امروز سه شنبه 01 آبان 1403
0

 

 

نکات دستوری و درک مطلب 4 تا درس6

        و حکایت خودشناسی 

 

 

درس 4 : سفر شکفتن

 

 

1 – چرا نویسنده ، در درس سفر شکفتن ، عبارت :

« افسوس که جوان نمی داند و پیر نمی تواند . »

را در نشانه ی « » نوشته است ؟

 

 

2 – در عبارت :

 

« افسوس که جوان نمی داند و پیر نمی تواند . »

چه آرایه ای به کار رفته است ؟

 

3 – ضرب المثل :

 « ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است . »

در چه مواقعی به کار می رود ؟

 

4 – چرا زندگی به سفر تشبیه شده است ؟

 

5 – وقتی خود را برای همیشه یک مسافر حساب کنیم ،

چه تغییراتی باید در خود ایجاد کنیم ؟

 

6 – در عبارت :

« هر حرکت ثانیه شمار ما را از فرصت هایی که

در اختیارمان هست ، دور می کند . »

گروه نهادی و مسندی را مشخص کنید .

 

7 – در عبارت :

« در نوجوانی هرگز در خیال کسی نمی گنجد که در

آینده به انسانی بی عاطفه و بداخلاق تبدیل شود . »

چند گروه متممی وجود دارد ؟ مشخص کنید .

 

 

8 – در عبارت :

    « مبادا گذر شتابان عمر را مسخره بگیرید . »

گروه نهادی و گروه مفعولی را مشخص کنید .

 

      

 

درس 7 : راه نیک بختی

 

1 – تفاوت خوانش متن حماسی با متن ستایشی ، چیست ؟

 

2 – در مصراع :

      « زین گفته سعادت تو جویم »

 منظور شاعر از « گفته » چیست ؟

 

3 – در مصراع :

       « می باش به عمر خور سحرخیز »

می باش ، چه نوع فعلی است ؟

 

4 – در مصراع  :

    « چون این دو شوند از تو خرسند »

منظور از « این دو » چیست ؟

 

5 – در مصراع :

       « آماده ی خدمتش به جان باش »

مرجع ضمیر « ش » کیست ؟

 

6 -  در مصراع :

       « از گفته ی او مپیچ سر را »

شاعر معتقد است ، از گفته ی چه کسی نباید سرپیچی کرد ؟

 

7 – در مصراع :

       « می کوش که هر چه گوید استاد »

یک فعل امر مشخص کنید و بگویید چه تفاوتی با

سایر فعل های امر دارد ؟

 

8 – در بیت :

      هر شب که روی به جامه ی خواب

      کن نیک تأمل اندر این باب

شاعر معتقد است ، پیش از خواب ، باید درباره ی

چه مسأله ای فکر کرد ؟

 

9 – یکی از مهارت های اصلی زبان ،

     « خواندن » است .

     الف : گروه نهادی را مشخص کنید .

      ب : گروه مسندی را مشخص کنید .

 

 

درس 6 : آداب نیکان

 

1 – چرا بهلول در ابتدای کار آداب خوردن و

   سخن گفتن و خوابیدن را به جنید نمی گفت ؟

 

2 – به نظر بهلول ، اصل در خوردن چه بود ؟

 

3 - به نظر بهلول ، اصل در خوابیدن چه بود ؟

 

4 - به نظر بهلول ، اصل در سخن گفتن چه بود ؟

 

5 – چه چیزی جوامع مختلف بشری را از یکدیگر

متفاوت می نماید ؟

 

6 – مفرد « آداب » را بنویسید .

 

7 - مفرد « افراد » را بنویسید .

 

8 - مفرد « اخلاق » را بنویسید .

 

9 - مفرد « مظاهر » را بنویسید .

 

10 - مفرد « فضایل » را بنویسید .

 

11 - مفرد « حقوق » را بنویسید .

 

12 – مزایا و زیان های علم و فن را در

زندگی بشری بنویسید .

 

13 – در ترکیب های زیر ، هسته را مشخص کنید .

   کوچک ترین بخش اجتماع

  هر سمت                       آداب خواب

     این بنده ی ضعیف خداوند

 هر خانواده                     دستاوردهای علمی

  دشمنان این ملت                

  آن اعتقادات                   بوی ناخوش آن

  زندگی گذشته ی خود

   آن جا

 

 

حکایت : خودشناسی

 

1 – در حکایت خودشناسی ، وقتی امیر ، پس از وزیر

        وارد خانه شد ، با چه صحنه ای روبرو شد ؟

 

2 – تا خود به غلط نیفتم ، یعنی چه ؟

 

3 – علت حضور وزیر به آن خانه می رفت ؟

 

4 – امیر وقتی دید وزیر گذشته را همیشه به

    خود یادآوری می کند ، چکار کرد ؟

 

5 – با توجه به عبارت :

     امیر انگشتری از انگشتر بیرون کرد .

این کار امیر نشانه ی چیست ؟

 

 

 

0

 فارسی : پرسش های دستوری و درک مطلب

 

 

          درس 7 تا 9

     عکس های بسیار زیبا و دیدنی از فصل پاییز

1 – در مصراع :

 

« هر قدم دانه ی شکری می کاشت »

 

الف : در گروه اسمی « هر قدم » هسته چیست ؟

 

ب : مفهوم جمله را بنویسید .

 

ج : « هر قدم » چه مفهومی را در شکرگزاری پیرمرد بیان

 

     می کند ؟

 

د : بن و نوع آن را در فعل مشخص کنید .

 

 

2 – در مصراع :

 

« کای فرازنده ی این چرخ بلند »

 

الف : کای یعنی چه ؟

 

ب : منظور از فرازنده کیست ؟

 

ج : منظور از چرخ چیست ؟

 

د : چرخ بلند ، چه نوع ترکیبی است ؟

 

ذ : در ترکیب « فرازنده ی این چرخ بلند » ، هسته و نوع  

     وابسته ها را مشخص کنید ؟

 

3 – در ترکیب « نوازنده ی دل های نژند » هسته و نوع

      وابسته ها را مشخص کنید .

 

4 – در مصراع :

 

« کنم از جیب نظر تا دامن »

 

الف : مفهوم از « جیب تا دامن » را بنویسید .

 

ب : جیب یعنی : .....

    DC2525252DBillySC.jpg

5 – مفهوم در دولت به رخم بگشادی را بنویسید .

 

6 – مفهوم « تاج عزت به سرم بنهادی » را بنویسید .

 

7 – در مصراع :

 

« حد من نیست ثنایت گفتن »

 

الف : گروه نهادی را مشخص کنید .

 

ب : نقش « حد من » را بنویسید .

 

 

8 – در مصراع :

 

« گوهر شکر عطایت سفتن »

 

چرا فعل سفتن به کار رفته است ؟

 

9 – در مصراع :

 

« آمد آن شکرگزاریش به گوش »

 

الف : مرجع ضمیر « ش » را در شکرگزاریش بنویسید .

 

ب : بن و نوع آن را در شکرگزاری بنویسید .

 

ج : در ترکیب « آن شکرگزاری » بن و نوع آن را بنویسید .

 

10 – مفهوم مصراع :

 

« رخش پندار همی راند ز دور » را بنویسید .

     

11 – در مصراع :

 

« گفت : کای پیر خرف گشته ، خموش »

 

12 – در مصراع :

 

« خار بر پشت ، زنی زین سان گام »

 

الف : منظور از « این سان گام » چیست ؟

 

ب : « زین » یعنی چه ؟

 

ج : گروه متممی را مشخص کنید .

 

13 – معنی « دولتت چیست ؟ » را بنویسید .

 

14 – معنی « عزیزیت کدام ؟ » را بنویسید .

 

15 – در مصراع :

 

« عمر در خارکشی باخته ای »

 

خارکشی یعنی :

 

16 – در مصراع :

 

« پیر گفتا که چه عزت زین به »

 

الف : معنی « به » را بنویسید .

 

 ب : پیرمرد برترین وبهترین عزتش را چه می داند ؟  

 

17 – در مصراع :

 

« که نیم بر در تو بالین نه »

 

الف : نیم یعنی :

 

ب : مفهوم مصراع را بنویسید .

     

18 – در مصراع :

 

« کای فلان چاشت بده یا شامم »

 

الف : کای یعنی :

 

ب : فلان یعنی :

 

19 – در مصراع :

 

« شکر گویم که مرا خوار نساخت »

 

الف : خوار یعنی :

 

ب : مرجع ضمیر « من » در « مرا » چیست ؟

 

20 – در مصراع :

 

« به خسی چون تو گرفتار نساخت »

 

الف : خس یعنی :

 

ب : مرجع ضمیر « تو » را بنویسید .

 

ج : چرا جوان به خس تشبیه شده است ؟

 

د : « چون » چه نوع واژه ای است ؟

 

21 – در مصراع :

 

« داد با این همه افتادگی ام »

 

الف : در گروه اسمی « این همه افتادگی » هسته و نوع

 

       وابسته ها را مشخص کنید .

 

ب : گروه متممی را مشخص کنید .

 

      

درس 8 : نوجوان باهوش ...

 

1 – مفرد « مطالب » را بنویسید .

 

2 - مفرد « شعرا » را بنویسید .

 

3 - مفرد « مجالس » را بنویسید .

 

4 - مفرد « خدمات » را بنویسید .

 

5 - مفرد « خرافات » را بنویسید .

 

6 – در مصراع :

 

 

« به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست »

 

الف : منظور از آن ، کیست ؟

 

ب : خرم در اینجا یعنی :

 

ج : چند گروه متممی در مصراع ، به کار رفته است ؟

 

7 – در مصراع :

 

« عاشقم بر همه عالم ، که همه عالم از اوست »

 

الف : مرجع ضمیر « او » کیست ؟

 

ب : در گروه اسمی « همه عالم » هسته و نوع وابسته را

 

    مشخص کنید .

 

ج : گروه های متممی را مشخص کنید .

 

د : « که » یعنی :

 

 

8 – در مصراع :

 

« به حلاوت بخورم زهر که شاهد ساقی است »

 

الف : حلاوت یعنی :

 

ب : شاهد ، یعنی :

 

ج : « که » یعنی :

 

9 – در مصراع :

 

« به ارادت بکشم درد که درمان هم از اوست »

 

الف : « که » یعنی :

 

ب : گروه های متممی را مشخص کنید .

 

10 – با توجه به عبارت :

 

« آن مرد از شادی چشمانش درخشید و با لحجه ی خاصی

 

   گفت : « فوق لعاده است . »

 

الف : واژه های نادرست املایی را درست کنید .

 

ب : مرد که بود و چرا شادمان شد ؟

 

11 – با توجه به عبارت :

 

صدای کلاغ ها گوش محمد تقی را آزار می داد .

 

الف : محمد تقی که بود ؟

 

ب : چرا صدای کلاغ ها ، گوش محمد تقی را آزار می داد ؟

 

12 – مفهوم این جمله را بنویسید :

 

« شنیده ها را بر کاغذ ذهن می نوشت . »

 

13 – حاصل ماه ها پشت در نشستن و از سرما لرزیدن و

 

دزدکی به درس گوش دادن ، دانش دست و پا شکسته ای بود

 

که  اندک اندک در قلک ذهنش جمع شده بود .

 

الف : منظور از این عبارت چیست ؟

 

« در قلک ذهنش جمع شده بود . »

 

ب : مرجع ضمیر « ش » در واژه ی « ذهنش » کیست ؟

 

  

14 – « لب گزید . » یعنی چه ؟

 

15 – این بیت از کیست ؟

 

ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد

 

دل رمیده ی ما را انیس و مونس شد

 

16 – محمد تقی به چه مقامی دست یافت و چه لقبی یافت ؟

 

17 – چرا پس از شیوع آبله در ایران عده ای حاضر به

 

     آبله کوبی نبودند ؟

 

18 – این سخن از کیست و به دنبال کدام واقعه بیان شد ؟

 

     

درس 9 : قلم سحرآمیز ...

 

1 – کمال الدین بهزاد که بود ؟

 

2 – هدهد نماد چیست ؟

 

3 – در مصراع :

 

« زین جا به آشیان وفا می فرستمت »

 

زین ، یعنی :

 

4 – تفاوت صبا و سبا را بنویسید .

 

5 - آرایه ی موجود بین دو واژه ی سبا و صبا را بنویسید .

 

 

0
        

                 

بچه های عزیزم ، اگر احساس می کنید در

مباحث درسی مشکلی دارید و در موضوعی

نیاز به توضیحات بیشتری هست ، نظر

خود را مطرح کنید . در اولین فرصت

پاسخگو خواهم بود . یادآوری نکاتی

که از قلم افتاده ، فراموش نشود...

 

        
  

0

 

 

استعاره :

  

 

عطر موهای مادرتونو حس می کنید و میگید : 

 

« مامان ، موهات مثل گل خوشبویه . » شما اینجا

 

از تشبیه استفاده کردید .

 

مو  : رکن اول 

 

گل : رکن دوم 

 

+ رکن سوم و چهارم که خودتون می دونید چیه . 

    

 

با توجه به همین جمله ی ادبی و سرشار از احساستون ،

 

شونه رو بر می دارید و میگید : 

 

« مامان ، می خوام گلاتو شونه کنم . »

 

اینجا دیگه از استعاره استفاده کردید . چرا ؟ 

 

چون رکن اول تشبیه رو ( مو ) حذف کردید ؛ علاوه

 

بر این ، شما یه نشانه آوردید که نشون بدید منظورتون

 

از گل ، گل واقعی نیست ، یعنی شونه کردن . هیچ گلی

 

رو شونه نمی کنن ، و این شونه کردن قرینه و نشانه ای

 

هست که نشون میده منظور شما از گل ، گل در معنای

 

واقعی خودش یعنی پدیده ای با گلبرگ و کاسبرگ و پرچم

 

و ساقه و برگ و ریشه و ... نیست و از ادبیات استفاده

 

کردید و آرایه ی ادبی به کار بردید . 

 

در این جمله ی شما ، گل استعاره از موی مادر هست .

 

امیدوارم این آرایه ی زیبا رو متوجه شده باشید .

 

            27 تصویر عجیب و باور نکردنی که در ظاهر فتوشاپ است ولی کاملا واقعی میباشد !

 

 

 

0

صفت اشاره، صفت شمارشی

صفت اشاره:

این دسته از صفت ها، از وابسته های پیشین هستند.

یعنی پیش از هسته قرار می گیرند.

صفت های پیشین، «این و آن» و مشتقات

آنها هستند؛ مانند:

همین، همان، چنین، چنان، اینچنین، آنچنان 

ترکیب این صفت ها در گروه اسمی،

به این صورت است:

صفت اشاره + هسته

مانند:

این کلاس

آن برگه

همین لباس

همان لیوان

چنین اخلاقی

چنان موهبتی

اینچنین کاری

آنچنان کرداری

در جمله ی:

این دستگیره، باید عوض شود.

در این جمله، «این دستگیره» گروه اسمی

است و نقش نهادی دارد:

این: (وابسته ی پیشین) صفت اشاره 

دستگیره: هسته و موصوفِ «این»

مادرت، همان کتاب ها را به سمیه داده بود.

همان کتاب ها: گروه اسمی، نقش مفعولی

             هم دارد.

همان: (وابسته ی پیشین) صفت اشاره

کتاب ها: هسته و موصوفِ (همان)

توجه:

این، آن، همین، همان، چنین، چنان،

اینچنین و آنچنان، اگر به تنهایی به کار

بروند و پس از آنها اسم به کار نرود، یعنی

به اسمی اشاره نکند، ضمیر اشاره هستند،

نه صفت اشاره؛ چون هر صفتی، به موصوف

نیاز دارد و بدون موصوف، صفت معنی ندارد.

مثال:

این داستان، از آن داستان، جالب تر است.

«این داستان»  و «آن داستان» هر یک

گروه اسمی هستند و «این» و «آن» هر

یک صفت اشاره اند و «داستان» در هر دو

گروه اسمی موصوف و هسته ی گروه هستند. 

اما در جمله ی:

این، از آن جالب تر است.

«این» و «آن» هریک ضمیر و گروه اسمی هستند.        

صفت شمارشی:

گروهی از این صفت ها، وابسته های پیشین هستند و

گروهی وابسته های پسین.

این صفت ها به دو دسته ی: 

الف - اعداد اصلی: 

یک میز

دو سی دی

سه پنجره

ده دانش آموز 

هزار و دویست صندلی

هفت هزار گوسفند

ب - اعداد ترتیبی: این اعداد، با «ُ م» و

  «ُ مین» به کار می روند.

اعدادی که با «ُمین» به کار می روند، وابسته ی

پیشین هستند. مانند:

هفتمین کتاب: هفت + ُمین

دوازدهمین نوه: دوازده + ُمین

هفتاد و سومین سال: هفتاد و سوم + ُمین

اعدادی که با «ُم» به کار می روند، وابسته های

پسین هستند. مانند:

پنجره ی دوم: دو + ُم

طبقه ی هشتم: هشت + ُم 

بند نهم: نه + ُم

پاکت شانزدهم: شانزده + ُم

سبد هفدهم: هفده + ُم

0

ضمیر و مرجع ضمیر :

 

      27 تصویر عجیب و باور نکردنی که در ظاهر فتوشاپ است ولی کاملا واقعی میباشد !

گروهی از ضمیرها ، ضمیر های شخصی هستند .

 

این ضمیرها جانشین اسم می شوند تا از تکرار آن

 

جلوگیری کنند .

 

این ضمیرها ، دو دسته هستند : 

 

ضمیر گسسته یا جدا

 

ضمیر پیوسته

     27 تصویر عجیب و باور نکردنی که در ظاهر فتوشاپ است ولی کاملا واقعی میباشد !

 

ضمیر گسسته یا جدا :

 

من        ما

 

تو        شما

 

او        آنها

     27 تصویر عجیب و باور نکردنی که در ظاهر فتوشاپ است ولی کاملا واقعی میباشد !

 

ضمیر پیوسته :

 

ـَم         ـِمان

 

ـَت        ـِتان

 

ـَش       ـِشان

 

این ضمیرها به واژه ی پیش از خود ، وصل می شوند .

 

مادرَم            مادرِمان

 

مادرَت           مادرِتان

 

مادرَش          مادرِشان

     27 تصویر عجیب و باور نکردنی که در ظاهر فتوشاپ است ولی کاملا واقعی میباشد !

 

 

مرجع ضمیر :

 

گفتیم که ضمیر برای جلوگیری از تکرار اسم در جمله

 

به کار می رود . اسمی که ضمیر جانشین آن می شود ،

 

مرجع ضمیر است .

 

مثال :

 

 

یکی از عرفان « بشر بن حارث » روزی در راه

 

کاغذی دید که نام مبارک پروردگار «بسم الله» بر آن

 

نوشته شده بود و مردم پا بر آن می نهادند و می گذشتند .

 

 

ایستاد وکاغذ را معطر گرداند و اندر شکاف دیوار نهاد

 

تا از آسیب پای رهگذران در امان باشد .

 

 

مدت ها گذشت . شبی به خواب دید که ندایی به او

او : ضمیر گسسته

بشر بن حارث : مرجع ضمیر

 

 

می گوید : « ای دوست ! نام من خوش بو کردی و مرا

 

مرا = من را

من : ضمیر گسسته

پروردگار : مرجع ضمیر

 

 

 

بزرگ داشتی و حرمت نهادی . ما نیز نام تو معطر

 

ما : ضمیر

پروردگار : مرجع ضمیر

 

تو : ضمیر

بشربن حارث : مرجع ضمیر

 

 

گردانیم در دنیا و آخرت تو را بزرگ و گرامی خواهیم

 

تو : ضمیر

بشربن حارث : مرجع ضمیر

 

 

داشت . »

 

      دریای خزر و خلیج فارس ایران را هرگز اینگونه ندیده اید

            ایران زیبا ، کمی بالاتر از جو

0

 

 

 

تاریخ ادبیات :

 

یک نویسنده ی انگلیسی نام ببرید .

دو تن از شاعران دوره ی مشروطه را نام ببرید .

 

یکی از بزرگان قرن پنجم و ششم هجری را نام ببرید .

اقبال لاهوری که بود ؟

 

دو اثر از قیصر امین پور نام ببرید .

ویژگی شعرهای ایرج میرزا چیست ؟

 

کدام یک از شاعران ، عنوان ملک الشعرایی یافت ؟

نام کامل جامی چیست ؟

 

جامی در چه قرنی می زیست ؟

جامی هفت اورنگ را به تقلید از کدام کتاب نوشت ؟

 

علت شهرت جامی چیست ؟

کارنامه ی بلخ ، اثر کیست ؟

 

نام کامل حافظ چیست ؟

حافظ در چه قرنی می زیست ؟

 

حافظ معروف به   ........    بود .

بیشتر اشعار حافظ در قالب    .........     است .

 

حافظ اهل کجاست ؟

دو اثر از صاحب بهارستان نام ببرید .

 

علت تخلص حافظ چیست ؟

آویبوری که بود ؟

 

ادیب الممالک فراهانی که بود ؟

یکی از شاعران پاکستانی را نام ببرید .

 

علت شهرت سعدی چیست ؟

سعدی در چه قرنی می زیست ؟

 

سعدی چند سال از عمر خود را در سفر گذراند ؟

آثار سعدی را نام  ببرید .

 

اقبال لاهوری به چه زبان هایی شعر می سرود ؟

مهم ترین سفر صائب تبریزی به کجا بود ؟

 

به قول پرستو ، اثر کیست ؟

بهارستان اثر   .......   است و به تقلید از کتاب     ......   نوشته شده است .

 

سنایی در چه قرنی می زیست ؟

دو اثر از سنایی نام ببرید .

 

موضوع اشعار سنایی چه بود ؟

اثر اقبال لاهوری را نام ببرید .

 

دو اثر از صاحب آینه های ناگهان ، نام ببرید .

سعدی بوستان را به   .........    و گلستان را به    ..........    نوشت .

 

صائب تبریزی در چه قرنی می زیست ؟

حدیقه الحقیقه ، اثر کیست ؟

 

صائب تبریزی ، به چه عنوانی دست یافت ؟

 

 و بقیه ی پرسش ها که در اولین فرصت ، اضافه خواهند شد ...

0

 

درس 6 : آداب نیکان   

                         

بند 1 :

 

مریدان از پی او می‌رفتند :

شاگردانش به دنبال او می‌رفتند .

 

از احوال بهلول پرسید :

درباره‌ی وضعیت بهلول پرسید .

 

 

او را طلب کنید که مرا با او کار است :

او را پیدا کنید ، زیرا من با او کار دارم .

که : زیرا ( تعلیل )

 

 

تو را با او چه کار ؟

کارِ تو با او چه ( است )

 

 

تویی شیخ بغداد که مردم را ارشاد می‌کنی :

تو عالم دینی بغدادی که مردم را هدایت می‌کنی .

 

 

باری ، طعام خوردن خود می‌دانی ؟

دست‌کم ، آداب غذا خوردن خود را می‌دانی ؟

 

 

از پیش خود می‌خورم :

از غذایی که جلوی خودم هست ، می‌خورم .

 

 

تو می‌خواهی مرشد خلق باشی :

تو می‌خواهی راهنمای مردم باشی .

 

بند 2 :

مرا با او کار است :

من با او کار دارم .

 

 

به قدر می‌گویم :

به اندازه حرف می‌زنم .

 

 

به قدر فهم مستمعان می‌گویم :

به اندازه ی درک و فهم شنوندگان سخن می‌گویم .

 

 

چه جای طعام که سخن گفتن خود هم نمی‌دانی :

جایی برای صحبت کردن درباره‌ی غذا خوردن نیست ، زیرا آداب سخن گفتن را هم نمی دانی .

که : زیرا ( که تعلیل )

 

 

بند 3 :

 

تو از بهر خدا مرا بیاموز :

تو به خاطر خدا به من یاد بده .

را : حرف اضافه ، به معنای « به »

 

 

تو دعوی دانایی می کردی :

تو ادعای دانایی می کردی .

 

 

 

به نادانی خود معترف شدی :

به نادانی خود اعتراف کردی .

 

 

تو را بیاموزم .

به تو یاد می دهم .

را : حرف اضافه ، به معنای « به »

 

 

لقمه‌ی حلال باید :

لقمه‌ی حلال لازم است .

باید ، از مصدر بایستن است .

 

 

اگر لقمه‌ی حرام را صد از این آداب به جا بیاوری :

اگر با لقمه‌ی حرام صدها مورد مانند این آداب را انجام دهی .

 

 

سبب تاریکی دل شود :

باعث گمراهی می‌شود .

تاریکی دل : کنایه از گمراهی

 

 

ذکر حق : یاد کردن پروردگار

 

 

قسمت دوم درس : انسان ، فن‌آوری ، اخلاق

بند 3 :

اخلاق ج خُلق  

 

آداب ج ادب

 

افراد ج فرد

 

برخورد : کنایه از دیدار ، طرز رفتار

 

پایبند : کنایه از مقید بودن ، علاقه‌مندی

 

بند 6 :

 

مظاهر ج مظهر

 

اینترنت پنجره ای است رو به جهان بیرون :

تشبیه ،

رکن اول : اینترنت

رکن دوم : پنجره

رکن سوم : رو به جهان بودن

 

بند 8 :

 

فضایل ج فضیلت  

 

حقوق ج حق

 

 

 

واژه نامه :

معیار :                حرمت :

پاس داشتن :         حصار :

جلوه :                 جمال :

فضایل :              ارشاد کردن :

مرشد :               مستمع :

آداب :                دعوی کردن :

معترف :             بغض :

استعداد :            چرتکه :

چاپار :               پیک :

اسطرلاب :          هنجار :

حریم :

 

 

 

13 – در ترکیب های زیر ، هسته را مشخص کنید .

 

کوچک‌ترین بخش اجتماع

 

 

هر سمت                         

 

 

آداب خواب

 

 

این بنده‌ی ضعیف پروردگار

 

 

هر خانواده                        

 

دستاوردهای علمی

 

 

دشمنان این ملت       

 

        

آن اعتقادات              

 

 

بوی ناخوش آن

 

 

زندگی گذشته‌ی خود

 

 

آن‌جا

 

 

حالا

پاسخ‌های

خود را

مرور

کنید :

 

کوچک‌ترین بخش اجتماع : بخش

 

هر سمت : سمت                        

 

آدابِ خواب : آداب

 

این بنده‌ی ضعیف پروردگار : بنده

 

هر خانواده : خانواده

 

دستاوردهای علمی : دستاورد

 

دشمنان این ملت : دشمن

 

آن اعتقادات : اعتقاد

 

بوی ناخوش آن : بو

 

زندگی گذشته‌ی خود : زندگی

 

آن‌جا : جا

 

 

 

هر جمله از گروه‌های مختلفی تشکیل شده است و هر گروه ، نقش خاصی به عهده دارد ؛

 

مادربزرگ فرزانه و فرزاد ، هر سال ، به آنها لباس سپید زیبایی هدیه می دهد .

گروه های این جمله ، عبارتند از :

 

مادربزرگ فرزانه : گروه نهادی

 

و : حرف عطف

 

فرزاد : معطوف  

 

هر سال : گروه قیدی  

 

به آنها : گروه متممی

 

لباس سپید زیبایی : گروه مفعولی

 

هدیه : گروه مفعولی

 

می‌دهد : گروه فعلی

 

هر گروه اسمی ، یک هسته دارد و ممکن است چند وابسته هم داشته باشد .

 

راه‌های تشخیص هسته :

1 – اگر در گروه اسمی ، کسره‌ی اضافه وجود داشته باشد ، معمولا اولین واژه‌ی کسره دار ، هسته است .

مانند :

پنجره‌هایِ بسته‌یِ کلاسِ ما : پنجره ، هسته است .

هر دو پنجره‌یِ بسته‌یِ کلاسِ ما : پنجره ، هسته است .

 

2 - اگر در گروه اسمی ، کسره ی اضافه وجود نداشته باشد ، معمولا آخرین واژه ، هسته است .

مانند :

هر دو پنجره : پنجره ، هسته است .

همین یک کتاب‌خانه : کتاب‌خانه ، هسته است .

همه‌ی این چرخ‌ها : چرخ ، هسته است .

 

در جمله‌های زیر ، نقش گروه‌های اسمی را بنویسید و هسته‌ی هر گروه اسمی را مشخص کنید .

 

درختِ کاجِ حیاطِ مادربزرگِ من ، سرسبز و شاداب است .

 

پدربزرگ ، منتظرِ فصلِ برداشتِ محصولاتِ زراعیِ خود  است .

 

دانش آموزان خوب کلاس چهارم ، هر پنچ کلاس را تمیز کردند .

 

فریبا ، هر پنج کلاس طبقه ی بالا را به دنبال زهرا گشت .

 

دستاوردهای جدید علمی ، چگونگی زیست انسان را دگرگون می سازد .

 

خانواده ، کوچک ترین بخش اجتماع است .

 

اخلاق رایانه ای ، بیانگر پایبندی ما به اخلاق فردی و رعایت حقوق دیگران است .

 

اینترنت ، از مظاهر آفرینش گری انسان است .

 

 

 

حالا

پاسخ‌های

خود را

مرور

کنید :

 

درختِ کاجِ حیاطِ مادربزرگِ من ، سرسبز و شاداب است .

درختِ کاجِ حیاطِ مادربزرگِ من : گروه نهادی

درخت : هسته‌ی گروه اسمی

 

سرسبز : گروه مسندی ، هسته‌ی گروه اسمی

و : حرف عطف

 شاداب : معطوف

است : گروه فعلی

 

 

پدربزرگ ، منتظرِ فصلِ برداشتِ محصولاتِ زراعیِ خود  است .

پدربزرگ : گروه نهادی ، هسته

 

منتظرِ فصلِ برداشتِ محصولاتِ زراعیِ خود : گروه مسندی

منتظر : هسته‌ی گروه اسمی

 

است : گروه فعلی

 

 

دانش‌آموزان خوب کلاس چهارم ، هر پنچ کلاس را تمیز کردند .

دانش‌آموزان خوب کلاس چهارم : گروه نهادی

دانش‌آموزان : هسته‌ی گروه اسمی

 

هر پنچ کلاس را : گروه مفعولی

کلاس : هسته‌ی گروه اسمی

 

تمیز : گروه مسندی ، هسته

کردند : گروه فعلی  

 

 

فریبا ، هر پنج کلاس طبقه‌ی بالا را به دنبال زهرا گشت .

فریبا : گروه نهادی ، هسته

 

هر پنج کلاسِ طبقه‌یِ بالا را : گروه مفعولی

کلاس : هسته‌ی گروه اسمی

 

به دنبالِ زهرا : گروه متممی

دنبال : هسته‌ی گروه اسمی

 

گشت : گروه فعلی ، فعل خاص

 

 

دستاوردهای جدید علمی ، چگونگی زیست انسان را دگرگون می سازد .

دستاوردهای جدید علمی : گروه نهادی

دستاورد :  هسته‌ی گروه اسمی

 

چگونگی زیست انسان را : گروه مفعولی

چگونگی : هسته‌ی گروه اسمی

 

دگرگون : گروه مسندی ، هسته

می‌سازد : گروه فعلی

 

 

خانواده ، کوچک ترین بخش اجتماع است .

خانواده : گروه نهادی ، هسته

  

کوچک ترین بخش اجتماع : گروه مسندی

بخش : هسته‌ی گروه اسمی

 

است : گروه فعلی

 

 

اخلاق رایانه ای ، بیانگر پایبندی ما به اخلاق فردی و رعایت حقوق دیگران است .

اخلاق رایانه ای : گروه نهادی  

اخلاق : هسته‌ی گروه اسمی

 

بیانگرِ پایبندیِ ما : گروه مسندی

بیانگر : هسته‌ی گروه اسمی

 

به اخلاقِ فردی : گروه متممی

اخلاق : هسته‌ی گروه اسمی

 

و : حرف عطف

رعایتِ حقوقِ دیگران : معطوف

رعایت : هسته‌ی گروه اسمی

 

است :  گروه فعلی

 

 

اینترنت ، از مظاهر آفرینش‌گری انسان است .

اینترنت : گروه نهادی ، هسته

 

از مظاهرِ آفرینش‌گریِ انسان : گروه متممی

مظاهر : هسته‌ی گروه اسمی

 

است : گروه فعلی

 

 

یادآوری پایانی :

هر جمله ، از چند گروه اسمی و یک گروه فعلی تشکیل شده است .

هر گروه اسمی ، یک هسته دارد .

هر هسته ، می‌تواند چندین وابسته داشته باشد .

 

 

0

دانش‌های زبانی: شمارش جمله‌های متن

برای شمارش جمله‌های یک متن توجه به نکته‌های زیر ضروری‌ست.

1- هر فعل نشان‌دهند­ه‌ی یک جمله است.

زنگ تعطیل را که زدند به کوچه دویدم. تازه، کوچه‌‌ی مدرسه را پشت سر گذاشته بودم که فریبرز را دیدم.

جمله‌ی 1: زنگ تعطیل را که

جمله‌ی 2: زدند به کوچه دویدم.

جمله‌ی 3: تازه، کوچه‌‌ی مدرسه را پشت سر گذاشته بودم

جمله‌ی 4: که فریبرز را دیدم.

آن یکی آمد زمین را می‌‌شکافت  

ابلهی فریاد کرد و برنتافت       

جمله‌ی 1: آن یکی آمد

جمله‌ی 2: زمین را می­‌‌شکافت  

جمله‌ی 3: ابلهی فریاد کرد

جمله‌ی 4: و برنتافت       

2- گاهی اوقات فعل یک جمله نوشته نمی­‌‌‌‌شود ولی به هنگام دقت در معنا متوجه می­‌‌شویم که فعل دارد.

من مناجات درختان را، هنگام سحر

رقص عطر گل یخ را با باد  

نفس پاک شقایق را در سینه­‌‌ی کوه

صحبت چلچله­‌‌ها را با صبح...

همه را می­‌‌شنوم، می­‌‌بینم.                  

جمله‌ی 1: من مناجات درختان را، هنگام سحر (می­‌‌شنوم)

جمله‌ی 2: رقص عطر گل یخ را با باد  (می­‌‌بینم)

جمله‌ی 3: نفس پاک شقایق را در سینه­ی کوه (می­‌‌شنوم)

جمله‌ی 4: صحبت چلچله­‌‌ها را با صبح... (می­‌‌شنوم)

جمله 5: همه را می‌‌­شنوم،

جمله 6: می­‌‌بینم.                  

3 - شبه جمله­‌‌ها را به هنگام شمارش جمله­‌‌ها به عنوان جمله می‌‌­شماریم.

شبه‌‌جمله­‌‌ها، مانند جمله ساختار { نهاد+ گزاره } ندارند و فقط مانند جمله ایجاد رابطه معنایی می­‌‌کنند.

شبه جمله­‌‌ها به دو شکل در نوشته­‌‌‌‌ها می‌‌­آیند:

الف - ندا و منادا    

ب - صوت  

الف - ندا و منادا: هر اسمی که همراه «حرف ندا» واقع شود، منادا نامیده می‌‌­شود.

ای مادر عزیز که جانم فدای تو

ای: حرف ندا

مادر عزیز: گروه منادا

جمله‌ی 1: ای مادر عزیز

جمله‌ی 2: جانم فدای تو

آری، ای بهمنیار، اکنون دیگر فکر می‌‌­کنم...

ای: حرف ندا

بهمنیار: گروه منادا

جمله‌ی 1: ای بهمنیار

جمله‌ی 2: اکنون دیگر فکر می­‌‌کنم

پروردگارا، ما را به راه راست هدایت کن.

پروردگار: گروه منادا

ا: حرف ندا

جمله‌ی 1: پروردگارا،

جمله‌ی 2: ما را به راه راست هدایت کن.

گاهی اوقات هم حرف ندا، حذف می‌‌‌شود و نوشته نمی‌‌­شود.

علی، ای همای رحمت

علی: گروه منادا

حرف ندای «علی» حذف شده.

ای: حرف ندا

همای رحمت: گروه منادا

جمله‌ی 1: علی،

جمله‌ی 2: ای همای رحمت     

دریا قلی! رکاب بزن، یا علی  بگو

دریاقلی: گروه منادا

حرف ندای «دریاقلی» حذف شده.

جمله‌ی 1: دریا قلی

جمله‌ی 2: رکاب بزن،

جمله 3: یا علی، بگو

توجه داشته باشید که در این عبارت، «یا علی» گروه مفعولی است و نقش گروه منادا ندارد.

گاهی هم منادا حذف می‌‌‌شود و نوشته نمی­‌‌شود.

ای نام تو بهترین سرآغاز 

ای: حرف ندا

خدا: منادا، حذف شده است.

جمله‌ی 1: ای (خدا)

جمله‌ی 2: (که) نام تو بهترین سرآغاز (است)

ب) صوت: کلمه­‌‌هایی هستند که جهت جلب توجّه مخاطب یا شنونده به کار می ­روند و گاهی عواطف و احساسات را نیز منتقل می­‌‌کنند.

قاصدک، هان! چه خبر آوردی؟  

ای: حرف ندا، حذف شده  

قاصدک: منادا

هان: صوت  

جمله‌ی 1: قاصدک

جمله‌ی 2: هان

جمله‌ی 3: چه خبر آوردی؟ 

بعضی از اصوات عبارتند از: های، هی، هان، اَه، اَخ، به‌به، بَه، عجب و...

4 - «بلی، خیر، آری، نه، نخیر» هم  به هنگام شمارش جمله­‌‌ها یک جمله به حساب می‌‌­‌‌آیند.

مثال: نی، نی، تو نه مشت روزگاری

(نی: نه)

جمله‌‌ی 1: نی

جمله‌ی 2: نی

جمله‌ی 3: تو نه مشت روزگاری