است. استفاده از منیزیم یک روش موثر برای کنترل سردرد است.

سبزیجات با برگ تیره مانند اسفناج، جزو بهترین منابع غذایی منیزیم هستند. یک فنجان اسفناج بین 38 تا 40 درصد میزان توصیه‌شده روزانه منیزیم مورد نیاز بدن ما را تامین می‌کند.

سایر مواد غذایی حاوی منیزیم عبارتند از:

• دانه‌ها، مانند تخمه کدو یا کدو
• بادام‌ها
• ماهی خال مخالی، ماهی تن و ماهی پولک
• ماست یا کفیر کم‌چرب
• لوبیا سیاه و عدس
• آووکادو
• انجیر
• شکلات تلخ

ویتامین ب کمپلکس

ویتامین‌های گروه ب، گروهی از ریز مغذی‌های محلول در آب هستند که نقش‌های مهم زیادی، از جمله ساخت انتقال دهنده‌های عصبی و تبدیل غذا به انرژی را در بدن ایفا می‌کنند./p>

برخی از ویتامین‌های گروه ب ممکن است در برابر سردرد اثری محافظتی داشته باشند. چندین مطالعه نشان داده است که مصرف مکمل‌های ویتامین ب، شامل ریبوفلاوین (B2)، فولات، ب 12 و پیریدوکسین (B6) ممکن است علائم سردرد را کاهش دهد.

تخم مرغ، گوشت بدون چربی، شیر، کلم بروکلی، نان و غلات غنی شده منابع خوبی برای ریبوفلاوین (B2) هستند.

عدس، سبزیجات با برگ سبز، تخم مرغ، کلم بروکلی، مارچوبه، طالبی و غلات غنی شده منابع خوبی برای فولات به حساب می‌آیند.

گوشت قرمز، ماهی و پرندگان، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات لبنی حاوی ویتامین ب 12 هستند.

گوشت مرغ، ماهی، سیب زمینی و سایر سبزیجات نشاسته‌ای و میوه‌ها (به غیر از مرکبات) سرشار از ویتامین B6 هستند.

استفاده از مکمل ب کمپلکس (حاوی هر هشت ویتامین گروه ب) روشی مطمئن و مقرون به صرفه برای درمان طبیعی علائم سردرد است.

نگارش و گردآونده:رضا رحیمی

منابع:

اقتباس گردآوری از وب سایت دارو سازی دکتر عبیدی

Up to Date, Cleverland Clinic, Web MD, Select Health, Healthline, Headache.org/Vitamin B2, Headache.org/More Folate May Reduce Migraine, National Institute of Health/ Vitamin B12 Consumer and National Institute of Health/ Vitamin B6 Consumer

IR-1122-ABD-7219-WE

درمان عفونت های مزمن لوزه

گلو درد می تواند نشانه بسیاری از بیمارها نظیر سرماخوردگی باشد، اما یکی از مهمترین علل بوی بد دهان و درد های مزمن گلو التهاب مزمن لوزهمی باشد. اگر احساس می کنید توده ای آزاد دهنده در گلوی شما است این احساس می تواند ناشی از باقی ماندن مواد غذایی در حفره های لوزه باشد که به این عارضه تونسیلیت یا سنگ لوزهگفته می شود.

لوزه به عنوان بخشی از سیستم لنفاوی است که در کنار دیگر اجزای سیستم ایمنی بدن از بعضی عفونت ها جلوگیری می کنند. در حقیقت لوزه های کامی دو گره لنفاوی حفره دار است که در قسمت پشت گلو و دوطرف زبان قرار گرفته اند. در بعضی افراد مواد غذایی در داخل این حفره ها باقی می ماند، توسط باکتری های داخل دهان تخمیر شده و سبب ایجاد التهاب، درد و بوی بد دهان می گردد.

در واقع سه نوع لوزه وجود دارد (لوزه سوم، لوزه زبانی و لوزه کامی) اما در اغلب موارد سنگ ها در لوزه کامی دیده می شوند. لوزه های کامی از دو بخش نرم تشکیل شده اند که در پشت گلو قرار دارند. حفرات لوزه های کامی مقدار سطح تماس با باکتری ها را افزایش می دهند.

عفونت لوزه در هر دوره سنی ایجاد می شود. نوع مزمن در بزرگسالان ونوع حاد در کودکان بیشتر دیده می شود. در این نوشتار تصمیم داریم به بررسی التهاب مزمن لوزه بپردازیم برای آشنایی بیشتر با ما همراه باشید:

علت عفونت های مزمن لوزه

علل متفاوتی می تواند منجر به بروز التهاب مزمن لوزه شود اما به طور معمول زمانی تانسیلیت مزمن اتفاق می افتد که باکتری ها و مواد غذایی در حفرات ریز لوزه به دام افتاده باشند. این عارضه خطرناک نیست و تاخیر در درمان مشکل جدی ایجاد نمی کند.

علائم عفونت لوزه

برخی از افراد علائمی ندارد. علایم مهم و شایع آن عبارتند از: درد در ناحیه لوزه، درد گوش، بوی بد دهان و لکه های پنیری شکل روی لوزه.

آیا عفونت های مزمن لوزه یا سنگ لوزه خطرناک است؟

همان طور که ذکر شد این عارضه خطرناک نیست اما ممکن است منجر به احساس ناراحتی در فرد شود. سنگ لوزه اغلب با احساس درد طول کشیده ی گلو، درد گوش و بوی بد دهان خود را نشان می دهد.

متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید تا بتواند در درمان بیماری شما کمک نماید، ولی از آنجایی که سنگ های لوزه همیشگی هستند و دوباره به وجود می آیند، درمان قطعی جراحی برداشتن لوزه ها یا حفره های لوزه می باشد که سبب می شود تا مواد غذایی مجدد در حفرات لوزه به دام نیفتند.درمان عفونت های مزمن لوزه

عوارض عفونت لوزه

التهاب مزمن لوزه می تواند سبب متورم شدن لوزه ها و انسداد نسبی مسیر تنفسی شود که در نهایت منجر به ایجاد وقفه های تنفسی یا آپنه در خواب می شود.

یکی از عارضه های عفونت حاد لوزه سلولیت و آبسه عمق لوزه است. در صورتی که پشت لوزه ها عفونت چرکی وجود داشته باشد حتما بایستی درمان و جراحی انجام شود.

نکته آخر

راه های درمان خانگی عفونت های لوزه

• بهترین کار استراحت کردن است.
• خیلی کم و به صورت آهسته استراحت کنید.
• اگر به دنبال مسکن های غیر شیمیایی هستید، ترکیب عسل و آبلیمو بسیار تاثیر گذار است.
• حدالامکان از مایعات استفاده کنید.
• از غذا های نرم استفاده کنید.
• تا جایی که می توانید مایعات بنوشید و غذاهای نرمی مصرف کنید که راحت تر بلعیده شوند.
• اگر به عفونت لوزه ها دچار هستید هنگام غذا خوردن آب بنوشید.
• نوشیدن چای داغ همراه با عسل، گلودرد شما عزیزان را کاهش می دهد.
• غرغره کردن آب نمک با آب گرم به کم شدن گلودرد ناشی از التهاب لوزه ها کمک بسیاری می کند.
• تا جایی که می توانید از قرار گرفتن در معرض محرک هایی از هوای خشک، محصولات پاک کننده، دود سیگار پرهیز کنید.
• نگارش و گردآونده: رضا رحیمی

تجربیات محیط پیرامونی و تعاملات ارتباطی اجتماعی و لمسی باعث تحریک و بهبود سلامت مغز کودک می شود. محیط زندگی کودک هرچقدر از لحاظ دیداری، شنیداری، حرکتی، چشایی، بویایی، لمسی قوی تر باشد باعث تحریک گیرنده های حسی و تقویت زنجیره سلولی و نورونی مغز کودکان خواهد شد. باید بدانیم مغز هیچگاه استراحت ندارد. مغز 24 ساعت شبانه‌روز کار می‌کند و برای پیشرفت به تحریک نیاز دارد. در این مطلب به 14 راه تحریک سلامت مغزی در کودکان خواهیم پرداخت و اینکه چگونه می توان مهارت‌های اجتماعی، عاطفی، حرکتی و ذهنی را در فرزندان خود پرورش و تقویت کنیم.

سلامت مغز یعنی چه؟

تجربیات و محرک‌هایی که مغز در اولین مراحل زندگی دریافت می‌کند، چگونگی شکل‌گیری مسیرهای بیولوژیکی را تعیین می‌کند که نه تنها در یادگیری و رفتار تأثیر می‌گذارد، بلکه بر سلامت عمومی در طول زندگی نیز تأثیرگذار است.
بر همین مبنا می توان نتیجه گرفت که برای سلامتی ایده‌آل مغز لازم است کودکتان مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرد و به درستی پاسخگوی آنچه در مدرسه از او انتظار دارند باشد. بنابراین، در این مطلب ما ایده‌هایی برای تحریک سلامت مغز فرزندتان ارائه خواهیم داد.

تمرینات نوروبیک برای تحریک سلامت مغز

تمرینات نوروبیک تمرینات ذهنی است که برای ایجاد مسیرهای عصبی جدید در مغز با استفاده از حواس به روش‌های غیرمتعارف طراحی شده‌اند و با عنوان ورزش هوازی مغز یا ورزش مغز نیز شناخته می‌شوند. در اصل، تمرینات نوروبیک مجموعه‌ای از تمرینات است که به شما این امکان را می‌دهد که هم از طریق فعالیت‌های جسمی و هم ذهنی با هر دو طرف مغزتان کار کنید.
همان‌طور که در ادامه خواهید دید، تمرینات بدنی و ذهنی را توصیه کرده‌ایم که باعث افزایش و پیشرفت ارتباطات عصبی در مغز می‌شوند. سفالگری یا بازی با گل رس، در حین این که هماهنگی دست و چشم را به خوبی انجام می‌دهد، گزینه‌ای عالی برای تحریک مهارت‌های حرکتی ظریف نیز می‌باشد

ترسیم خطوط موازی

از کودکتان بخواهید دو مداد بردارد و هر کدام را در یک دستش بگیرد. یک کاغذ بزرگ جلویش بگذارید، اگر کاغذ بزرگ ندارید، از دو برگه استفاده کنید. اکنون زمان آن رسیده است که کارتان را شروع کنید: نقشه کار این است که کودک شما باید هم‌زمان با هر دو دستش خطوطی را ترسیم کند.
او باید حرکات مختلفی را امتحان کند: از بالا و پایین، دایره‌ای و غیره. این تمرین ساده (و سرگرم‌کننده) مهارت‌های حرکتی ظریف و نوشتن را تقویت می‌کند.

چهار دست ‌و پا رفتن

بیاید یه وقت‌هایی وانمود کنیم کودک هستیم و چهار دست‌وپا راه برویم! هدف از این بازی بهبود هماهنگی و فعال‌سازی مغز از طریق بینایی و یادگیری کینستیکی (حرکتی) است.
برای انجام این بازی، فرزند شما باید همزمان حرکت بازو و پا را برای حرکت به جلو انجام دهد، مانند وقتی که کودک چهار دست و پا می‌رود. هنگامی که فرزندتان ریتم دارد، می‌توانید تغییراتی را با حواس دیگر اعمال کنید. به عنوان مثال، با پخش آهنگ به جلو حرکت کند و با قطع آهنگ حرکت او هم متوقف شود.

تاثیر بازی‌های فکری در سلامت مغز

با انجام فعالیت‌ها و بازی‌های تکرارشونده حافظه کودک خود را تحریک کنید. انجام بازی‌های تقویت‌کننده‌ی حافظه می‌تواند برای افراد خانواده هم بسیار سرگرم‌کننده باشد و به بچه‌ها کمک کند تا در زمینه‌های فکری که اغلب در آن‌ها تمرینی ندارند فعالیت کنند.

ساخت پازل برای تحریک مغز

جورچین یا همان پازل به این معنی است که کودک باید تصویر کاملی از قطعات کوچک بسازد و بدین ترتیب مهارت‌های تمرکز و منطق در او تقویت شود. کم‌کم جورچین‌های با تعداد قطعات بیشتر را انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که سنین توصیه‌ شده توسط سازنده اسباب‌بازی فقط یک پیشنهاد است و شما می‌توانید با توجه به توانایی‌های فرزندتان از پازل‌های متفاوتی استفاده کنید.

سودوکو

کودکان بزرگ‌تر می‌توانند جداول سودوکو را حل کنند. این تمرینات برای تقویت تمرکز، تفکر منطقی و توجه فوق‌العاده‌اند.

نقاشی کشیدن و سلامت مغز

نقاشی باعث افزایش خلاقیت و ابراز احساسات می‌شود. برای فرزندتان یک کتاب بخوانید و سپس از او بخواهید در مورد آنچه خوانده‌اید، نقاشی یا طراحی کند. به این ترتیب، به او کمک خواهید کرد تا روی خلاقیت، حافظه، درک مطلب و ابراز احساسات کار کند.

موسیقی و سلامت مغز

آموزش نوازندگی یک فعالیت خوب برای تحریک سلامت مغز کودک است. به عنوان مثال، نواختن پیانو مستلزم فهمیدن نت‌هایی است که می‌خواند، رمزگشایی آن‌ها و در نهایت تبدیل آن‌ها به حرکات دست است، که باید به خوبی هماهنگ باشد تا صدای خوبی تولید کند.

تحریک مهارت‌های حرکتی ظریف

سفالگری یا بازی با گل رس، در حین این که هماهنگی دست و چشم را به خوبی انجام می‌دهد، گزینه‌ای عالی برای تحریک مهارت‌های حرکتی ظریف نیز می‌باشد. شما می‌توانید با کودک خود بازی کنید تا انواع حیوانات را بسازد و حتی بازی را به داستانی که خوانده‌اید مرتبط کنید تا در درک مطلب و ایفای نقش داستان نیز مهارت پیدا کند.

پریدن، جهیدن، خیزیدن، لی لی کردن، اجرای حرکات تقلیدی حیوانات، هواپیما، بازی باشن و ماسه، بریدن، مچاله کردن کاغذ، ترسیم با دو دست، رقص، نوازندگی سازها، خواندن کتب، بازی های معما، خواندن اشعار همه و همه موجب تقویت مغز کودکان خواهد شد در کنار آن تغذیه مطلوب نیز توصیه می شود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

خواندن یعنی شناسایی و باز شناسی نمادهای تصویری و نوشتاری با رمزگشایی آن. ولی نوشتن یعنی بازآفرینی و تولید و رمزگذاری معنادار محتواهای شنیداری و تبدیل آن به نمادهای نوشتاری همراه با درک مطلب. اختلال در خواندن و نوشتن و ریاضی و حساب ناشی از عملکرد ضعیف فرایندهای ذهنی مغز و سیستم اعصاب شناختی فرد است. بسیاری از صاحب نظران معتقد هستند که نوشتن و روزنگاری یا خاطره نویسی می تواند در سلامت مغز و اعصاب نقش مهمی را ایفا کند. در این مطلب ابعاد مختلف این موضوع بررسی و 5 دلیل مهم آن نیز ذکر شده است.

تقویت قوای ذهنی و سیستم ایمنی با نوشتن

جیمز دبلیو پنه‌بکر، استاد و روان‌شناس اجتماعی در پژوهش خود دریافت افرادی که اندیشه‌ها و افکار و احساسات خود را می‌نویسند وضعیت جسمی و روانی سالم‌تری دارند. نوشتن به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به تجربه‌های زیسته خود نظم ببخشند و از آن بیاموزند.

نوشتن علاوه بر تقویت قوای ذهنی، سیستم ایمنی افراد را هم تقویت می‌کند. یکی از دلایل آن این است که در نوشتن ازاحساسات درونی از ضمیر “من” برای تأکید بر دیدگاه خود استفاده می‌کنید. با این کار با احساسات و عواطف خود مرتبط می‌شوید و می‌توانید روشن‌تر درباره آن‌ها فکر کنید و در نتیجه بهتر می‌توانید این احساسات را به دیگران منتقل کنید تا حمایت و کمک‌هایی که نیاز دارید، دریافت کنید.

روز پربارتر با نوشتن خاطرات روزانه

در دوران سختی‌ها، بیشتر اوقات با احساس نه چندان خوشایندی از خواب بیدار می‌شویم. روزِ پیش رو هول‌انگیز به نظر می‌رسد. “روز‌نگاری” نوعی جریان سیّال ذهن است.

هر فکری که از ذهن می‌گذرد را بنویسید بی‌دغدغه بی‌معنی بودن یا درست و غلط بودن‌های زبانی؛ فقط هرچه از ذهن‌تان می‌گذرد بنویسید، ذهن خود را آزاد کنید تا شاید افکار امید‌بخش‌تری بتواند در آن جای گیرد. بهتر است سه صفحه در روز بنویسید که حدود 30 دقیقه زمان می‌برد. این نظریه معتقد است با داشتن روزی پر‌بارتر، نتیجه‌ٔ زمانی که صرف نوشتن کردید را خواهید دید.

کاهش اضطراب و استرس و افکار منفی

وقتی احساسات خود را می‌نویسیم یاد می‌گیریم که خود را بشناسیم و دریابیم چه احساسی داریم و چگونه فکر می‌کنیم و چطور افراد و موقعیت‌های زندگی ما را آزرده می‌کنند. این آگاهی به معنای توانایی مهار احساسات و بروز واکنش‌هایی است که در هر موقعیت بهترین واکنش ممکن باشند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد افزایش خود‌آگاهی نشانه‌های افسردگی، اضطراب و استرس و افکار منفی را کاهش می‌دهد و باعث بهبود وضعیت در هر زمینه از زندگی خواهد شد.

مدیریت احساسات و افکار

“مهم‌ترین فایده درمانی نوشتن این است که فعالیتی رها و آزاد است و پیشرفت در آن فقط به خودمان و توانایی‌هایی که داریم بستگی دارد. امور بسیاری در زندگی خارج از کنترل ما هستند یا فراتر از توان اقتصادی ما قرار دارند در نتیجه امکان انجام آن‌ها را نداریم، اما خریدن قلم و دفترچه کوچکی به راحتی ممکن است و می‌تواند به ما احساس رهایی بدهد تا بتوانیم احساسات خود را مدیریت کنیم”.

دریافت پیام‌های مثبت ذهنی

یکی از بی‌رحمانه‌ترین رنج‌ها حمله به خود و خود‌سرزنش‌گری است. با روزنگاری می‌توانیم آنچه که در ذهن‌مان می‌گذرد و به خودمان می‌گوییم به روشنی ببینیم و دریابیم که ما با هیچ‌کس اینطور برخورد نمی‌کنیم چه برسد به کسی که دوستش داریم. می‌توانیم این پیام‌های منفی ذهنی را تغییر دهیم، با خودمان مهربان‌تر باشیم و با کاستن از اضطراب و استرس روابط خوب با دیگران هم شکل می‌گیرد و رشد می‌کند”.

نگارش و گردآورنده:رضا رحیمی

منبع: BBC

مغز انسان به دو نیم‌کره راست و چپ تقسیم شده‌است. دانشمندان در حال کاوش در ارتباط با چگونگی غلبه یکی از نیم‌کره‌ها بر دیگری در رفتارهای شناختی -چیزی که آن‌ها را از هم جدا می‌کند هستند.

معمولاً تعمیم‌هایی کلی در روانشناسی عمومی به وجود می‌آیند که وظایف معین (مثل استدلال، خلاقیت و …) را به یکی از دو طرف راست یا چپ نسبت می‌دهند. با چنین نظریاتی باید با احتیاط مواجه شد زیرا این وظایف اغلب در هر دو طرف مغز انسان توزیع می‌شود.در تحقیق منصوری و رقیب دوست 1387 عنوان شده دیدگاه سنتی درباره رابطه مغز و زبان, نیمکره چپ را نیمکره غالب و پردازشگر اطلاعات مختلف زبانی از جمله اطلاعات نحوی می داند, اما مطالعات اخیر نشان می دهند که در این زمینه نیمکره راست نقشی به مراتب مهم تر از آنچه تاکنون تصور می شده برعهده دارد. هدف پژوهش حاضر آن است که با ارزیابی و مقایسه عملکردهای زبانی و شناختی در بیماران آسیب دیده از دو ناحیه نیمکره راست و چپ مغز, اطلاعات جدیدی در مورد چگونگی توانایی های دو نیمکره به دست دهد. روش: در این پژوهش که به صورت توصیفی– تحلیلی و مورد– شاهد انجام شد, 10 بیمار آسیب دیده در ناحیه نیمکره راست, 10 بیمار آسیب دیده در ناحیه نیمکره چپ و 10 فرد طبیعی (شاهد) مورد آزمون قرار گرفتند. آزمودنی ها بر اساس ویژگی ها و معیارهای خاصی انتخاب و عملکرد آنها با اجرای آزمون های روانی کلامی, شباهت ها و حافظه عددی و درج واژه در جمله ارزیابی گردیدند. یافته ها: در آزمون روانی کلامی, تفاوت عملکرد هر دو گروه بیماران معنادار بود (p

وظایف نیم کره راست:

چپ و راست تعاملی است و تکمیل کننده هم هستند علیرغم تشابهات تفاوت های عملکردی در قشر مخ مشهود است.

استدلال خطی و وظایف مربوط به زبان مثل دستور زبان و واژگان، اغلب به نیم‌کره چپ مربوط می‌شوند.
دیسکلکیولیا یک سندرم عصبی است که منجر به آسیب محل اتصال لوب گیجگاهی و لوب آهیانه‌ای چپ می‌شود و با عوارضی چون ضعف مهارت شمردن، حساب کردن و ناتوانی در فهم و بکارگیری مفاهیم ریاضی همراه است.

در مقابل، مشخصات مربوط به لحن مانند زیر و بمی وتکیه معمولاً به نیم‌کره راست مربوطند عمل‌کردهایی مثل پردازش محرک‌های دیداری و شنیداری، درک فضایی، درک چهره، و استعداد هنری در ارتباط با نیم‌کره راست می‌نمایند.

مدارکی وجود دارد مبنی بر این که نیم‌کره راست در شرایط ناشناخته و نیم‌کره چپ در موارد تکراری و روزمره بیش از دیگری درگیر هستند.

اعمال مشترک دیگری مثل حساب، تشخیص محل صدا و احساسات، بیشتر به‌طور دوجانبه اداره می‌شوند.

تا کنون علم درباره برتری سیستم پردازش اطلاعات شناختی در مغز در دو نیمکره های مغزی مطالب زیادی را به بشریت هدیه کرده است، بطور کلی اینکه نیمکره چپ مسول پردازش اطلاعات کلامی و نیمکره راست مسول پردازش اطلاعات غیرکلامی است و اینکه غلبه طرفی مغز در سن تا 3 و 3 و نیم سالگی در کودکی اتفاق می افتد ولی جانبی شدن نیمکره های مغزی و پردازش اطلاعات شناختی در سن 10 و 11 سالگی اتفاق می افتد و اینکه گوش برتری راست یا چپ، چشم برتری راست یا چپ و دست برتری راست یا چپ چه تاثیری در دریافت اطلاعات تصویری، نمادی، بیان کلامی، درک مطلب دارد و برای پردازش آن در نیمکره های مغزی 1675 نوع پردازش شناختی انجام می گیرد(رحیمی،1398)حائز اهمیت است. ولی اکنون کشف جدیدی در این حوزه صورت گرفته که بسیار قابل تامل است.

دلایل غلبه‌ی نیمکره‌ای در مغز کشف شد

نیمکره‌‌های چپ و راست مغز در کارهای متفاوتی تخصص یافته‌اند. با این حال، تا کنون به درستی درک نشده که چرا در مورد هر وظیفه‌ی خاص، یک نیمکره از مغز بر دیگری غالب است.

نیمکره‌‌های چپ و راست مغز در کارهای متفاوتی تخصص یافته‌اند. با این حال، تا کنون به درستی درک نشده که چرا در مورد هر وظیفه‌ی خاص، یک نیمکره از مغز بر دیگری غالب است. محققین دانشگاه رور بوخوم آلمان آخرین یافته‌‌های خود در این زمینه را تشریح کرده‌اند. آن‌ها توانستند در مغز کبوترها این نکته را توضیح دهند که غلبه‌ی نیمکره‌ای، به خاطر اختلاف اندکی در الگوهای فعالیت زمانی در هردو نیمکره می‌باشد.

دو نیمکره‌ی مغزی توسط باندلهای ضخیم عصبی به یکدیگر متصل هستند که سطح اتصال commissure نامیده می‌شوند. دکتر گونتورکون اینگونه توضیح می‌دهد: در گذشته، تصور می‌شده که نیمکره‌ی غالب توسط این سطح اتصال، سیگنال‌‌های مهارکننده‌ای به نیمکره‌ی دیگر می‌فرستاده است، که باعث سرکوب شدن برخی عملکردهای خاص در آن ناحیه می‌شده است. با این حال، برهمکنش‌‌هایی که بین دو نیمکره به وجود می‌آید، هم مهارکننده هستند، هم تحریک کننده. همین باعث شده که تاکنون دلیل نامتقارن بودن عملکرد نیمکره‌‌ها، به صورت یک راز باقی بماند.

محققان این بار با یک رویکرد جدید به سراغ این سوال رفته اند. آن‌‌ها کبوترهایی را برای انجام آزمون تشخیص رنگ انتخاب کردند و فعالیت هرسلول در قسمت پیش مغز visuomotoric در مغز پرنده را استخراج کردند. این قسمت از مغز اطلاعات گرفته شده توسط حس بینایی را پردازش کرده و عملکرد حرکتی را بر مبنای ورودی‌‌های بینایی کنترل می‌کند. در پرندگان، نیمکره‌ی چپ، نیمکره‌ی غالب برای انجام این وظایف می‌باشد.

برای تحلیل اثرات برهمکنش‌‌های بین نیمکره‌ای، آن‌ها فعالیت نورون‌هایی که با نیمکره‌ی دیگر ارتباط برقرار می‌کردند را گاهی سرکوب می‌کردند. سپس عکس العمل نورون‌‌هایی که از این نورون‌‌های نیمکره‌ی دیگر، اطلاعات دریافت می‌کردند را تحت نظارت قرار دادند. با این کار آن‌‌ها قادر بودند اثرات برهمکنش دو نیمکره را رمزگشایی کنند.

نتیجه‌ی این پژوهش این است که: اگر هر دو نیمکره برای کنترل عملکرد با یکدیگر رقابت کنند، نیمکره‌ی چپ قادر است فعالیت نورون‌‌های موجود در نیمکره‌ی راست را با تاخیر مواجه کند. پروفسور گونتورکون اینگونه تشریح می‌کند: قضیه بسیار ساده است، نیمکره‌ی راست آنقدر کند عمل می‌کند که نمی‌تواند کنترل پاسخ‌‌های پرنده را بر عهده بگیرد. محققان نشان دادند که نورون‌‌های نیمکره‌ی چپ و راست این قابلیت را نیز دارند که فعالیت خود را با هم هماهنگ کنند.

پروفسور گونتورکون می‌گوید: این نتایج نشان می‌دهند که غلبه‌ی نیمکره‌ای بر مبنای یک مکانیزم بسیار پیشرفته بنا شده است. این موضوع تنها روی یک اثر تحریکی یا مهاری ساده بنا نشده است، بلکه به دلیل یک تاخیر زمانی کوچک در عملکرد نورون‌‌های نیمکره‌ی دیگر رخ می‌دهد.

نگارش و گردآونده: رضا رحیمی

منابع:

رحیمی، محمد 1391، اختلالات ویژه یادگیری، ناشر سپهر اندیشه، قم

رحیمی، محمد1389 نارساخوانی شناختی، ناشر بانیان دانش، قم

منصوری، بهاره و رقیب دوست شهلا، تازه های علوم شناختی، سال 1387،دوره 10،شماره 1(مسلسل37)

ساینس دیلی

پردازش آوایی در مغز افراد نارساخوان شناختی

پردازش اطلاعات شناختی آوا ها در مغز یکی از اساسی ترین مراحل یادگیری است که فرد را قادر می سازد با دنیای پیرامون خودش ارتباط مطلوب برقرار نماید. پیشنه کاوی و مصاحبه بالینی سرنخ های مفیدی را در این خصوص می دهد بطور مثال کودکان نارس با تاخیر در صحبت کردن و یادگیری در نوزادانی که قبل از هفته 39 بارداری به دنیا آمده اند بیشتر از سایر نوزادان است. مطالعات با اسکن مغزی90 نوزاد نارس که دربخش مراقبت‌ های ویژه بیمارستان سنت لوئیس در سال‌ های 2007 تا 2010 بستری بوده به دست آورده اند این نارسا خوانی را نشان می دهد و افزون بر اختلال یادگیری، تکلم و قدرت تشخیص آوا، نوزادان نارس بیشتر دچار بیش فعالی، اضطراب، مشکل روده و اختلال در دستگاه گوارش، ضعف قدرت بینایی، عفونت‌ های مکرر، اختلال‌ های عصبی و اوتیسم بوده است. می دانیم که، گفتار شامل دو مولفه اساسی است؛ جنبه زنجیری و زبر زنجیری. جنبه زنجیری گفتار را مقوله‌ های معنایی و دستوری تشکیل می‌ دهند که خود شامل واژگان، صرف، نحو و واج است. ویژگی‌ های صوتی و آوایی که نوای گفتار نامیده می‌ شوند نیز سازنده بخش زبر زنجیری گفتار هستند. نوای گفتار واحدهای بزرگتر از واج و آوا را شامل شده و در هجا و کلمه و عبارت یا جمله مشاهده می‌ شود. نوای گفتار شامل دیرش، سطح زیر و بمی، بلندی، درنگ و تکیه است. تاکنون در توصیف ارتباط غیر کلامی تعاریف متعددی نقل شده است. طبق تعریف، ارتباط غیرکلامی عبارتست از پیام‌ های آوایی و غیر آوایی که با وسایلی غیر از وسایل زبانی و زبان‌ شناسی ارسال و تشریح شده‌ اند.
نوا خصوصیت فیزیکی گفتار بوده که نشانه کیفیت زبان است؛ مانند تکیه و آهنگ که خود شامل فرکانس پایه صدا، شدت صدا و دیرش صداهای گفتار شخص است. نوا شامل خصوصیاتی است که در یک نقطه واحد از توالی همخوان‌ ها و واکه‌ ها رخ نمی‌ دهد. در واقع این خصوصیات با یک هجای کامل، کلمه و یا عبارت در ارتباط می‌ باشند و روی یک واکه و همخوان واحد قرار ندارند. نوا بسیار پیچیده است، چند عامل با هم در شکل‌ گیری این مفهوم نقش دارند. بسیاری از این جنبه‌ ها از قبیل زیر و بمی، بلندی، دیرش، مکث و همچنین مولفه‌ ها یی چون آهنگ، تکیه، ریتم و گام در شکل‌ گیری نوای گفتار موثر هستند.

آگاهی واجی و شناخت واج ها عنصر مهم در رسا خوانی شناختی است.
در آگاهی واج شناسی ما با مولفه های زیر در ارتباط هستیم:
1 _ زبان شناسی علمی است که به مطالعه و بررسی نظام مند زبان می پردازد.
2_ آگاهی واج شناختی یا واجی دانستن و وقوف بر ساختمان آوایی، واجی و هجایی واژگان است.
3_ آگاهی واج شناختی به دانش فرا زبانی ساختار اصوات در زبان مربوط می شود.
4_ آوا شناسی با خواص تفصیلی و آکوستیک اصوات گفتاری و چگونگی تولید شدن آنها وچگونگی درک آن ها ارتباط دارد.
5_ منظور از اطلاعات واجی آگاهی از قواعد حاکم بر تناظر حروف.با صدا است.
6_ سه شکل تقطیع واژه به صداهای سازنده اش عبارتند از هجا، واج، واج های درون هجایی.

7_ واج از دو بخش اصلی: همخوان یا صامت ها و واکه ها یا مصوت های زبان.
8_ رشد مهارت واج شناختی کودکان از طریق شنیدن صدای کلمات صورت می گیرد نه اینکه چگونه نوشته می شوند.
9_ برای آموزش آگاهی واج شناختی باید کودکان اصول الفبایی زبان را کشف کنند.
10_ مشخصه اصلی اختلال واج شناختی ناتوانی در تلفظ اصوات گفتاری مورد انتظار متناسب با سن و زبان محلی فرد است.
12_ آگاهی واج شناختی پیش بینی کننده قوی برای رشد خواندن و نوشتن است.
13_ املا سه عنصر کلیدی دارد. تک واژشناسی. ریشه شناسی. واج شناسی.
14_ املا در مقایسه با خواندن به طور جدی تری در اثر ضعف واج شناختی آسیب می بیند.
15_ بهترین پیش بینی کننده برای یادگیری املا آگاهی واج شناختی است.
16_ آگاهی واج شناختی رکن اساسی یادگیری املا است.

حال با این مقدمه می توان گفت، پردازش آوا ها توسط قشر شنیداری در هر دو نیمکره مغز انجام می‌ شود. قشر شنیداری اولیه در دو نیمکره، به زیر و بمی و آهنگِ گفتار پاسخ می‌ دهد، اما به نظر می‌ رسد که اولویت‌ های محاسباتی متفاوتی برای هر مورد منظور شود. با وجود این که قشر شنیداری اولیه نیمکره چپ به طور خاص به ویژگی‌ های آوایی گفتار واکنش نشان می‌ دهد، قشر شنیداری اولیه در نیمکره راست مغز به ویژگی‌ های زیر و بمی گفتار پاسخ می‌ دهد. عملکرد نسبی دو نیمکره قشر شنیداری نسبت به انواع محرک، به دلیل حساسیت متفاوت این مناطق به ویژگی‌ های زمانی و طیفی (spectral مربوط به موج صدا) موجود در درون داد صوتی می‌باشد. نیمکره چپ، تغییرات سریع اطلاعات با وضوح محدود را ثبت و پردازش می کند؛ در حالی که نیمکره راست برای ثبت و تحلیل محرک‌ هایی با خصوصیات معکوس (reverse) اختصاصی شده است.

سیستم اول، برای درک و تشخیص آوا های گفتاری، ایده‌ آل خواهد بود، اما تعیین این صداها با وضوح بالا (یعنی توالی واج‌ها) ضرورتِ وجود سیستمی با قدر

ت تفکیک زمانی 20 تا 50 میلی‌‌ثانیه را ایجاب می‌ کند. سیستم دوم، اطلاعات زبر زنجیری گفتار (مثلا اطلاعات نوایی) را تحلیل می‌ کند؛ که در این مورد نیز به سیستمی با قدرت تفکیک زمانی 150 تا 300 میلی‌ ثانیه نیاز می‌ باشد. هیکاک و پوپل (2007) معتقدند که نیمکره چپ و راست معمولا در مقیاس‌ های زمانی متفاوتی فعالیت می‌ کنند که باند فرکانس مربوط به امواج مغزی مشخص و متمایزی را نیز نشان می‌ دهند؛ به این صورت که مکان‌ یابی فعالیت‌ های عملکردی نیمکره چپ عمدتا در محدوده باند گاما و نیمکره راست در محدوده باند تتا می‌ باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: نارساخوانی شناختی، رحیمی، محمد، ناشر بانیان دانش قم 1398

حس و حرکت ضامن بقای انسان است. جالب است بدانیم در هر روز بطور متوسط یک فرد معمولی 8000 با دیسک کمر حرکت دارد و یک کارگر یا کشاورز16000 بار دیسک کمر حرکت دارد، آسیب به آنها تمام اندام ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بخش با انواع بیماری‌های عضلانی اسکلتی آشنا می شوید.

بیماری های عضلانی اسکلتی

سیستم اسکلتی و عضلانی ، شامل انواع مختلفی از ماهیچه است که هر کدام نقش اساسی در عملکرد بدن دارند. ماهیچه ها به فرد اجازه می دهند حرکت کند، حرف بزند و غذا بخورد. آن ها ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل می کنند. سایر عملکردهای به ظاهر نامربوط، از جمله تنظیم دمای بدن و بینایی هم به نوعی به سیستم عضلانی وابسته هستند.

بیماری های اسکلتی عضلانی

بیماری های اسکلتی عضلانی به تمامی بیماری ها و اختلالات مربوط به استخوان ها، مفاصل و ماهیچه ها اشاره دارد. شایان ذکر است دردی که بر اثر انواع اختلالات اسکلتی عضلانی ایجاد می شود، زندگی و فعالیت روزمره فرد را دچار اختلال خواهد نمود.

به طور کلی از انواع بیماری های اسکلتی عضلانی، می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• • آرتروز مفاصل و ستون فقرات
  • دیسک بین مهره ای
  • انحراف ستون فقرات
  • التهاب تاندون و مفاصل
  • فیبرومالژیا
  • سندرم درد میوفاشیال
  • سندرم کانال کارپ
  • انواع میوپاتی ها و نوروپاتی های محیطی

بخش های بدن در معرضبیماری های اسکلتی عضلانی

بخش هایی از بدن که امکان ابتلا به بیماری های اسکلتی عضلانی در آن ها وجود دارد، عبارتند از:

• زانو
• کمر
• گردن
• لگن
• شانه ها
• مچ و انگشتان دست
• کف پا و ساق پا

ساختار سیستم عضلانی اسکلتی

عملکرد ماهیچه ها اغلب با فعالیت های پاها، بازوها و سایر اندام ها همراه هستند، اما عضلات در حرکات ظریف تر مانند حالت صورت، حرکات چشم و تنفس نقش دارند. سیستم عضلانی را می توان به سه نوع ماهیچه اسکلتی، صاف و قلبی تقسیم کرد.

عضله اسکلتی

ماهیچه های اسکلتی، ماهیچه هایی هستند که فرد می توانند آگاهانه آن ها را کنترل کند. آن ها به استخوان ها متصل شده و با انقباض خود باعث حرکت استخوان ها می شوند.

عضله صاف

عضلات احشایی که ضعیف ترین بافت عضله هستند که از طریق اندام های بدن، در نقل و انتقال مواد های مختلف بدن نقش دارند. از آنجا که عضله احشایی توسط قسمت ناخودآگاه مغز کنترل می شود، به عنوان عضله غیر ارادی شناخته می شود، زیرا فرد نمی تواند آن ها را کنترل کند.

عضله قلبی

دیگر عناصر سیستم اسکلتی عضلانی

• رباط ها
• تاندون ها
• مفصل
• غضروف
• اعصاب
• عضلات اسکلتی

عملکرد سیستم عضلانی اسکلتی

• تنفس. تنفس به استفاده از عضله دیافراگمی وابسته است.
• تنظیم دما. حفظ دمای طبیعی بدن عملکرد مهم سیستم عضلانی است.
• ثبات. تاندون های عضلانی در مفصل زانو و مفصل شانه در ثبات بدن بسیار مهم هستند.
• گردش خون. عضله صاف در شریان ها و رگ ها نقش مهمی در گردش خون در بدن دارند.
• هضم. غذا از دستگاه گوارش با حرکت موج مانند عضله ها (پریستالالیس) حرکت می کند.
• ادرار. ماهیچه ها و اعصاب برای نگه داشتن و رهایی ادرار از مثانه باید با هم همکاری کنند.
• وضعیت. ماهیچه های اسکلتی در هنگام نشستن یا ایستادن بدن به وضعیت صحیح بدن کمک می کنند.
• تحرک. وظیفه اصلی سیستم عضلانی تحرک است. وقتی عضلات منقبض می شوند، آن ها منجر به حرکت های مختلف بدن می شوند.
• زایمان. عضلات صاف در رحم هنگام زایمان منبسط و منقبض می شوند. این حرکات جنین را از طریق واژن انتقال می دهند. همچنین، عضلات کف لگن به هدایت سر نوزاد در کانال زایمان کمک می کند.
• کنترل حرکات چشم. شش ماهیچه اسکلتی در اطراف چشم، حرکات آن را کنترل می کند.
• محافظت از اندام. ماهیچه های داخل تنه از اندام های داخلی در قسمت جلویی، کناره ها و پشت بدن محافظت می کنند. استخوان های ستون فقرات و دنده ها نقش بیشتری در محافظت از بدن دارند.

شایع ترین بیماری های سیستم اسکلتی عضلانی

اختلالات اسکلتی عضلانی (MSD) شرایطی هستند که می توانند بر روی عضلات، استخوان ها و مفاصل تأثیر بگذارند. MSDs رایج هستند و خطر ابتلا به آن ها با افزایش سن بیشتر می شود. شدت MSD می تواند متفاوت باشد. در بعضی موارد باعث درد و ناراحتی می شوند که فعالیت های روزمره فرد را مختل می کند. تشخیص زودرس و درمان آن ها ممکن است به کاهش علائم و بهبود پیش آگهی بلند مدت بیماری کمک کنند.

آرتروز

آرتروز در حقیقت همان ورم و حساسیت یک یا چند مفصل است. علائم اصلی آرتروز درد مفصلی و خشک شدن آن ها است که معمولاً با افزایش سن فرد بدتر شده و شدت می گیرد. شایع ترین انواع آرتروز شامل استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می شود.

استئوآرتریت

استئوآرتریت، نوعی بیماری است که باعث تجزیه غضروف می شود که از انتهای استخوان های مفاصل محافظت می کند. این بیماری منجر به ساییدگی استخوان و درد قابل توجه، آسیب به استخوان ها و بافت های همبند، التهاببافت اطراف و محدودیت در حرکت می شود.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل می شود. بیماری های خود ایمنی، بیماری هایی هستند که وقتی بافت های بدن به اشتباه توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می گیرند بروز می کنند. در حالی که التهاب بافت مفاصل و خود مفاصل از علائم اصلی آرتریت روماتوئید است، این بیماری می تواند باعث التهاب خارج از مفصل و آسیب در اندام های دیگر هم شود. آرتریت روماتوئید می تواند بر روی چندین عضو دیگر بدن تأثیر بگذارد. به همین علت آرتریت روماتوئید را یک بیماری سیستمیک و گاهی بیماری روماتوئید می شناسند. آرتریت روماتوئید که در افراد زیر 16 سال شروع می شود، به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) یا آرتریت روماتوئید نوجوان JRA معروف است.

علاوه بر این عفونت ها یا بیماری های زمینه ای مانندپسوریازیس یا لوپوس می تواند باعث ایجاد انواع دیگری از آرتروز شود. بسته به نوع آرتروز، درمان فرد متفاوت خواهد بود. البته هدف اصلی از درمان آرتروز کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا است.

نرمی استخوان

• کلمه (Osteomalacia) به معنای “استخوان های نرم” است.
• به عبارتی این شرایط مانع از جذب شدن مواد معدنی و سفت شدن استخوان ها می شود.

در نتیجه استخوان ها ضعیف شده و احتمال خم شدن و شکستگی در آن ها افزایش می یابد. فقط بزرگسالان دچار بیماری نرمی استخوان یا استئومالاسیا می شوند. این بیماری در کودکان راشیتیسم نامیده می شود. پوکی استخوان در زنان شایع تر است و اغلب در دوران بارداری اتفاق می افتد. نرمی استخوان با پوکی استخوان را اشتباه نگیرید. هر چند هر دو باعث شکستگی استخوان هستند. اما نرمی استخوان یا استئومالاسی مانع از سفت شدن استخوان ها می شود و پوکی استخوان باعث تضعیف استخوان می شود.

پوکی استخوان

پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی استخوان ها می شود. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفصل ران، مچ یا ستون فقرات رخ می دهد. استخوان بافت زنده ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان وقتی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان پیر همخوانی نداشته باشد. پوکی استخوان زنان و مردان از همه نژادها را تحت تأثیر قرار می دهد. اما زنان سفید پوست و آسیایی به ویژه زنان مسن که یائسگی را پشت سر می گذارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می توانند به جلوگیری از ضعف استخوان یا تقویت استخوان های ضعیف در حال حاضر کمک کنند. پوکی استخوان، بیماری است که باعث کاهش چگالی و استحکام استخوان ها می شود زیرا در این شرایط ضعیف شدن استخوان ها سریعتر از رشد استخوان رخ می دهد. این بیماری می تواند ناشی از ژنتیک یا عادات ناسالم زندگی مانند کمبود کلسیم یا ویتامین D وسیگار باشد.

سندرم تنگی کانال مچ دست

سندرم تونل کارپانل یک مشکل شایع است که باعث بروز درد، بی حسی و مور مور شدن دست ها و بازو می شود. این عارضه زمانی ایجاد می شود که یکی از اعصاب اصلی دست عصب میانی (مدیان) با وارد شدن به مچ دست فشرده شدن یا در تنگنا قرار می گیرد. در بیشتر بیماران، سندرم تونل کارپال یا همان تنگی کانال مچ دست با گذشت زمان شدیدتر می شود. به همین خاطر است که تشخیص و درمان سریع این عارضه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا در ابتدای بروز این مشکل فرد می تواند به راحتی با استفاده از آتل مچ دست یا پرهیز از انجام فعالیت های خاصی علائم این عارضه را درمان کند. برای جلوگیری از آسیب دائمی مچ دست و برای برداشتن فشار از روی عصب مدیان عمل جراحی نیاز است.

تاندونیت

• تاندونیت التهاب یا سوزش تاندون است.
• این بیماری باعث ایجاد درد و حساسیت به بیرون از مفصل می شود.

در حالی که تاندونیت ممکن است در هر یک از تاندون ها ایجاد می شود، اما بیشتر در اطراف شانه ها، آرنج ها، مچ دست ها، زانوها و پاشنه رخ می دهد.

برخی از نام های متداول برای مشکلات مختلف تاندونیت، عبارتند از:

• آرنج تنیس
• آرنج گلفر
• شانه پارچر
• شانه شناگر
• زانوی جامپر

بیشتر موارد تاندونیت را می توان با استراحت، فیزیوتراپی و داروهایی برای کاهش درد درمان کرد. اگر تاندونیت شدید باشد و منجر به پارگی تاندون شود، ممکن است بیمار به عمل جراحی نیاز داشته باشد. درمان و بهبودی تاندون ها ممکن است شش هفته یا بیشتر طول بکشد.

دیستروفی عضلانی

دیستروفی عضلانی اشاره به گروهی از بیماری ها دارد که باعث ضعف پیشرونده و از بین رفتن حجم قابل توجهی از عضلات می شود. در بیماری دیستروفی عضلانی، ژن های غیرطبیعی یا همان جهش های ژنتیکی در تولید پروتئین های لازم برای تشکیل ماهیچه سالم دخالت کرده و باعث مشکلات عضلانی برای فرد مبتلا خواهد شد. انواع مختلفی از دیستروفی عضلانی وجود دارد. البته علائم شایع ترین نوع از این بیماری بیشتر در دوران کودکی و نوزادان پسر را درگیر می کند. علاوه بر این انواع دیگری نیز دارد که تا بزرگسالی هیچ علامتی از خود نشان نداده و به صورت خاموش در بدن فرد حضور خواهد داشت. هیچ درمانی برای دیستروفی عضلانی وجود ندارد اما داروها و درمان می تواند به مدیریت علائم و کندتر شدن روند بیماری کمک زیادی کند.

میاستنی گراویس

نام این بیماری از ریشه آلمانی و لاتین گرفته شده و به صورت تحت الفظی به معنای «ضعف عضلات شدید» است. بیماری میاستنی گراویس یا Myasthenia gravis، اختلال عصبی عضلانی خود ایمنی مزمن است که با ضعف گروه های عضلانی مشخص می شود. بیماری میاستنی گراویس نه جزء بیماری های ارثی است و نه جزء بیماری های واگیری اما ممکن است چندین نفر از اعضای یک خانواده را درگیر کند. تعداد زیادی از مبتلایان این بیماری تشخیص داده نمی شوند. بیماری میاستنی گراویس می تواند فارغ از نژاد، جنسیت و سن برای هر فردی از هر نژاد، جنسیت و سنی اتفاق بیفتد. این بیماری در بین زنان کم تر از 40 سال و مردان بالای 60 سال شایع تر از دیگر افراد است.

بورسیت

بورسیت، التهاب دردناک بورساها است. Bursae کیسه های کوچک و پر از مایعات در مناطقی از بدن هستند که در معرض حرکت و اصطکاک (مالش) است. Bursae حاوی مقدار کمی مایع سینوویال یک مایع روان کننده روشن است که نقش موثری در حرکت بین استخوان ها، تاندون ها و عضلات در نزدیکی مفاصل دارد. بورسیت معمولاً روی شانه تأثیر می گذارد اما در بورسایی که در نزدیکی سایر مفاصل اصلی قرار دارد، از جمله باسن، آرنج، زانوها و پاشنه نیز شایع است. علائم آن شامل درد و التهاب است که از علل مختلفی مانند فعالیت بدنی شدید و آسیب دیدگی ناشی می شود. درمان به طور معمول شامل استراحت مفصل آسیب دیده و جلوگیری از تحریک بیشتر است.

درمان بیماری های اسکلتی عضلانی

تشخیص به موقع انواع بیماری های عضلانی اسکلتی، عاملی اساسی جهت درمان و جلوگیری از آسیب بیشتر بدن محسوب می گردد.

لازم به ذکر است که درمان بیماری های استخوانی، به شدت آسیب دیدگی بستگی دارد.

به عنوان مثال زمانی که بیماری در مراحل اولیه باشد، با تجویز حرکات ورزشی خاص و همچنین داروهای مسکن می توان درد را تسکین بخشید.

اما چنانچه بیماری شدت یافته باشد، جهت درمان و کنترل درد؛ روش های متعددی وجود دارد که در راستای تسریع روند بهبودی می توان از آن ها بهره برد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی